ΔΙΕΘΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ (IPSAS): ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΜΑΡΙΑ ΤΥΡΟΒΟΛΑ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΩΜΑΤΟΣ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ (ΣΟΕΛ)

Επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ένα πράγμα αμέσως: οι χρηματοοικονομικές προκλήσεις της Ευρώπης αφορούν κατά πολύ την Ευρώπη ως σύνολο –και σαφώς δεν σταματούν στα σύνορα της Ελλάδας ή οποιασδήποτε άλλης νοτιοευρωπαϊκής χώρας. Περιλαμβάνουν όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αυτήν τη στιγμή θεωρείται ότι είναι οι πιο επιτυχημένες και βιώσιμες.

Το βασικό γεγονός που συλλογικά όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε και επ’ αυτού να ενεργήσουμε είναι ότι τα δημοσιονομικά πολλών κρατών μελών της Ε.Ε. αυτή τη στιγμή απλώς δεν είναι βιώσιμα. Ειλικρινά, η τάση ήταν σαφέστατα προς την κατεύθυνση αυτή, σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και χωρίς την ανάληψη της ευθύνης για τις διασωθείσες τράπεζες. Και το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί με την κατάργηση της ευθύνης του κράτους για τις τράπεζες. Υπάρχουν βασικά διαρθρωτικά ζητήματα στο επίκεντρο του προβλήματος.

Κατά πρώτο λόγο, τα έξοδα που απορρέουν από τη γηράσκουσα ευρωπαϊκή κοινωνία –και ιδιαιτέρως από την επιθυμία μας να διατηρήσουμε όλα τα πράγματα που έχουμε συνδέσει με μια σύγχρονη κοινωνία– θα αποτελέσουν μεγάλη πρόκληση για τα δημόσια οικονομικά σε ολόκληρη την Ε.Ε. και για όλες τις χώρες.

Είμαστε πράγματι εν μέσω βασικών διαρθρωτικών αλλαγών στις κοινωνίες μας, ως αποτέλεσμα των αδιανόητων εξελίξεων που προηγήθηκαν, αλλά φυσικά αυτό σημαίνει ότι η κατανομή των πόρων στις κοινωνίες μας θα πρέπει να αλλάξει. Πρόσφατα, το BBC μετέδωσε ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τις δημογραφικές στατιστικές και το πώς αυτές μπορούν να μας εξηγήσουν το πόσο διαφορετική παρουσία και εντύπωση δίνει η κοινωνία μας σήμερα σε σύγκριση με εκείνη εκατό, διακοσίων ή τριακόσιων ετών πριν. Συχνά παραβλέπεται το γεγονός ότι η βιομηχανική επανάσταση θα ήταν αδύνατη χωρίς την παιδική εργασία –κυρίως επειδή τα παιδιά ήταν τόσο μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού (και, επίσης, λόγω της έλλειψης νομοθεσίας, φυσικά). Αν κοιτάξουμε τις χώρες μας, στο μέλλον, είναι σαφές ότι πολύ περισσότεροι πόροι θα πρέπει να αφιερωθούν στις συνέπειες της γήρανσης του πληθυσμού. Αυτό το πρόβλημα είναι ακόμα πιο σοβαρό, καθώς πολλά ευρωπαϊκά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα ανεργίας των νέων.

Βλέποντας τα επίσημα στοιχεία διαπιστώνουμε ότι αφιερώνουμε περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ σε δαπάνες που σχετίζονται με την ηλικία. Η Επιτροπή προβλέπει ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί στις επόμενες δεκαετίες κατά περίπου 3,2% για τη ζώνη του ευρώ και 3,4% για την Ε.Ε.-27. Αυτό θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ήδη δύσκολη κατάσταση των δημόσιων οικονομικών.

