Αλλαγή νοοτροπίας για τις επενδύσεις ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΡΠΑΝΤΙΔΗΣ, Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «Παπαστράτος»

Κύριε Χαρπαντίδη, έχετε μιλήσει για μια «δημιουργική ανατροπή» στον τομέα των επενδύσεων. Πώς την εννοείτε;

Ανατροπή εξ ορισμού σημαίνει αλλαγή νοοτροπίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η δημιουργική ανατροπή στη νοοτροπία για το πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τις επενδύσεις στη χώρα μας σημαίνει να πάψουμε να συζητάμε διαρκώς τα κακώς κείμενα, τα οποία βεβαίως και υπάρχουν και για τα οποία, βεβαίως, συμφωνούμε ότι πρέπει να αλλάξουν, και να δούμε τι μπορεί να κάνει ο καθένας από μας μέσα στις υπάρχουσες συνθήκες. Δεν μπορούμε να κρυβόμαστε συνέχεια πίσω από τις δυσκολίες και να περιμένουμε να ενεργοποιηθούμε με σιγουριά όταν τα πράγματα στη χώρα γίνουν καλύτερα. Η χώρα μάς χρειάζεται όλους τώρα. Σήμερα. Είναι αναγκαίο να τολμήσουμε παρά τις δυσκολίες και τις αγκυλώσεις της γραφειοκρατίας, παρά την παράλογη φορολόγηση, παρά την αβεβαιότητα. Επιχειρηματικότητα χωρίς ρίσκο δεν υπάρχει. Ας αναλάβουμε ο καθένας την ευθύνη του για μια «δημιουργική ανατροπή» που θα φέρει επενδύσεις, νέες θέσεις εργασίας και θα αλλάξει την κοινωνία προς το καλύτερο. Εμείς στην «Παπαστράτος» τολμάμε εδώ και 86 χρόνια. Και πετυχαίνουμε παρά τις αντιξοότητες. Συνεχίζουμε με την πεποίθηση ότι η επιτυχία μας θα εμπνεύσει και άλλους. Θα γίνει… μεταδοτική.

Ποιο είναι το βασικό κίνητρο για να έρθουν σήμερα επενδύσεις στη χώρα μας;

Νιώθω ότι μιλώντας για τις παθογένειες της Ελλάδας ξεχνάμε τα δυνατά της χαρακτηριστικά. Τη μοναδική γεωγραφική της θέση, που την καθιστά εξ ορισμού κόμβο για τις εγγύς, και όχι μόνο, αγορές. Το πολύ υψηλής ποιότητας εργατικό δυναμικό που διαθέτουμε. Σπουδαίους επιστήμονες, κορυφαίους τεχνίτες, μυαλά και καρδιές που παθιάζονται και δημιουργούν αξία κάθε μέρα. Και φυσικά ο πλούτος της ελληνικής γης, ως πρώτη ύλη για προϊόντα των οποίων η ποιότητα στέκεται ψηλά με τα πιο αυστηρά διεθνή κριτήρια.

Τι ήταν αυτό που έπεισε την Philip Morris να επενδύσει μέσω της «Παπαστράτος» στην Ελλάδα, σε μια περίοδο κρίσης και αποεπένδυσης;

Πέρα από τα πλεονεκτήματα της χώρας που προανέφερα, η Philip Morris International πιστεύει σε μας, στην «Παπαστράτος», και αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματά μας, τα καλά μας αποτελέσματα, τους μετρήσιμους στόχους, τον στρατηγικό σχεδιασμό, τον εξαγωγικό προσανατολισμό μας και, βέβαια, την αφοσίωση των ανθρώπων μας. Επίσης, βλέπει ότι η «Παπαστράτος» έχει μια σταθερή και συνεπή σχέση με την καινοτομία. Την αναζητά, την αγκαλιάζει, την εφαρμόζει και μέσω αυτής προοδεύει. Δεν χρειάζεται να πείσουμε ότι ως εταιρεία, ακόμα και στην Ελλάδα της κρίσης, θέλουμε και μπορούμε να είμαστε φορείς του καινούργιου. Ακόμα κι αν χρειάζεται να επανεφευρίσκουμε τον εαυτό μας και να επαναπροσδιορίζουμε τη λειτουργία μας διαρκώς. Αυτό βλέπει, σε αυτό επενδύει.

