ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ: Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Χαράλαμπος (Χάρης) Συρούνης

Ορκωτός ελεγκτής λογιστής, Γενικός Διευθυντής ελεγκτικού τμήματος KPMG

Η πιστωτική κρίση είχε ως αποτέλεσμα να γίνουν πολλές θεσμικές αλλαγές. Μια από αυτές ήταν η αναθεώρηση του εποπτικού μηχανισμού για τα πιστωτικά ιδρύματα.

Το 2008, η πτώχευση ενός πιστωτικού ιδρύματος που είχε επενδύσει σε σύνθετα προϊόντα παραλίγο να οδηγήσει στην κατάρρευση ενός ολόκηληρου συστήματος. Οι εποπτικές αρχές αναγκάστηκαν να επικεντρωθούν σε ένα θέμα που μέχρι τοτε ήταν ένα απίθανο σενάριο. Αν θα έπρεπε να σώσουν τις τράπεζες και πώς θα έπρεπε να γίνει αυτό

Από αυτό το σημείο προκύπτει ένα λε-πτό ζήτημα. Θα έπρεπε να υπάρχουν τράπεζες που λόγω του μεγέθους τους είναι τόσο μεγάλες ώστε δεν πρέπει να υπάρχει δυνατότητα κατάρρευσης; Σε περίπτωση που υπάρχουν, τότε αυτές οι τράπεζες αποκτούν το προνόμιο της εγγυημένης εξασφάλισης, με συνέπεια τι θα γίνει με τις επιλογές της κάθε διοίκησης και την ποιότητα του χαρτοφυλακίου της, γνωρίζοντας πως ό,τι και να κάνει θα της εξασφαλίσουν την σωτηρία της. Συνεπώς οι εποπτικές αρχές και κυρίως οι κεντρικές τράπεζες των χωρών καλούνται πια να εποπτεύουν τις τράπεζες για να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή αν υπάρ- χει κίνδυνος πτώχευσης και, αν αυτό δεν μπορεί να αποφευχθεί, τότε οι εποπτικές αρχές πρέπει να εξασφαλίσουν ότι δεν θα πέσει όλο το σύστημα.

Το εποπτικό σύστημα πρέπει να αναθεωρηθεί ώστε να προλάβουν το γεγονός, δηλαδή να μην αφήσουν καμία τράπεζα να γίνει τόσο μεγάλη και, αν γίνει μεγάλη σε βαθμό τέτοιο που πρέπει να μην την αφήσουμε να πέσει, τότε θα πρέπει να την «σπάσουμε» σε μικρότερα μεγέθη. Σίγουρα είναι δύσκολο αυτό και θα υπάρχει μεγάλη επίπτωση στους χιλιάδες πελάτες και καταθέτες αυτών των τραπεζών. Πιστεύουμε πως, στο μέλλον, οι εποπτικές αρχές θα αναλύουν τις τράπεζες με βάση:

α) Το μέγεθος, δηλαδή τον όγκο των υπηρεσιών που προσφέρουν.

β) Την έλλειψη υποκατάστασης, δηλαδή τον κίνδυνο εξάρτησης του συστήματος από την συγκεκριμένη τράπεζα.

γ) Τη σχέση αλληλεξάρτησης, δηλαδή το κατά πόσον θα προκαλέσει ζημία στο σύστημα η πτώχευσης της συγκεκριμένης τράπεζας.

Η πρόσφατη διάσωση των τραπεζών οδήγησε σε ουσιαστική κρατικοποίηση των μεγάλων τραπεζών χωρίς επέμβαση στην καθημερινή λειτουργία τους, αλλά στέρησε πόρους από άλλες κοινωνικές ανάγκες. Οι εποπτικές αρχές πρέπει να συνεργασθούν με τις τράπεζες για την επιστροφή των χρημάτων διάσωσης και να μειώσουν την ανάγκη ο φορολογούμενος και η κοινωνία να παρέμβουν στη διάσωση μιας τράπεζας.

Όλα αυτά και η παρέμβαση των κεντρικών κυβερνήσεων οδήγησε σε αλλαγές νομοθεσίας και των κανόνων εποπτείας, όπως η Βασιλεία ΙΙΙ, αλλά και η δημιουργία νέων νομοθετικών κανόνων, κυρίως στις ΗΠΑ, αλλά και νέου επόπτη τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά το γεγονός ότι η κρίση έπληξε τις περισσότερες χώρες του κόσμου, η αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η έλλειψη επαρκούς εποπτείας, διαφέρει από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τις συνέπειες που υπήρχαν από τη κρίση. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η κεντρική αρχή εφαρμόζεται σε κάθε χώρα μέλος μέσω της ενσω- μάτωσης των οδηγιών της στην τοπική νομοθεσία, υπάρχει το συνηθισμένο παράδειγμα η νομοθεσία να οδηγήσει σε πρόσθετα μέτρα σε σχέση με την αρχική οδηγία. Οι νέοι κανόνες και οι αλλαγές στη Βασιλεία ΙΙΙ οδηγούν στο συμπέρασμα ότι:

1. Οι τράπεζες για να ικανοποιήσουν τους νέους όρους κεφαλαιακής επάρκειας και επαρκούς ρευστότητας θα οδηγηθούν σε μείωση κερδών και γενικά θα γίνουν ένας «ακριβός» κλάδος.

2. Θα υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τον κίνδυνο μιας μεγάλης πτώχευσης, ακόμα και σε επίπεδο κράτους.

3. Ο τρόπος λειτουργίας θα οδηγήσει πολλές τράπεζες να προσπαθούν να δίνουν έμφαση στον κίνδυνο και λιγότερο στην απόδοση. Οι διοικήσεις θα πρέπει να απολογούνται απέναντι στους μετόχους και σε τρίτους σε μεγαλύτερο βαθμό.

4. Θα οδηγήσει σε επαναξιολόγηση της πελατειακής βάσης, με συνέπεια να περιορίζονται οι δραστηριότητες με μεγαλύτερο ρίσκο και θα στραφούν σε πιο σίγουρες λύσεις.

Οι επιπτώσεις στις τράπεζες θα μπορούσαν να συνοψισθούν, λαμβάνοντας υπόψη τις αλλαγές της Βασιλείας ΙΙΙ, ως εξής: