Michel Barnier

μέλος της ευρωπαϊκής επιτροπής, επίτροπος εσωτερικής αγοράς και υπηρεσιών

χρημαΤοοικονομικη

αναφορα και έλέγχοσ

Καιρός για αλλαγή;

Τα πέντε βασικά σημεία προβληματισμου

Ι. Διευκρίνιση του ρόλου των ελεγκτών

Υπάρχει ευρέως ένα αίσθημα ότι η αποστο- λή του ελεγκτή στερείται σαφήνειας. Ο ρό- λος του ελεγκτή όμως δεν τελειώνει με μια σχέση με την ελεγχόμενη επιχείρηση. Ο ελεγκτής έχει μια συγκεκριμένη αποστολή εκ των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει όχι μόνο έναντι της ελεγχόμενης οντότητας αλλά και άλλων ενδιαφερομένων μερών, δηλαδή μετόχους, χρηματιστήρια, αλλά και εργαζομένους, ανταγωνιστές, πελάτες και προμηθευτές, καθώς και όλους τους ενδεχόμενους επενδυτές. Μερικοίαισθάνθηκανότιπληροφορούνται ανεπαρκώς για τις εταιρείες των οποίων η έκθεση ελέγχου δεν είχε προβλέψει τις δυσκολίες, που τελικά αποδείχθηκαν σο- βαρές και άμεσες. Βέβαια, ο ελεγκτής δεν είναι ο εποπτεύων. Ωστόσο, ο ελεγκτής θα πρέπει να περιορίσει τις κρίσεις του απο- κλειστικά και μόνο αναφορικά με τη συμμόρφωση με τα λογιστικά πρότυπα, όπως ισχύει σήμερα, ή θα πρέπει να προχωρήσει περαιτέρω και να εκφράσει γνώμη σχετικά με την υγεία της εταιρείας;

II. Ενίσχυση της ανεξαρτησίας του επαγγέλματος Δεν μπορούμε πλέον να επικαλούμαστε το τεκμήριο της ανεξαρτησίας των ελε- γκτών. Η κρίση έχει «τσαλακώσει» την ει- κόνα τους, με την αποκάλυψη ορισμένων συγκρουόμενων συμφερόντων. Επίσης, η ίδια η κρίση μας έδειξε τα όρια της αυτορ- ρύθμισης για την αντιμετώπισή της: δε- σμευτική νομοθεσία και κώδικες δεοντο- λογίας. Η ανεξαρτησία σήμερα πρέπει να είναι ορατή και προφανής, τόσο σε αυτόν τον τομέα όσο και σε όλους τους άλλους τομείς. Για να αποκατασταθεί όμως η εμπι- στοσύνη θα πρέπει να υπάρχουν σαφείς επιλογές.

Για να είμαι ξεκάθαρος: δεν μπορούμε να κρατήσουμε γραφεία ορκωτών ελεγκτών λογιστών που θα παρέχουν ταυτόχρονα και υπηρεσίες εσωτερικού ελέγχου ή στρα- τηγικής διαβούλευσης και θα μπορούσα να αναφέρω πολλές άλλες συμβουλευτι- κές υπηρεσίες. Αρκεί μόνο μια επίσκεψη στην ιστοσελίδα ορισμένων γραφείων για να δείτε το μέγεθος του φάσματος των μη ελεγκτικών υπηρεσιών που παρέχο- νται. Κάθε ένα από τα καθήκοντα αυτά συνεπάγεται την άσκηση κριτικής έναντι των άλλων καθηκόντων που έχουν αναλη- φθεί. Πώς μπορεί λοιπόν να διασφαλιστεί ότι οι έννοιες ζωτικής σημασίας δεν είναι απαραίτητα τόσο αμβλείες; Ιδιαίτερα όταν κάποιες ελεγκτικές εταιρείες είναι οι ίδιες εταιρείες για δύο, τρεις ή και τέσσερις δε- καετίες;

Θα ακολουθηθούν διάφορες πιθανές οδοί –οι οποίες θα είναι συμπληρωματικές: – Η απαγόρευση της ταύτισης με τις μη ελεγκτικές εργασίες.

– Η τακτική εναλλαγή των ελεγκτικών γρα- φείων για την ίδια ελεγχόμενη εταιρεία. – Η υποχρεωτική περιοδική απαλλαγή από την εταιρεία.

– Εξετάζουμε επίσης να δώσουμε μεγαλύ- τερο ρόλο στην επιτροπή ελέγχου ως προς την επιλογή των ελεγκτών. – Δεν εξαιρούμε την απαίτηση συμφωνί- ας του εποπτεύοντος για την επιλογή των ελεγκτικών γραφείων, όπως, για παρά- δειγμα, για τον έλεγχο των τραπεζών, που αναγνωρίζεται ως συστημικός. Κάποιοι ήταν υποστηρικτικοί, και νομίζω ότι το θέ- μα αξίζει να μας βάλει σε σκέψη.

