Νουριέλ Ρουμπινί – Στίβεν Μιμ
Η οικονομία της κρίσης Μάθημα εκτάκτου ανάγκης για το μέλλον του χρήματος Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη Πατάκης, σ. 608, 22,70 ευρω
O διεθνώς γνωστός ως «Dr. Doom», για τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις του, οικονομολόγος Nouriel Roubini μαζί με τον Stephen Mihm γράφουν ένα βιβλίο που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε απλώς ως εισαγωγικό στους νόμους και τη λογική των κρίσεων, αν δεν αναφερόταν αναλυτικά στην τελευταία κρίση και δεν διατύπωνε σειρά σκέψεων και προτάσεων. Ο Roubini δείχνει ότι οι κρίσεις όχι μόνο δεν είναι η εξαίρεση αλλά, αντίθετα, αποτελούν τον κανόνα, καθώς είναι εντυπωμένες στο καπιταλιστικό γονιδίωμα. Τα ίδια εκείνα στοιχεία που χαρίζουν στον καπιταλισμό τη ζωτικότητά του –η καινοτομία και η ανοχή του στο ρίσκο– μπορούν και να στήσουν το σκηνικό για πιστωτικές ή επενδυτικές φούσκες, και εντέλει για καταστροφικές καταρρεύσεις, οι ολέθριες συνέπειες των οποίων συνεχίζονται πολύ καιρό μετά. Χρησιμοποιώντας τη σημερινή κρίση ως απτό παράδειγμα, οι συγγραφείς δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαμε να προβλέψουμε τέτοια γεγονότα και, πράγμα όχι λιγότερο σημαντικό, να τα αποφύγουμε, να τα ξεπεράσουμε και να βάλουμε μια τάξη όταν θα έχουν τελειώσει. Εξετάζουν τα προβλήματα ηθικού κινδύνου, όπου οι συμμετέχοντες στην αγορά αναλαμβάνουν αδικαιολόγητα ρίσκα βασισμένοι στην υπόθεση ότι θα λάβουν οικονομική βοήθεια για να διασωθούν, ασχολείται με τις μακροχρόνιες αποτυχίες της εταιρικής διακυβέρνησης, το ζήτημα των τραπεζών που δεν είναι ακριβώς τράπεζες, τον παγκόσμιο έλεγχο των χρηματαγορών κ.λπ. Οι δύο συγγραφείς επιχειρούν να δείξουν πώς μπορούμε να ξαναχτίσουμε τα χρηματοοικονομικά μας αντίβαρα έτσι ώστε να αμβλύνουμε τις επιπτώσεις των μελλοντικών καταιγίδων, καθώς αυτό που μόλις περάσαμε δεν είναι παρά μια γεύση αυτού που θα έρθει. Οι κρίσεις θα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του μέλλοντός μας.
Vicky Ward
Το καζίνο του διαβόλου Παπαδόπουλος σ. 393, 17,50 ευρω
H κατάρρευση-σοκ μεγάλης επιχείρησης που συμπαρέσυρε την αγορά ήταν αυτή της Lehman Brothers. Η ηγετική ομάδα υπό τον Ντικ Φουλντ οδήγησε μετά το 1994 την επιχείρηση σε μια ιλιγγιώδη πορεία ανόδου. Τα στελέχη απόκτησαν υπεροψία, έκαναν κινήσεις υψηλού ρίσκου, έχοντας τοποθετήσεις σε τοξικά παράγωγα και σε προβληματικά ακίνητα. Δεν πρόκειται μόνον για την ιστορία της κατάρρευσης της επενδυτικής εταιρείας (είναι κι αυτό) αλλά περισσότερο για την πορεία μιας ομάδας ανθρώπων που όταν ξεκίνησαν είπαν «θα πλουτίσουμε αλλά δεν θα γίνουμε καθίκια» και που η ζωή τούς διέψευσε οικτρά.
Harry Μarkopolos
Κανείς δεν ήθελε να ακούσει Μετάφραση: Μ. Παπαδημη- τρίου – Α. Κονάχου Παπαδόπουλος σ. 408, 19,80 ευρω
Ο Μαρκόπολος, χρηματιστής, Έλληνας τρίτης γενιάς, αποκάλυψε το μεγαλύτερο σκάνδαλο της αγοράς, την πυραμίδα του Μπέρνι Μάντοφ, με την οποία χιλιάδες άνθρωποι έχασαν 50 δισεκατομμύρια δολάρια σε όλο τον κόσμο. Επί οκτώ χρόνια η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αγνοούσε τις έγγραφες αναφορές του, παρόλο που τα στοιχεία που παρέθετε ήταν συντριπτικά. Η παγκόσμια χρηματιστηριακή κρίση διέλυσε την αυτοκρατορία Μάντοφ και έφερε στο προσκήνιο τον άνθρωπο που χρόνια πριν έλεγε δημόσια ότι ο βασιλιάς ήταν γυμνός. Η αφήγησή του δείχνει την πορεία, τις αμφισβητήσεις, τις προσωπικές απώλειες αλλά και το σθένος αυτού του άνδρα να φανερώσει την αλήθεια με κάθε τίμημα.