Πολλοί επενδυτές έχουν απογοητευτεί από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που συνοδεύουν τις άδειες για μια επένδυση. Εσείς συναντήσατε τέτοιες δυσκολίες, κι αν ναι, ποιες;

Υπήρξαν δυσκολίες, όπως αυτές που συναντά κάθε πολίτης καθημερινά στην επαφή του με το Δημόσιο. Η γραφειοκρατία δεν κάνει διακρίσεις. Δεν είναι η πρώτη φορά που τη βρίσκουμε μπροστά μας, ούτε είναι αυτή η πρώτη μεγάλη επένδυση που υλοποιούμε. Επενδύουμε στην Ελλάδα εδώ και 86 χρόνια. Γνωρίζαμε επομένως τι θα συναντήσουμε και είχαμε προετοιμαστεί. Το «τέρας» της γραφειοκρατίας –δυστυχώς– έχει βαθιές ρίζες στο ελληνικό κράτος. Οφείλω να σημειώσω ότι στον δημόσιο τομέα υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Το λέω αυτό γιατί πολλές φορές νομίζουμε ότι η γραφειοκρατία οφείλεται στο προσωπικό. Δεν είναι έτσι. Η γραφειοκρατία είναι ενσωματωμένη στη φιλοσοφία του κράτους και εκεί πρέπει να καταπολεμηθεί. Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις όποιες δυσκολίες συναντήσαμε, η επένδυση προχωρά βάσει χρονοδιαγράμματος, χωρίς καθυστερήσεις.

Έχετε μιλήσει για τις θερμαινόμενες ράβδους καπνού, για το IQOS, πιστεύετε ότι θα αντικαταστήσουν το κλασικό τσιγάρο; Υπάρχουν τάσεις που δείχνουν ότι η παραδοσιακή συνήθεια του τσιγάρου μπορεί να αντικατασταθεί από κάτι άλλο;

Δεν πιστεύουμε απλώς στην αντικατάσταση των συμβατικών καπνικών προϊόντων από τα προϊόντα δυνητικά μειωμένου κινδύνου, όπως το IQOS, αλλά την επιδιώκουμε καθημερινά. Εργαζόμαστε για να έρθει αυτή η μεγάλη, παγκόσμια αλλαγή. Το όραμά μας για ένα μέλλον απαλλαγμένο από τον καπνό του τσιγάρου γίνεται σήμερα πραγματικότητα, με αιχμή του δόρατος το IQOS. Σχεδόν 3 εκατομμύρια ενήλικοι καπνιστές σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν ήδη στραφεί σε αυτό. Η τάση αυτή ενισχύεται μέρα με τη μέρα. Κάθε μέρα 8.000 επιπλέον καπνιστές παγκοσμίως αφήνουν το τσιγάρο και στρέφονται στο IQOS. Δεν ήταν εύκολο εγχείρημα. Χρειάστηκαν 10 χρόνια εντατικής έρευνας, πάνω από 3 δισ. δολάρια και η συμβολή περίπου 400 επιστημόνων από όλο τον κόσμο, για να είμαστε σε θέση σήμερα να παρέχουμε εναλλακτικές επιλογές που στοχεύουν στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.

Θεωρείστε από τους πιο επιτυχημένους διευθυντές στον τομέα των πωλήσεων. Ποιο είναι το δικό σας μοντέλο ή το προσωπικό μυστικό γι’ αυτόν τον τομέα;

Δεν υπάρχει μυστικό. Όλα ξεκινούν και καταλήγουν στους ανθρώπους. Στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τα πράγματα και στον τρόπο που λειτουργούν. Χρειάζεται σκληρή δουλειά, συνέπεια και σεβασμός στη συνεργασία. Αλλά και κάτι ακόμη. Πρέπει να έχουμε ανοιχτά αυτιά στους νέους και στο νέο. Χωρίς φόβο. Χωρίς στεγανά και βεβαιότητες που γερνούν τη σκέψη και φυλακίζουν τη δημιουργικότητα. Πρέπει να τολμούμε. Αν πιστεύουμε πραγματικά σε κάτι, δεν πρέπει να διστάζουμε. Η διστακτικότητα είναι που καθηλώνει πολλούς ανθρώπους, αλλά και επιχειρήσεις. Ειδικά στην εποχή μας, όπου όλα κινούνται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, πρέπει να αναζητούμε διαρκώς το νέο, να αναγνωρίζουμε και να εκτιμούμε τους κινδύνους χωρίς να μένουμε μόνο σε αυτούς.