III. Αλλαγή δομής της αγοράς

Αλλά αυτό δεν αρκεί για να βελτιωθεί η ανεξαρτησία των ελεγκτικών γραφείων έναντι των ελεγχόμενων πελατών τους. Θα πρέπει επίσης να προσφέρονται περισ- σότερες επιλογές στις επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν. Τα γεγονότα είναι γνωστά. Η αγορά του ελέγχου είναι υπερβολικά εστιασμένη. Μι- λάμε για τις «Big Four», που ελέγχουν για παράδειγμα τις 99 από τις 100 επιχειρήσεις που συνθέτουν το δείκτη FTSE 100. Αλλά μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη και για τις «Big Three» ή τις «Big Two» σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία, όπου 27 από τις 30 εισηγμένες εταιρείες στο DAX30 ελέγχονται από δύο εταιρείες μόνο (KPMG και PwC). Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει κίνδυνο σε περί- πτωση αποτυχίας μιας πολυεθνικής. Ίσως και συστημικό κίνδυνο για τις τράπεζες που ελέγχονται; Μάλλον όχι, αλλά, ωστό- σο, το ενδεχόμενο υπάρχει και πρέπει να μας ανησυχεί. Αυτό θέτει ακόμη ένα ερώτημα: «Πώς θα ενισχυθεί η εμφάνιση νέων παικτών που να μπορούν να ανταγωνιστούν στις αγο- ρές αυτές;»

Οι απαντήσεις στην Πράσινη Βίβλο έχουν υπογραμμίσει ορισμένες δυνατότητες: – Κάποιοι θα υποστηρίξουν την εισαγωγή των ορίων όσον αφορά το μερίδιο της αγο- ράς ελέγχου από τις μεγαλύτερες εισηγμέ- νες εταιρείες.

– Υπάρχουν επίσης οι από κοινού έλεγχοι ή οι συνελεγχόμενοι που, για μένα, θα πρέ- πει να ελέγχονται από δύο διαφορετικά ελεγκτικά γραφεία, εκ των οποίων τουλά- χιστον το ένα δεν θα είναι μέρος των «Big Four».

Εδώ βλέπω έναν αποτελεσματικό τρόπο για την παροχή συνεχούς και αυξανόμενης ευκαιρίας σε αυτά τα γραφεία ελεγκτών να κερδίσουν την εμπειρία και να γίνουν γνω- στά σε αγορές που είναι σήμερα κλειστές γι’ αυτά.

Ένας άλλος τρόπος για να ανοίξουν οι αγορές αυτές θα ήταν η δημιουργία ενός «ευρωπαϊκού διαβατηρίου». Αυτή είναι η αρχή που ήδη ισχύει για τις τράπεζες, τις ασφαλιστικές εταιρείες, τις επιχειρήσεις επενδύσεων, τους ενδιάμεσους χρημα- τοπιστωτικούς οργανισμούς. Υποστηρίζω ότι αυτό δεν οδηγεί τις επιχειρήσεις στην παροχή γνώσεων κανονισμών και γλώσ- σας κάθε χώρας.

IV. Ενίσχυση της ανάπτυξης των μμΕ

Εξετάζω μια λιγότερο αυστηρή εφαρμογή των κανόνων. Αυτό που δικαιολογείται για μια μεγάλη ελεγκτική επιχείρηση δεν δι- καιολογείται απαραίτητα και για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Είναι πολυάριθ- μες και έχουν απαντήσει στις διαβουλεύ- σεις μας, ώστε και οι φωνές τους θα πρέπει να ακούγονται.

Είναι, επίσης, αυτές οι ίδιες εταιρείες που ελέγχουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν τη ζωογόνο δύναμη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Είμαι πολύ αποφασισμένος να κάνω ευ- κολότερη τη ζωή στις εν λόγω επιχειρή- σεις, μειώνοντας τους πιθανούς κανο- νιστικούς περιορισμούς. Μπορεί όμως αυτό να γίνει στο βαθμό της απλούστευσης των ελεγκτικών απαιτήσεων; Ένα δυαδικό σύστημα δεν θα πρέπει να απορριφθεί άνευ ετέρου, αλλά μπορού- με επίσης να εξετάσουμε την εναρμόνιση των κριτηρίων για την απαλλαγή από τις υποχρεώσεις αυτές, και την ευρεία εφαρ- μογή τους στην Ευρώπη.

V. Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας

Είναι σημαντικό να έχουμε κοινούς κανό- νες που να προάγουν την ποιότητα του ελέγχου και το έργο του IAASB καθιστά αυτό το γεγονός εφικτό. Αναφέρομαι συ- γκεκριμένα στην παγκόσμια εφαρμογή των Διεθνών Προτύπων Ελέγχου (ΔΠΕ). Το ερώτημα που τίθεται στην Ε.Ε. για την υποχρεωτική εφαρμογή των προτύπων αυτών είναι διαφορετικό. Εμείς έχουμε τη δικαιοδοσία να το πράξουμε, αλλά θα πρέπει πρώτα να αντιμετωπιστούν πολ- λά ερωτήματα, τα οποία καλούμαστε σε μεγάλο βαθμό να απαντήσουμε στη δια- βούλευση. Και πάλι, πρέπει πρωτίστως να αποφύγουμε την πρόκληση στις ΜΜΕ και στις μικρές και μεσαίες ελεγκτικές εταιρεί- ες πρόσθετων επιβαρύνσεων που δεν είναι απόλυτα αναγκαίες.

