• Σήμερα είναι: Σάββατο, 2 Νοεμβρίου, 2024

ΑΚΕΣ, ΑΕΕΧ και ΕΚΕΣ: Εργαλεία συλλογικών επενδύσεων στην Ελλάδα με σημαντικά φορολογικά κίνητρα, Γιάννης Γουλιάς, Κωνσταντίνα Γαλλή, Νάσια Κασίδου

ΑΟ Ευρωπαϊκός Κανονισμός Υποδομών Αγοράς (EMIR) είναι ο Κανονισμός της Ε.Ε. αναφορικά με τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα (OTC derivatives), τους κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους (CCPs) και τα Αρχεία Καταγραφής Συναλλαγών (TRs).

Ενα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης και της συνεχιζόμενης πιστωτικής στενότητας στην Ελλάδα, είναι η εξεύρεση χρηματοοικονομικών πόρων. Η έλλειψη χρηματοδότησης καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την επιβίωσή τους, αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Ως εκ τούτου, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών τρόπων χρηματοδότησης, έτσι ώστε να γίνει δυνατή η περαιτέρω κινητοποίηση χρηματοοικονομικών πόρων για την πραγματοποίηση επενδύσεων πολλαπλάσιας αξίας, να ενδυναμωθεί η οικονομία και να υποστηριχθεί η ανάπτυξη νέων ή υφιστάμενων επιχειρήσεων με προοπτικές. Συγκεκριμένα, η συνεισφορά προϊόντων συλλογικών επενδύσεων συνίσταται, μεταξύ άλλων, στα εξής:

– Επιτυγχάνεται η χρηματοδότηση επιχειρήσεων – στόχων, οι οποίες πιθανόν να αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην άντληση κεφαλαίων μέσω δανεισμού.

– Ενισχύεται η σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια των επιχειρήσεων – στόχων.

– Διευκολύνεται η αντιμετώπιση των προβλημάτων των επιχειρήσεων – στόχων, δεδομένου ότι προσφέρουν την απαραίτητη οργανωτική και επιχειρησιακή τεχνογνωσία.

– Παρέχονται σημαντικά φορολογικά κίνητρα στους επενδυτές, μέσω των επενδυτικών αυτών προϊόντων.

Για την περαιτέρω κατανόηση των φορολογικών κινήτρων που παρέχονται ώστε να καταστεί ακόμα πιο ελκυστική για τους επενδυτές η σύσταση και λειτουργία των ανωτέρω επενδυτικών προϊόντων, παρατίθεται μια σύντομη περιγραφή του νομοθετικού πλαισίου που ισχύει για τρία εναλλακτικά και διαφοροποιημένου προφίλ προϊόντα συλλογικών επενδύσεων, τα Αμοιβαία Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Ν. 2992/2002), τις Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου (Ν. 3371/2005) και τις Εταιρείες Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Ν. 2367/1995).

Τα Αμοιβαία Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών (ΑΚΕΣ)

Το ΑΚΕΣ λειτουργεί ως ένα κλειστού τύπου επενδυτικό όχημα χωρίς νομική προσωπικότητα, με αποκλειστικό σκοπό τη συμμετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεων.

Από φορολογικής σκοπιάς, το ΑΚΕΣ είναι «διαφανές», δηλαδή δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε φόρο. Οι επενδυτές φορολογούνται στο πρόσωπό τους για το εισόδημα που αποκτούν υπό την ιδιότητά τους ως συγκύριοι, κοινωνοί και δικαιούχοι των περιουσιακών στοιχείων του ΑΚΕΣ. Επιπλέον, διευκολύνεται η συμμετοχή αλλοδαπών επενδυτών σε ΑΚΕΣ, καθώς η απόκτηση μεριδίου σε αυτό δεν συνεπάγεται την απόκτηση από τον μεριδιούχο της ιδιότητας κατοίκου Ελλάδας ή μόνιμης εγκατάστασης στην Ελλάδα. Επίσης, η σύμβαση σύστασης και διαχείρισης ΑΚΕΣ και η καταβολή της συμμετοχής των μεριδιούχων απαλλάσσονται από κάθε ελληνικό φόρο.

Οι Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου (ΑΕΕΧ)

Η ΑΕΕΧ λειτουργεί με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας, εισηγμένης στο Χρηματιστήριο, που έχει ως αποκλειστικό σκοπό τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου της.

Η ΑΕΕΧ, ως εταιρεία, φορολογείται με συντελεστή 10% επί του εκάστοτε επιτοκίου παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας (επιτόκιο αναφοράς), προσαυξημένου κατά μία ποσοστιαία μονάδα, ενώ η φορολογητέα βάση αποτελείται από τον εξαμηνιαίο μέσο όρο των επενδύσεών της, πλέον των διαθεσίμων, σε τρέχουσες τιμές.

Οι Εταιρείες Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών (ΕΚΕΣ)

Η ΕΚΕΣ είναι ανώνυμη εταιρία με αποκλειστικό σκοπό τη συμμετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεων. Η ισχύουσα νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα σε μια ΕΚΕΣ, μεταξύ άλλων, να επενδύει σε μετοχές και ομολογίες μη εισηγμένες και εισηγμένες υπό προϋποθέσεις, να παρέχει εγγυήσεις για τη χορήγηση δανείων στις εταιρείες που συμμετέχει, καθώς και τις υπηρεσίες της στις παραπάνω επιχειρήσεις για την έρευνα αγοράς, την οργάνωσή τους κ.ά.