Νεανική επιχειρηματικότητα; Υπάρχει επιχειρηματική κουλτούρα στην Ελλάδα;

Φυσικά και υπάρχει. Αν κοιτάξουμε γύρω μας, θα δούμε νέα παιδιά που τολμούν. Ανθρώπους που μπροστά στο αδιέξοδο της ανεργίας προτάσσουν τις ιδέες τους, τον πλούτο των γνώσεών τους. Το πιο σπουδαίο και ελπιδοφόρο που διακρίνω σε αυτή τη νέα γενιά επιχειρηματιών είναι η αμφισβήτηση. Αμφισβήτηση για τις κατεστημένες νοοτροπίες, αμφισβήτηση ακόμη και για τις «δοκιμασμένες» επιχειρηματικές πρακτικές. Είναι μέρος της δημιουργικής ανατροπής που ξεκινά από την ανάγκη για αλλαγή. Αυτοί οι αρχικά λίγοι νέοι επιχειρηματίες, που σιγά-σιγά γίνονται όλο και περισσότεροι, καλλιεργούν μια νέα κουλτούρα επιχειρηματικότητας. Είναι μια αντισυμβατική κουλτούρα για τα δεδομένα της Ελλάδας, που τοποθετεί στο κέντρο την εξωστρέφεια, την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. Τους θαυμάζω, μαθαίνω από αυτούς και πιστεύω ότι είναι αυτοί που στο μέλλον θα πρωταγωνιστήσουν σε διεθνές επίπεδο.

Οι νέοι προτιμούν τη διαφυγή στο εξωτερικό. Υπάρχει κάτι που θα τους πείσει να μείνουν στη χώρα τους και τι;

Νομίζω ότι οι περισσότεροι δεν το προτιμούν, όπως λέτε. Αναγκάζονται από τις συνθήκες να φύγουν. Είναι τεράστιο το πλήγμα από τη μετανάστευση των νέων παιδιών. Πρόκειται κυρίως για ανθρώπους με εξαιρετικές σπουδές, με γνώσεις και δεξιότητες που έχει ανάγκη η χώρα μας. Εξάγουμε το καλύτερο έμψυχο δυναμικό, πάνω στο οποίο έχει επενδύσει η κοινωνία. Για να αλλάξει αυτό πρέπει να τους πείσουμε ότι η κρίση δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή για κάτι νέο. Δεν είναι μόνο ευθύνη του κράτους, αλλά και δική μας, των επιχειρήσεων. Αν εμείς δεν αποδείξουμε ότι πιστεύουμε σε ένα ελληνικό μέλλον και ότι εργαζόμαστε γι’ αυτό, γιατί να πιστέψει ο φοιτητής ή ο άνεργος; Χωρίς να επενδύουμε σε νέες θέσεις εργασίας, χωρίς να επενδύουμε σε σταθερές θέσεις εργασίας, χωρίς ανταγωνιστικούς μισθούς, η πληγή της μετανάστευσης των νέων δεν μπορεί να κλείσει.