Επομένως, θα ήθελα να σκεφτούμε πώς μπορούμε να προσαρμόσουμε καλύτερα τους κανόνες στις ανάγκες των επιχειρή- σεων και της βιομηχανίας. Αλλά είναι σα- φές ότι οποιαδήποτε λύση σε αυτόν τον τομέα πρέπει να είναι παγκόσμια.

Εμείς θα προχωρήσουμε, αν υπάρχει με- γαλύτερη συνεργασία μεταξύ των ρυθμι- στικών αρχών και αν οι διεθνείς εταίροι μας είναι πλήρως προσηλωμένοι στην εφαρμο- γή αυτών των κανόνων. Στον τομέα αυτό, όπως και σε άλλους, έχω επικαλεστεί τους εταίρους μας συνολικά, αλλά δεν αιτιολο- γείται άγνοια στο πλαίσιο αυτό.

Φαίνεται χρήσιμο να θέσουμε τα θέματα της συνεργασίας και της σύγκλισης στον κατάλογο των θεμάτων του τομέα ελέγ- χου που θέτουν οι G20.

Μετά από διαβουλεύσεις καθίσταται σα- φές ότι το status quo δεν αποτελεί επιλογή για τον κόσμο του ελέγχου. Δεν πρόκειται για αλλαγή μόνο για χάρη της αλλαγής, αλλά για να ανταποκριθούμε στις πραγμα- τικές ανάγκες που δεν μπορούμε πλέον να αγνοούμε. Έχω παρουσιάσει τους κύριους στόχους της διαβούλευσης και έχω δηλώ- σει ότι προτίθεμαι αυτή να συνεχίσει κατα τη διάρκεια των προσεχών μηνών. Οι οδοί για την εφαρμογή των στόχων αυτών θα είναι ακόμη ανοικτοί σε αυτό το σημείο. Και πριν από την ώρα για δράση, είναι η ώρα της διαβούλευσης. Έχω την πρόθε- ση να αφιερώσω οσοδήποτε χρόνο απαι- τείται, χωρίς αυτοσχεδιασμό. Οι διαβου- λεύσεις για την Πράσινη Βίβλο είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτή τη σκέψη. Η ώρα της περισυλλογής συνεχίζεται σήμε- ρα και περιμένω πολλές δικές σας σκέψεις που θα εκφραστούν κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Ο κ. Barnier στην ομιλία του, στο συνέδριο της Γενικής Διεύθυνσης Αγοράς που πραγματοποιή- θηκε στις Βρυξέλλες στις 10 Φεβρουαρίου 2011, αναφέρθηκε στη λογιστική και τον έλεγχο, δύο συναφείς τομείς που είναι σημαντικοί για την εύ- ρυθμη λειτουργία της οικονομίας. Αναφέρθηκε επίσης στην κρίση, λέγοντας ότι χρειαζόμαστε σαφείς και αξιόπιστες πληροφορίες για να δια- τηρήσουμε τις επιχειρήσεις υγιείς. Τέλος, τόνισε την ανάγκη για παγκοσμίως αποδεκτά λογιστικά πρότυπα, τα οποία παράλληλα θα διαθέτουν και τη δέουσα ποιότητα, ενώ ενημέρωσε ότι έχει ήδη εντοπιστεί ο τρόπος που θα οδηγήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Ζήτησε να γίνουν προσπάθειες ώστε να σημειωθεί πρόοδος ως προς τη σύγκλι- ση, επειδή τα πρότυπα είναι λιγότερο χρήσιμα εάν δεν χρησιμοποιούνται από όλους και σε αυτό κάλεσε πρώτα απ’ όλα να ανταποκριθούν τα μέ- λη από τις ΗΠΑ. Τόνισε ότι τα όργανα του IASB πρέπει να είναι πιο αντιπροσωπευτικά, με μεγα- λύτερη συμμετοχή των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών, αλλά και να αντανακλούν την ύπαρ- ξη διαφόρων παραγόντων που ασχολούνται με αυτά τα πρότυπα. Για το σκοπό αυτό, το Συμβού- λιο Παρακολούθησης του IASB έχει ξεκινήσει ήδη μια διαβούλευση. Ολοκλήρωσε το κομμάτι αυτό της ομιλίας του δηλώνοντας ότι υπήρξε πληθώρα απόψεων, γεγονός που θα επιτρέψει να ληφθούν οι σωστές αποφάσεις. Υπογράμμι- σε ότι δεν μπορούμε πλέον να λέμε «αφήστε τα πράγματα όπως έχουν, αφού δεν υπάρχει τίποτε άλλο να κάνουμε» σχετικά με τον έλεγχο. Τέλος, υποσχέθηκε ότι θα υποβάλει τις προτάσεις μετά την υποβολή της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοι- νοβουλίου από τους Kay Swinburne Masip και Antonio Hidalgo, προκειμένου να παρουσιαστεί σχέδιο Οδηγίας προς το σώμα των επιτρόπων το Νοέμβριο.