Δ. Σπαρτιώτης – Γ. Στουρνάρας
Τα θεμελιώδη αίτια της κατάρρευσης των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αγορών Η εμπειρία 2007-2008
Gutenberg σ.319, 23,00 ευρω
Αρχίζουμε πια να συζητάμε και να αναλύουμε την κρίση και είναι ευχάριστο που έχουμε τέτοιες μελέτες και από έλληνες επιστήμονες. Οι δύο συγγραφείς έχουν μεγάλη εμπειρία από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, έχουν διατελέσει σε καίριες θέσεις της χρηματιστηριακής αγοράς, ενώ ο Γ. Στουρνάρας είχε διατελέσει διοικητής μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων τη χώρας.
Στο παρόν βιβλίο γίνεται μια ολοκληρωμένη προσπάθεια να τοποθετηθεί η έναρξη, τα βασικά αίτια και τα χαρακτηριστικά της μεγάλης κρίσης που εμφανίστηκε το 2007, άρχισε νωρίτερα και θα τελειώσει πιθανόν πολύ αργότερα από το 2011 που υπολογίζουν ορισμένοι. Η σημερινή κρίση, που έχει χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη μετά από αυτήν του 1929, είχε αφορμή την κατάρρευση της αγοράς κατοικιών και δανείων. Όμως αυτός ήταν απλώς ο αδύνατος κρίκος που έσπασε και λειτούργησε ως ντόμινο συμπαρασύροντας το σύνολο των αγορών. Οι λόγοι ήταν βαθύτεροι και όχι μόνον οικονομικοί. Η ανάδειξη νέων παγκόσμιων δυνάμεων, όπως η Κίνα, άλλαξε τις ισορροπίες. Η κρίση θα μπορούσε να ξεκινήσει από οποιονδήποτε τομέα, καθώς οι αγορές είχαν εισέλθει σε μια εποχή με μεγάλους κινδύνους που δεν είχαν τη θέληση ή τη δύναμη, ίσως ούτε και την φιλοσοφία, να τους ελέγξουν.
Στο πρώτο μέρος οι συγγραφείς εξετάζουν τον τραπεζικό χώρο και ιδιαίτερα την ρευστότητα, την αποτίμηση των αξιών, τη λειτουργία των αγορών μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της διαμεσολάβησης. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου οι συγγραφείς ασχολούνται με την κρίση του 2007, όπου αναδεικνύουν σε βασικό θέμα το ζήτημα του πιστωτικού κινδύνου, τον οποίον δεν κατάφεραν να διαβλέψουν και να ελέγξουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μια αλλαγή και μια χαλάρωση στο νομοθετικό πλαίσιο των ΗΠΑ επέτρεψε στις συντηρητικές εμπορικές τράπεζες να μπουν στον ανταγωνισμό με τις επιθετικές επενδυτικές. Η δυνατότητα πρόσβασης που είχαν σε άμεσα διαθέσιμα καταθετικά κεφάλαια οδήγησε όλο το τραπεζικό σύστημα σε δραστηριότητες υψηλού κινδύνου, που ούτε τα εποπτικά συμβούλια ούτε οι δικλίδες αυτορρύθμισης της αγοράς μπόρεσαν να φρενάρουν. Η αλληλοσύνδεση των αγορών παρέσυρε τις παγκόσμιες αγορές σε ένα ξέφρενο παιχνίδι άμεσων προσδοκιών υψηλών αποδόσεων. Η κατάρρευση εννοείται ότι συμπαρέσυρε τους πάντες στον δυτικό κόσμο, με διαφορετικές βέβαια επιπτώσεις για κάθε αγορά και σε κάθε κράτος. Οι συγγραφείς, καταλήγοντας στα βασικά τους συμπεράσματα, καταθέτουν και σειρά προτάσεων για άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών. Συνοπτικό, εύχρηστο, δημιουργικό βιβλίο, που πέραν των συγκεκριμένων αναλύσεών του για το χρήμα και τις αγορές μας βάζει να σκεφτούμε ευρύτερα τη νέα εποχή στην οποία έχουμε εισέλθει.
Naomi Klein
Το δόγμα του σοκ Η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής Μετάφραση: Άγγελος Φιλιππάτος Λιβάνης, σ. 718, 17,91 ευρω
Η ακτιβίστρια της σκέψης Ναόμι Κλάιν υποστηρίζει ότι, έπειτα από μια μεγάλη καταστροφή (Δίδυμοι Πύργοι, Ιράκ, τυφώνας Κατρίνα, τσουνάμι, οικονομική κρίση στις ασιατικές αγορές κ.λπ.) και ενώ «ο λαός βρίσκεται σε κατάσταση σοκ», έρχονται «οι καπιταλιστές της καταστροφής» και, στο όνομα της «ανασυγκρότησης», αποτελειώνουν τη δουλειά «της μεγάλης καταστροφής». Η ίδια έχει κάνει επιτόπια έρευνα και στηρίζει την εργασία της σε πολλά δεδομένα. Αποδεικνύει ότι οι νεοφιλελεύθερες θεωρίες χρησιμοποίησαν βία για να επιβληθούν, καταρρακώνοντας τον δημόσιο τομέα σε πολλές χώρες αλλά και ολόκληρα έθνη.