Αυτή η αλλαγή στην κατανομή των πόρων, ωστόσο, πρέπει να επιτευχθεί εντός ενός πιο βιώσιμου δημοσιονομικού πλαισίου. Μπορούμε να δούμε ότι υπάρχει τώρα, για πρώτη φορά, μια μεγάλη συζήτηση με τη συμμετοχή των πιο υψηλόβαθμων πολιτικών αξιωματούχων των χωρών μας ως προς το πού οδεύει η Ευρώπη όσον αφορά τη βιωσιμότητα των οικονομικών, και από την ίδια την κοινωνική βάση. Σε κάποιο βαθμό, τα πραγματικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται σε αυτήν τη συζήτηση είναι ίσως λιγότερο σημαντικά από το γεγονός ότι η συζήτηση αυτή λαμβάνει χώρα.

Αλλά κοιτάζοντας τα στοιχεία μπορούμε να δούμε μια σημαντική πρόκληση στη μείωση τουλάχιστον κατά 0,5 % σε ετήσια βάση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ –μείωση που είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους σε βάθος χρόνου και της εμπιστοσύνης των αγορών. Σε αντίθετη περίπτωση, το επίπεδο του χρέους θα παραμείνει σε επίπεδα κρίσης για τις επόμενες δεκαετίες.

Και όταν μιλάμε για βιωσιμότητα νομίζω ότι είναι σκόπιμο να εξασφαλιστεί η συζήτηση για την βιωσιμότητα του συνολικού χρέους, το οποίο περιλαμβάνει το δημόσιο χρέος που κατέχεται από το κράτος (σε όλες τις μορφές του) και το συνολικό ποσό του χρέους που κατέχουν ιδιώτες. Εάν κοιτάξουμε προσεκτικότερα, τότε η εικόνα της Ευρώπης –και ορισμένων χωρών, ειδικότερα– μπορεί να φανεί ακόμη πιο ανησυχητική.

Καταρχήν, μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα μια αυξητική τάση στην εξέλιξη του συνολικού χρέους κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας. Αλλά μπορούμε επίσης να δούμε ότι αυτό δεν είναι ένα φαινόμενο εξ ορισμού περιορισμένο στην Ευρώπη. Η Νότια Κορέα, η Αυστραλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έφτασαν ή ξεπέρασαν το συνολικό επίπεδο χρέους του 200 % του ΑΕΠ.

Η χώρα που γνωρίζω καλύτερα έχει βιώσει μια ακόμη πιο δραματική αύξηση του συνολικού χρέους κατά την τελευταία δεκαετία, σε σύγκριση με άλλες. Τώρα βρίσκει εαυτόν σε ανταγωνισμό με την Ιαπωνία για το υψηλότερο συνολικό ποσοστό του χρέους του ΑΕΠ.

Τα λέω αυτά για να τονίσω ότι η διαδεδομένη αντίληψη ότι το υπερβολικό χρέος είναι απλώς ένα πρόβλημα της Νότιας Ευρώπης μπορεί να αμφισβητηθεί. Η Ευρώπη στο σύνολό της αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.

Λογιστικά Πρότυπα Δημόσιου Τομέα: Συζήτηση που έχουμε ξανακάνει;

Θα ήθελα τώρα να αναφερθώ στον τρόπο με τον οποίο όλα τα ανωτέρω ζητήματα επαναφέρουν το επάγγελμα στο προσκήνιο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιστεύω ότι αυτή η αναβίωση του ενδιαφέροντος θα πρέπει να θεωρηθεί ως θετική εξέλιξη –και μάλιστα μια ευκαιρία για το επάγγελμα να αποδείξει την αφοσίωσή του στο δημόσιο συμφέρον.