Από φορολογικής πλευράς, είναι αρκετά σημαντικά τα κίνητρα που παρέχονται στην ΕΚΕΣ. Αναλυτικότερα, αντικείμενο του φόρου εισοδήματος της ΕΚΕΣ αποτελούν τα μερίσματα που διανέμονται από αυτήν στους μετόχους της με συντελεστή 20% και όχι τα κέρδη που αποκτά σε ετήσια βάση. Για την εξεύρεση του τμήματος των διανεμόμενων μερισμάτων που αποτελεί αντικείμενο του φόρου εισοδήματος εξαιρείται τμήμα των μερισμάτων που αναλογεί σε αφορολόγητα έσοδα ειδικών κατηγοριών (π.χ. τα μερίσματα ημεδαπών ανώνυμων εταιρειών). Συνεπώς, δίνεται, μεταξύ άλλων, η δυνατότητα:

α) μειωμένης φορολόγησης των κεφαλαιακών κερδών της, λόγω εφαρμογής μειωμένου συντελεστή 20% αντί 26% που ισχύει για τις λοιπές Α.Ε., αλλά και λόγω διαφορετικού υπολογισμού του φορολογητέου εισοδήματος (φαίνεται ότι δεν λαμβάνονται υπόψη φορολογικές αναμορφώσεις),

β) αναβολής φορολόγησης, καθώς τα κέρδη φορολογούνται κατά τη διανομή τους και όχι εντός της χρήσης που προέκυψαν,

γ) απαλλαγής από την παρακράτηση φόρου μερισμάτων 10% των διανεμομένων κερδών από την ΕΚΕΣ στους μετόχους.

Ανάγκη άρσης των ασαφειών του φορολογικού πλαισίου

Το φορολογικό πλαίσιο που διέπει τα προϊόντα συλλογικών επενδύσεων είναι ένας από τους παράγοντες που λαμβάνεται υπόψη από τους επενδυτές προκειμένου να προχωρήσουν στη σύσταση και λειτουργία τους.

Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τους θεσμούς αυτούς δημιουργήθηκε για να δώσει φορολογικά κίνητρα στους επενδυτές, λαμβάνοντας υπόψη τους φορολογικούς κανόνες που ίσχυαν για τις λοιπές επιχειρήσεις κατά την περίοδο που θεσπίστηκαν τα προϊόντα συλλογικών επενδύσεων. Ως εκ τούτου, περιλαμβάνουν αρκετές παραπομπές στον προϊσχύοντα Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 2238/1994).

Μετά την ψήφιση του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 4172/2013), κρίνεται αναγκαίο το φορολογικό πλαίσιο που διέπει τα προϊόντα συλλογικών επενδύσεων να προσαρμοστεί ανάλογα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αρθούν οι όποιες ασάφειες στο φορολογικό πλαίσιο, προκειμένου να αμβλυνθεί το κλίμα αβεβαιότητας στους υφιστάμενους αλλά και μελλοντικούς επενδυτές. Για παράδειγμα, η μη φορολόγηση των ΕΚΕΣ για το τμήμα των διανεμομένων κερδών που αναλογούν σε απαλλασσόμενα έσοδά τους (π.χ. έσοδα από μερίσματα ημεδαπών Α.Ε. ή κέρδη από την εκμετάλλευση πλοίων υπό ελληνική σημαία) θα πρέπει να διευκρινιστεί αν ισχύει και για τα λοιπά αφορολόγητα έσοδα συμμετοχών (π.χ. έσοδα από μερίσματα αλλοδαπής σύμφωνα με τους κανόνες απαλλαγής ενδοομιλικών μερισμάτων).

Συνοψίζοντας, το φορολογικό πλαίσιο που διέπει τα προϊόντα συλλογικών επενδύσεων μπορεί να είναι ελκυστικό για τους υφιστάμενους και μελλοντικούς επενδυτές. Ωστόσο, προκειμένου να υποστηριχθεί η διεύρυνση της σύστασης και λειτουργίας τους, θα πρέπει να διασφαλισθεί ότι το φορολογικό πλαίσιο που τα διέπει είναι σαφές και επικαιροποιείται βάσει των αλλαγών στο ευρύτερο φορολογικό πλαίσιο. Ενδεικτικά, σε περίπτωση υλοποίησης των εξαγγελιών της κυβέρνησης σχετικά με τη μείωση του συντελεστή φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων σε 15% από 26%, θα πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως και ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος των ΕΚΕΣ. Διαφορετικά, θα εξουδετερωθεί το φορολογικό κίνητρο που παρέχεται στις ΕΚΕΣ μέσω του χαμηλότερου συντελεστή φορολογίας εισοδήματος (20%).

Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά ορισμένα βασικά στοιχεία του κανονιστικού και φορολογικού πλαισίου που διέπει τα τρία εργαλεία συλλογικών επενδύσεων:

κανονιστικό πλαίσιο

ΑΚΕΣ

ΑΕΕΧ

ΕΚΕΣ

νομική μορφή

Ομάδα περιουσίας που διαιρείται σε ίσα μερίδια (χωρίς νομική προσωπικότητα) Ανώνυμη Εταιρεία Ανώνυμη Εταιρεία

διαπραγμάτευση σε χρηματιστήριο

Προαιρετική Υποχρεωτική Υποχρεωτική

ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο

€ 500.000,00 € 300.000,00

ελάχιστο ύψος
ενεργητικού

€ 3.000.000,00

φορολογικό πλαίσιο

ΑΚΕΣ

ΑΕΕΧ

ΕΚΕΣ

αντικείμενο
φορολόγησης

Φορολογικά διαφανές Εξαμηνιαίος μέσος όρος επενδύσεων, πλέον διαθεσίμων σε τρέχουσες τιμές Διανεμόμενα μερίσματα

συντελεστής
φορολόγησης

10% επί του επιτοκίου παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας προσαυξημένο κατά μία ποσοστιαία μονάδα 20%

φορολόγηση
επενδυτών

Με τις γενικές διατάξεις Δεν φορολογούνται Δεν φορολογούνται