Το λαθρεμπόριο τσιγάρων αποτελεί πλήγμα για μια καπνοβιομηχανία όπως η «Παπαστράτος», αλλά και μεγάλη απώλεια εσόδων για το κράτος. Γιατί δεν μπορεί να παταχτεί; Τι είναι αυτό που εμποδίζει; Σχεδόν 1 στα 5 πακέτα τσιγάρα που καταναλώθηκε το 2016 στην Ελλάδα ήταν παράνομο. Δεν μιλάμε απλώς για ένα πλήγμα, αλλά για μια μεγάλη απειλή εθνικού επιπέδου. Απειλή για την οικονομία, απειλή για χιλιάδες θέσεις εργασίας, απειλή για την ασφάλεια της κοινωνίας. Το παράνομο εμπόριο τσιγάρων, που βλέπουμε παντού πλέον γύρω μας, είναι ο βασικός χρηματοδότης διεθνών εγκληματικών δικτύων και τρομοκρατικών οργανώσεων. Δεν το λέω εγώ, αλλά τα πορίσματα των διεθνών οργανισμών που διερευνούν το παράνομο εμπόριο τσιγάρων. Σήμερα η Ελλάδα έχει μετατραπεί από χώρα διέλευσης παράνομων καπνικών σε αγορά – προορισμό. Είναι δύσκολο να πατάξεις κάτι όταν δεν μπορείς καν να το ελέγξεις. Ο ΙΟΒΕ εκτιμά ότι το 2017 τα παράνομα καπνικά προϊόντα θα καταλαμβάνουν το 30% της συνολικής κατανάλωσης στην Ελλάδα. Το σενάριο δείχνει να επιβεβαιώνεται. Μόνο το πρώτο οκτάμηνο φέτος το κράτος έχει χάσει περισσότερα από 500 εκατ. ευρώ από φόρους καπνικών προϊόντων. Το πρόβλημα θα το αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά όταν αναζητήσουμε την αιτία του, που δεν είναι άλλη από την υπερφορολόγηση. Οι υψηλοί φόροι γεννούν τη ζήτηση. Όταν βάζεις διαρκώς φόρους σε ένα προϊόν, στρέφεις ένα μεγάλο τμήμα των καταναλωτών στην παράνομη αγορά. Το ίδιο συμβαίνει και στα τσιγάρα. Όσον αφορά τον περιορισμό των δικτύων διακίνησης και πώλησης παράνομων τσιγάρων, πρέπει να καταβάλλουμε όλοι μεγάλη προσπάθεια. Απαιτείται η στενή συνεργασία κράτους και καπνοβιομηχανιών, προκειμένου να ενισχύσουμε τις διωκτικές αρχές με την απαραίτητη τεχνογνωσία, να τις κάνουμε πιο αποτελεσματικές στο –ούτως ή άλλως– δύσκολο έργο τους. Από τη μεριά μας καταβάλλουμε συνεχείς και συνεπείς προσπάθειες στήριξης των διωκτικών αρχών από το 2012. Η τελευταία μας μεγάλη ενέργεια, η δωρεά ενός σκάνερ εμπορευματοκιβωτίων και οχημάτων αξίας 2 εκατ. ευρώ στο Υπουργείο Οικονομικών, ήδη φέρνει αποτελέσματα. Χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους. Παράλληλα, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη έμφαση στην ιχνηλασιμότητα των προϊόντων. Δυστυχώς, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ε.Ε. έχουμε μείνει αρκετά πίσω.

Κάθε νέος φόρος προστίθεται συνήθως και στον καπνό. Πώς συμβαδίζει αυτό με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για ενίσχυση της προσπάθειάς σας;

Τα τελευταία 7 χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί 9 διαδοχικές αυξήσεις στη φορολογία των καπνικών. Από τις αρχές του έτους, το 90% περίπου της λιανικής τιμής ενός πακέτου τσιγάρων είναι φόροι! Αυτό τα λέει όλα…

Το πλέον παράλογο της υπόθεσης είναι ότι αυτοί οι νέοι φόροι έφεραν λιγότερα έσοδα στο κράτος. Ο λόγος; Απλός. Η ζήτηση μεταφέρεται στην παράνομη αγορά. Εμείς δεν ζητήσαμε από το κράτος να μας ενισχύσει. Ζητήσαμε σταθερή φορολογία. Συμβαίνει όμως το ακριβώς αντίθετο, με αποτέλεσμα το ίδιο να χάνει έσοδα και να απειλούνται χιλιάδες θέσεις εργασίας στη νόμιμη εφοδιαστική αλυσίδα.

Ο καπνός φαίνεται να κερδίζει και πάλι το στοίχημα και η παραγωγή του να γυρνά σε καλύτερα επίπεδα στη χώρα μας. Από την άλλη, η παγκόσμια αντικαπνιστική εκστρατεία (και στη χώρα μας) μήπως θέτει ένα όριο στην ανάπτυξη της παραγωγής του;

Η αντικαπνιστική εκστρατεία δεν μας βρίσκει αντίθετους. Μην ξεχνάτε ότι επιδιώκουμε να γίνουμε μέρος της λύσης στο πρόβλημα του καπνίσματος, επιδιώκουμε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τον καπνό του τσιγάρου. Οι ράβδοι καπνού για το IQOS, που από τις αρχές του νέου έτους θα παράγονται στο εργοστάσιό μας, θα περιέχουν σημαντική ποσότητα ελληνικών καπνών ανατολικού τύπου. Πρόκειται για καπνά εξαιρετικής ποιότητας, φημισμένα σε όλο τον κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε απορρόφηση της εγχώριας παραγωγής, παραμένοντας προσηλωμένοι στον στόχο για μείωση της βλάβης από το κάπνισμα. Τα ελληνικά καπνά θα συνεχίσουν το ταξίδι τους στις διεθνείς αγορές μέσα από τις εξαγωγές που θα κάνουμε σε πάνω από 30 χώρες.

Με την συνεργασία της Εύaς Αγγελίδη, Ορκωτή Ελέγκτρια Λογίστρια, Αντιπρόεδρος της Ελεγκτικής Εταιρείας ΣΟΛ ΑΕ CROWE HORWATH.