Όπως ανέφερα, έχω εγκατασταθεί στις Βρυξέλλες εδώ και 15 χρόνια και την εποχή που εγκαταστάθηκα λάμβανε χώρα η πιο έντονη δημόσια συζήτηση που είχαν δει ποτέ οι Βρυξέλλες για τη λογιστική στις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αυτή καθεαυτή η ιδέα ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης θα πρέπει να παρουσιάζουν χρηματοοικονομική αναφορά στην ίδια βάση σε όλη την Ευρώπη προβλήθηκε για πρώτη φορά εν μέσω κατακλυσμού άλλων πρωτοβουλιών της αγοράς. Και ήταν η ώρα που το θέμα ετέθη. Εντέλει, πώς θα μπορούσε κανείς να προσδοκά την επίτευξη ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων, όταν οι επενδυτές δεν μπορούσαν να ελέγξουν τη συγκρισιμότητα των εταιρειών, δεδομένων πολύ διαφορετικών νομοθετικών πλαισίων υποβολής χρηματοοικονομικών αναφορών σχετικά με τις υποχρεώσεις, για παράδειγμα. Και από το σημείο αυτό ξεκίνησε η εισαγωγή των ΔΠΧΑ για τις εισηγμένες εταιρείες της Ε.Ε., μαζί με όλη τη δομή υποστήριξης που ισχύει μέχρι σήμερα.

Σε ορισμένο βαθμό η συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη σήμερα είναι κάτι σαν déjà vu –εκτός από το ότι τα ποσά που διακυβεύονται είναι πολύ, πολύ υψηλότερα και οι συνέπειες όταν η Ευρώπη δεν πράττει ορθά είναι πολύ, πολύ πιο σοβαρές. Εν ολίγοις, υπάρχει τώρα μια αυξανόμενη αναγνώριση του ότι, σε τελική ανάλυση, η εμπιστοσύνη σε χώρες εξαρτάται από την εμπιστοσύνη στην υποκείμενη οικονομική πληροφόρηση. Και εδώ υπάρχει πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει.

Η αναταραχή στην αγορά των κρατικών ομολόγων σε μια σειρά κρατών μελών της Ε.Ε., ιδίως στην Ευρωζώνη, έχει φυσικά οδηγήσει σε πολλές αλλαγές σε ενωσιακό επίπεδο, με ιδιαίτερη έμφαση στην οικονομική και δημοσιονομική εποπτεία (κανόνες Six-Pack). Ενώ η μεγαλύτερη προσοχή των μέσων ενημέρωσης έχει επικεντρωθεί σε στοιχεία σχετικά με τα ευρύτερα δημοσιονομικά ζητήματα, υπήρξε μια σημαντική ώθηση μέσα σε όλη αυτήν τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια προκειμένου να επιτευχθεί η περισσότερο αυστηρή και διαφανής γνωστοποίηση των δημοσιονομικών στοιχείων. Ένα φυσικό σημείο εκκίνησης γι’ αυτό είναι η αυξανόμενη συνειδητοποίηση των συνεπειών της ελλιπούς και μη συγκρίσιμης χρηματοοικονομικής πληροφόρησης στον δημόσιο τομέα. Σε επίπεδο Ε.Ε. αυτό έχει δώσει το έναυσμα για την πραγματοποίηση ενεργειών ώστε να ξεκινήσει μια διαδικασία μεταρρύθμισης που θα οδηγεί σε πιο εναρμονισμένη λογιστική σε δεδουλευμένη βάση στον δημόσιο τομέα, ως μέσο για την ενίσχυση της επιμέτρησης και πρόγνωσης της δημοσιονομικής κατάστασης των κρατών μελών.

Η Eurostat, η οποία παρέχει στατιστικές πληροφορίες για τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προωθεί την εναρμόνιση των στατιστικών μεθόδων σε όλα τα κράτη μέλη, ηγείται του έργου. Αναγνωρίζει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να διασφαλιστεί ένα ελάχιστο επίπεδο διεθνούς συγκρισιμότητας, ιδίως ως προς τα κρατικά χρεόγραφα, ιδιαίτερα εφόσον αυτά ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική αγορά. Η Eurostat υποστηρίζει ανοιχτά την υιοθέτηση εναρμονισμένης λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση, που θα διασφαλίζει μεγαλύτερη διαφάνεια για την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, χωρίς την οποία υπάρχει ο κίνδυνος οι ιδιοκτήτες των τίτλων του Δημοσίου να εισέρχονται σε συναλλαγές χωρίς τη δέουσα κατανόηση του επιπέδου των συνδεδεμένων κινδύνων.

Υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στην τρέχουσα κατάσταση της λογιστικής, στην χρηματοοικονομική αναφορά και στην οικονομική διαχείριση σε μεγάλο μέρος του δημόσιου τομέα στην Ευρώπη. Αυτό προκύπτει κυρίως από την ανεπαρκή εφαρμογή των δεδουλευμένων, τόσο στον τομέα της λογιστικής και του προϋπολογισμού όσο και στη διαχείριση ενεργητικού – παθητικού στον ισολογισμό του κράτους, αλλά οι αιτίες και οι συνέπειες είναι ευρύτατες.

Το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για τη λογιστική του δημοσίου το 2013 εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ετερογενές. Αυτό είναι εμφανές από την έκθεση της Eurostat του Μαρτίου 2013, όπου αξιολογείται η μετακίνηση προς την εναρμόνιση των λογιστικών προτύπων του δημόσιου τομέα και η καταλληλότητα των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων του Δημόσιου Τομέα (IPSAS) για το σκοπό αυτό. Επί του παρόντος, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις βαθμίδες και τους κλάδους του κράτους και του δημόσιου τομέα σε όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε., δεν υπάρχουν δύο χώρες που να έχουν το ίδιο σύστημα ή να εφαρμόζουν τα ίδια πρότυπα. Ωστόσο, η πλειονότητα των κρατών μελών έχουν εφαρμόσει ή βρίσκονται στη διαδικασία εφαρμογής της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση σύμφωνα με τα εθνικά πρότυπα σε ολόκληρο τον κρατικό τομέα. Τα έντεκα κράτη έχουν μικτά συστήματα, δεδομένου ότι έχουν εφαρμοστεί σε αυτά διαφορετικές λογιστικές πρακτικές σε διάφορα επίπεδα του κράτους.

Η Eurostat ήταν πρόθυμη κατά τη διάρκεια του έτους να αναπτύξει και να διατηρήσει μια πολιτική δυναμική μετά τη δημοσίευση της έκθεσής της. Οργάνωσε ένα συνέδριο το 2013 σχετικά με την εισαγωγή των λογιστικών προτύπων του δημόσιου τομέα στην Ευρώπη, το οποίο προσέλκυσε μερικές από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες με θεσμικό βάρος στην ευρωπαϊκή σκηνή και έφερε μια νέα δυναμική στις συζητήσεις για το πώς μπορεί να επιτευχθεί περισσότερη διαφάνεια και βελτιωμένη λογιστική του κράτους.

Κύριο σημείο εστίασης της έκθεσης ήταν το βασικό ερώτημα του τι πρότυπα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ώστε να επιτευχθεί η απαιτούμενη εναρμόνιση και μάλιστα το συνέδριο περιστράφηκε γύρω από αυτό το ερώτημα. Στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης ήταν το ζήτημα της καταλληλότητας των προτύπων ΔΛΠΔΤ (IPSAS) για τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έκθεση της Eurostat αναφέρει ότι ενώ τα IPSAS δεν μπορούν εύκολα να εφαρμοστούν στην Ε.Ε. σήμερα, το σύνολο των προτύπων εξακολουθεί να αποτελεί το προφανές σημείο αναφοράς για ενδεχόμενους εναρμονισμένους λογαριασμούς του δημόσιου τομέα της Ε.Ε. –ή EPSAS. Και πάλι έχω μια ισχυρή αίσθηση του déjà vu, δεδομένης της ομοιότητας με τις χρονοβόρες συζητήσεις για τη σχέση μεταξύ ενός φορέα θέσπισης διεθνών προτύπων και του δίκαιου της Ε.Ε., της οποίας γίναμε μάρτυρες (και σε κάποιο βαθμό εξακολουθούμε να είμαστε) όσον αφορά τα ΔΠΧΑ για τον ιδιωτικό τομέα στην Ευρώπη. Η επερχόμενη συζήτηση μπορεί να οριστεί, ανάλογα με τις προοπτικές, ως συζήτηση για την εισαγωγή των IPSAS στην Ευρώπη ή ως συζήτηση για τη σκοπιμότητα της θέσπισης Ευρωπαϊκών Λογιστικών Προτύπων Δημόσιου Τομέα (EPSAS), τα οποία θα αναπτυχθούν με τη χρήση των IPSAS ως σημείου αναφοράς.

Οι αρχικές παράμετροι, όπως αυτές τίθενται από την Eurostat, είναι για το έργο EPSAS –γι’ αυτό θα αναφερθώ σε αυτό με τους όρους των EPSAS. Το χρονοδιάγραμμα του έργου είναι πολύ φιλόδοξο και ορισμένες σημαντικές προκλήσεις πρέπει να ξεπεραστούν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, περιλαμβανομένων των θεμάτων διακυβέρνησης και εποπτείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε δύο ομάδες εργασίας. Οι ειδικές ομάδες εργασίας θα επικεντρωθούν στη δομή διακυβέρνησης των EPSAS, κάνοντας χρήση της πληροφόρησης που προκύπτει από μια νέα δημόσια διαβούλευση, η οποία μόλις ξεκίνησε αυτήν την εβδομάδα. Τα αποτελέσματα από τις εργασίες της διαβούλευσης αναμένεται να δημοσιευθούν το Μάρτιο του 2014 και να χρησιμοποιηθούν ως βάση για το δεύτερο στάδιο της προετοιμασίας του έργου των EPSAS. Κατά τη δεύτερη φάση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταρτίσει νομοθετική πρόταση με στόχο να υπάρχει ένας κανονισμός – πλαίσιο έτοιμος μέχρι το τέλος του 2015. Στο τελευταίο στάδιο, το οποίο, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Επιτροπής, θα διαρκέσει μέχρι το 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εργαστεί για τις εκτελεστικές πράξεις, δηλαδή το παγιωμένο πρότυπο ρύθμισης.

Το ICAEW προτίθεται να διαδραματίσει πλήρως το ρόλο του, σε συνεργασία με τη FEE, σε αυτήν τη συζήτηση. Αρχική μας θέση είναι ότι η λογιστική σε δεδουλευμένη βάση είναι θεμελιώδους σημασίας για τις κυβερνήσεις, εξασφαλίζοντας τη διαφάνεια και παρέχοντας τη βάση για χρηστή δημοσιονομική διαχείριση. Σε κάποιο βαθμό, θα θέλαμε να εξασφαλίσουμε ότι τα κράτη μέλη δεν θα καθυστερήσουν να κινηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, περιμένοντας το ξεκαθάρισμα του ευρωπαϊκού τοπίου. Έχουμε επίσης δεσμευτεί να απαντήσουμε στο διεθνές έγγραφο διαβούλευσης που αναμένεται να κυκλοφορήσει για τα συστήματα διακυβέρνησης και δέουσας διαδικασίας του IPSASB, ένα έργο του οποίου ηγείται η Παγκόσμια Τράπεζα.

Ο βαθμός στον οποίο τα EPSAS θα πρέπει να βασίζονται στα ΙPSAS είναι ένα θέμα προς συζήτηση. Η συζήτηση θέτει ευρύτερα ζητήματα σχετικά με τα συστατικά στοιχεία και τα τελικά αποτελέσματα της διαδικασίας καθορισμού προτύπων και της σχέσης μεταξύ των λογιστικών προτύπων και των ευρύτερων ζητημάτων χρηματοδότησης του δημόσιου τομέα. Για παράδειγμα, η υπάρχουσα βιβλιογραφία για τις απαραίτητες προϋποθέσεις προσδόσεως κύρους σε διαδικασίες θέσπισης προτύπων αποδεικνύει ότι η παραγωγή προτύπων υψηλής ποιότητας από μόνη της δεν αρκεί για να εξασφαλίσει την αποδοχή τους. Είναι επίσης σημαντικό να εξετάζεται το σύνολο των συνεισφερόμενων ιδεών και η διαδικασία μέσω της οποίας οργανώνεται η θέσπιση νέων προτύπων. Ένα βασικό ζήτημα που τίθεται αφορά την ανεξαρτησία: σε ποιο βαθμό θα πρέπει οι κυβερνήσεις να συμμετέχουν άμεσα στον καθορισμό προτύπων για την ίδια τους τη διαφάνεια και την υποβολή των ισολογισμών τους;

Αν και το άμεσο μέλλον σε επίπεδο Ε.Ε. ενδέχεται να είναι δύσκολο και σε πολλά ζητήματα δεν θα είναι εύκολο να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις που θα ικανοποιούν το σύνολο των κρατών μελών, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι τα κράτη μέλη της Ε.Ε. αναγνωρίζουν την ανάγκη να αντιμετωπίσουν τα δημοσιονομικά τους προβλήματα. Ένα σημαντικό μήνυμα στάλθηκε πριν από μερικές εβδομάδες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το οποίο εκπροσωπεί τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Το Συμβούλιο ενθάρρυνε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσει τις εργασίες της σχετικά με τα EPSAS. Επίσης, ορισμένα μεγαλύτερα κράτη μέλη, όπου κατά το παρελθόν υπήρχε κάποια διστακτικότητα ως προς τη μεταρρύθμιση της λογιστικής του δημόσιου τομέα, έχουν αρχίσει να ασχολούνται πιο δραστήρια με το θέμα αυτό.

Εμείς, ως ICAEW, διοργανώσαμε τέσσερα άτυπα δείπνα συζητήσεως κατά τη διάρκεια του 2013, με επίκεντρο το θέμα της βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών στην Ευρώπη, αγγίζοντας το ζήτημα EPSAS/IPSAS. Η πρόθεσή μας ήταν να γνωστοποιήσουμε ευρύτερα τις συζητήσεις γύρω από το έργο των EPSAS και να συνεισφέρουμε νέες ιδέες στη συζήτηση. Κάθε συζήτηση διερεύνησε μια συγκεκριμένη πτυχή του έργου αυτού με μεγαλύτερη λεπτομέρεια, συγκεντρώνοντας περίπου 20 εμπειρογνώμονες για κάθε δείπνο από διαφορετικά υπόβαθρα, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, των κρατών μελών, του ιδιωτικού τομέα, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων ενδιαφερομένων φορέων.

Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για την Ε.Ε. να εμπλουτίσει τις μεταρρυθμιστικές της προσπάθειες μαθαίνοντας από την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά την εισαγωγή των IPSAS. Η εμπειρία μιας σειράς διεθνών οργανισμών στους οποίους έχουμε μιλήσει στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας μας σχετικά με τα οικονομικά του δημόσιου τομέα, στην οποία θα επανέλθω αργότερα, υποδεικνύει ότι η μετάβαση στα IPSAS τους έδωσε μια πολύ πιο σαφή εικόνα της οικονομικής τους κατάστασης, αλλά επίσης ότι είναι σημαντικό να μην υπερβάλλουμε σχετικά με τα οφέλη των IPSAS, αντιθέτως να είμαστε σαφείς σχετικά με το πώς η εφαρμογή των κανόνων αυτών εντάσσεται στο ευρύτερο σύστημα δημοσιονομικής διαχείρισης και για το ποιο θα είναι το κόστος της υλοποίησης του έργου.

Η συζήτηση περί των λογιστικών προτύπων εγείρει επίσης ερωτήματα ως προς το κατά πόσον τα κράτη μέλη της Ε.Ε. μπορεί να κινηθούν προς την κατεύθυνση της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση, χωρίς επίσης να καταρτίζουν σε δεδουλευμένη βάση τους προϋπολογισμούς. Προς το παρόν, πολλά κράτη μέλη προτιμούν να καταρτίζουν τους προϋπολογισμούς τους σε ταμειακή βάση. Αυτό ισχύει για τον ίδιο τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., τον οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ένα ξεχωριστό υπόμνημα περιέχεται στον ετήσιο ισολογισμό της Ε.Ε. για το 2012 που αφορά την πληρωμή ορισμένων βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων και υποχρεώσεων για τις συντάξεις, οι οποίες είναι πέρα από το ετήσιο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ταμειακή βάση.

Δημοκρατική λογοδοσία και ο ρόλος του επαγγέλματος

Ένα κρίσιμο θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε στις συζητήσεις μας ήταν αυτό της λογοδοσίας και ο ρόλος που το επάγγελμα –στο οποίο συμπεριλαμβάνεστε και εσείς από εδώ και στο εξής– μπορεί να διαδραματίσει ως σύνολο ώστε να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις και να εξασφαλίσει ότι η Ευρώπη θα αποφύγει τις καταστροφικές συνέπειες της αμέλειας ως προς τις ορθές λογιστικές πρακτικές και τη λογοδοσία στον δημόσιο τομέα.

Παρατηρήθηκε στη συζήτηση ότι οι εκλεγμένοι πολιτικοί θα έχουν ελάχιστα κίνητρα για να προβούν σε μεταρρυθμίσεις και να συνεχίσουν με σχετικές βελτιώσεις στη συνολική διαδικασία της δημοσιονομικής διαχείρισης, εφόσον δεν υπάρχουν άλλες ισχυρές κινητήριες δυνάμεις. Ως εκ τούτου, οι πολίτες θα πρέπει να ζητούν από τους εκλεγμένους εκπροσώπους τους να λογοδοτούν για την ποιότητα της οικονομικής τους διαχείρισης. Μια σημαντική ανησυχία είναι ότι οι πολίτες σήμερα δεν επιδεικνύουν επαρκές ενδιαφέρον για τα θέματα αυτά. Πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο λαμβάνουν ειδικές γνωμοδοτήσεις από τα ανώτατα όργανα ελέγχου τους, αλλά αυτό δεν φαίνεται να εφιστά την προσοχή των φορολογουμένων στα θέματα αυτά. Μία από τις πιο επείγουσες προκλήσεις, λοιπόν, είναι να ενισχυθεί η κατανόηση και το ενδιαφέρον των πολιτών για τις δαπάνες και τα λογιστικά των κρατών τους. Ενώ υπάρχουν σαφώς ορισμένες προκλήσεις σε σχέση με το ευρύτερο ζήτημα των χρηματοοικονομικών γνώσεων των πολιτών και το βάθος κατανόησης, συχνά πολύ περίπλοκων ζητημάτων, που μπορούμε να αναμένουμε ρεαλιστικά από αυτούς, είναι επίσης αλήθεια ότι μπορούμε να επιτύχουμε καλύτερες μορφές λογοδοσίας στους κόλπους των κυβερνήσεών μας και στο πλαίσιο των δημοκρατικών θεσμών που κρατούν υπόλογους αυτούς που κυβερνούν χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα μέσα για την αξιολόγησή τους. Εμείς, ως επάγγελμα, μπορεί και πρέπει να βοηθήσουμε τη διευκόλυνση της κατανόησης και της ευαισθητοποίησης για να κτισθούν γέφυρες με ανθρώπους που δεν έχουν κατ’ ανάγκη ένα υπόβαθρο οικονομικών γνώσεων.

Ο οικονομικός διευθυντής (CFO) στο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου

Το ICAEW δημοσίευσε πρόσφατα μια έκθεση σχετικά με τον «Οικονομικό διευθυντή (CFO) στο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου», η οποία εγκρίθηκε από τον Fayezul Choudhury, διευθύνοντα σύμβουλο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Λογιστών (IFAC).

Σε μια εποχή όπου το βρετανικό δημόσιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται (ακόμη και αν το έλλειμμα μειώνεται), η δημοσιονομική πειθαρχία και ηγεσία όσον αφορά δημοσιονομικά θέματα είναι όσο ποτέ πριν αναγκαία στην κυβέρνηση για να δημιουργηθούν υγιή δημόσια οικονομικά σε βάθος χρόνου.

Ένα από τα βασικά προβλήματα για τις κυβερνήσεις ήταν ανέκαθεν ο εκλογικός κύκλος. Το εκλογικό σώμα θέλει να δει αποτελέσματα εντός μιας πενταετούς θητείας και η κυβερνητική προσοχή εστιάζεται στην κατάσταση των οικονομικών της χώρας στις επόμενες εκλογές. Αλλά αυτό που έχει σημασία για τα έθνη είναι η μακροπρόθεσμη εικόνα για το πού βαδίζουν τα δημόσια οικονομικά.

Γι’ αυτό και προτείνουμε τρεις βασικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα βοηθήσουν την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να προγραμματίσει για το μακροπρόθεσμο μέλλον:

‘ Να μετατρέψει το βρετανικό Υπουργείο Οικονομικών σε ένα πιο σύγχρονο και πιο ενεργό Υπουργείο Οικονομικών, που να μπορεί να επιτελεί ομιλική χρηματοοικονομική λειτουργία.

Σήμερα το βρετανικό Υπουργείο Οικονομικών διαθέτει κονδύλια, αλλά έχει μικρή ευθύνη για τη διαχείριση του συνόλου των δημόσιων οικονομικών. Στο σημερινό οικονομικό περιβάλλον αυτό δεν είναι βιώσιμο και το βρετανικό Υπουργείο Οικονομικών πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην οικονομική διαχείριση της κρατικής μηχανής.

‘ Να δημιουργηθεί μια θέση τύπου οικονομικού διευθυντή ομίλου για να αναλάβει τη γενική ευθύνη για τα οικονομικά όλων των κλάδων του κράτους: σήμερα κανείς από τους τρεις κορυφαίους ανώτερους δημόσιους υπαλλήλους δεν έχει στρατηγική ευθύνη για τα δημόσια οικονομικά.

‘ Να ενισχύσει τη θέση των οικονομικών διευθυντών των κυβερνητικών υπηρεσιών και να ανυψώσει το κύρος τους για να δημιουργηθεί μια ισχυρή χρηματοοικονομική λειτουργία σε όλη την κυβέρνηση.

Αυτή τη στιγμή συζητάμε αυτήν την έκθεση σε μια σειρά από χώρες, καθώς αυξάνεται ο βαθμός ενδιαφέροντος για την ανταλλαγή ενός νέου τρόπου σκέψης για μια πρόκληση που καμία χώρα δεν μπορεί να αγνοήσει.

Συμπεράσματα

Έχω μιλήσει κυρίως για τη συζήτηση σχετικά με τα ΔΛΠΔΤ και τα ΕΛΠΔΤ σε επίπεδο Ε.Ε. και μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζετε εδώ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα είναι πολλές. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία όσον αφορά την αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να μην προβεί σε μεταρρυθμίσεις, δεδομένης της σημερινής κρίσης χρέους και των πιο μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών προβλημάτων, καθώς και της αυξανόμενης αναγνώρισης της σημασίας της ύπαρξης επαγγελματικά καταρτισμένων λογιστών στο επίκεντρο του δημόσιου τομέα. Φυσικά, θα πρέπει συνεχώς να επιχειρηματολογούμε υπέρ της αλλαγής αυτής, αλλά οι ημέρες όπου μπορούσε να πιστεύει κανείς ότι οι τα κράτη μπορούν να θεωρούν εαυτούς μονίμως εξαιρούμενους των βασικών οικονομικών αρχών που διέπουν τη λειτουργία κάθε άλλου φορέα στον ιδιωτικό τομέα έχουν παρέλθει.

Φυσικά, υπάρχουν ορισμένες διαφορές μεταξύ κρατών και ιδιωτικών εταιρειών, αλλά οι θεμελιώδεις αρχές της βιώσιμης οικονομικής διαχείρισης είναι κοινές τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Λυπάμαι μόνο που ήταν αναγκαίες τόσες διαμάχες, τόσες δυσκολίες και η αληθινή τραγωδία της Ελλάδας για να το καταλάβουμε αυτό, αλλά πιστεύω ότι μπορούμε να κοιτάζουμε με αισιοδοξία την επιμονή των νέων επαγγελματιών να αντλήσουν διδάγματα από το πρόσφατο παρελθόν και να οικοδομήσουν ένα πολύ πιο σταθερό και βιώσιμο μέλλον.