Η επί μακρόν συζητούμενη μεταρρύθμιση του ελεγκτικού θεσμού στην Ε.Ε. εισάγει μία νέα πραγματικότητα στη λειτουργία του ελεγκτικού επαγγέλματος και η σχετική Οδηγία/Κανονισμός αναμένεται να τεθεί σε ισχύ σε εθνικό επίπεδο πιθανότατα περί το μέσον του 2016.
Η μεταρρύθμιση του ελεγκτικού θεσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση
μιχάλης καραβάς
partner/ regulatory & public policy, deloitte. χατζηπαύλου σοφιανός & καμπάνης α.ε.
Μία σειρά από τις νέες ρυθμίσεις υπηρετούν την ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης και της παρεχόμενης διαφάνειας σε ό,τι αφορά τους διενεργούμενους ελέγχους προς τους επενδύτες και τις επιτροπές ελέγχου των Δ.Σ. των ελεγχόμενων εταιρειών, επί παραδείγματι μέσω της επέκτασης του εύρους των εκθέσεων και αναφορών στις οποίες υποχρεούται ο ελεγκτής. Από την άλλη, υπάρχει προβληματισμός στον κλάδο μας ότι οι νέες ρυθμίσεις δημιουργούν μία ενισχυόμενη ανομοιομορφία, αν όχι ένα συνονθύλευμα σχετικών αποκλινόντων απαιτήσεων που δυνητικά μπορεί να αναπτυχθούν εντός της Ε.Ε., όπως επί παραδείγματι η υποχρεωτική εναλλαγή στην εκλογή ελεγκτικών εταιρειών σε διαφορετικές περιόδους και ανομοιόμορφοι περιορισμοί στην παροχή μη επιτρεπόμενων υπηρεσιών εκτός ελέγχου από τους εκλεγμένους ελεγκτές, ως αποτέλεσμα των διαφορετικών σχετικών επιλογών που μπορεί να κάνουν τα κράτη μέλη από μία ευρεία γκάμα επιτρεπόμενων επιλογών που προσφέρει η παραπάνω μεταρρύθμιση. Η εφαρμογή μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί ιδιαιτέρως πολύπλοκη και δαπανηρή για πολυεθνικά οικονομικά συγκροτήματα, στην προσπάθειά τους να διαχειρισθούν διασυνοριακές κανονιστικές διαφορετικότητες όχι μόνο εντός της Ε.Ε. αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα.
Συνοπτικά θα λέγαμε ότι:
α) Υπάρχουν πολλές νέες ρυθμίσεις που θα αυξήσουν τη χρησιμότητα του ελέγχου και θα ενισχύσουν τον ρόλο των ελεγκτικών επιτροπών των Δ.Σ. των ελεγχόμενων Οντοτήτων Δημοσίου Ενδιαφέροντος (ΟΔΕ), κάτι που σημαίνει βελτίωση της ποιότητας της εταιρικής διακυβέρνησης.
β) Υπάρχουν, από την άλλη, άλλες ρυθμίσεις που θα βάλουν την Ε.Ε. σε συγκρουόμενη σχέση με άλλες σημαντικές δικαιοδοσίες, όπως επί παραδείγματι τις ΗΠΑ, στις όποιες δεν προβλέπεται υποχρεωτική εναλλαγή στον διορισμό των ελεγκτικών εταιρειών.
γ) Οι νέες ρυθμίσεις ενέχουν την πιθανότητα κανονιστικών ανομοιομορφιών εντός της Ε.Ε., καθώς κάθε κράτος μέλος έχει τη δυνατότητα να νομοθετεί με τρόπο διαφορετικό στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης.
δ) Οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να επηρεάσουν πολυεθνικά οικονομικά συγκροτήματα που εδρεύουν εκτός Ε.Ε., αν θυγατρικές τους εντός της Ε.Ε. θεωρηθούν ότι εμπίπτουν στον ορισμό της ΟΔΕ.
Οι βασικές νέες ρυθμίσεις αφορούν:
α) Οντότητες Δημοσίου Ενδιαφέροντος (ΟΔΕ): Ο ορισμός της ΟΔΕ περιλαμβάνει εταιρείες εισηγμένες σε οργανωμένη αγορά στην Ε.Ε. που διέπονται από νομοθεσία κράτους μέλους της Ε.Ε., χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς με άδεια λειτουργίας που έχει χορηγηθεί από αρχές κράτους μέλους της Ε.Ε., ασφαλιστικές εταιρείες με άδεια λειτουργίας που έχει χορηγηθεί από αρχές κράτους μέλους της Ε.Ε., καθώς και οποιεσδήποτε άλλες οντότητες κάθε μέλος κράτος της Ε.Ε. θα θελήσει να ορίσει ως ΟΔΕ.
β) Υποχρεωτική εναλλαγή στον διορισμό ελεγκτικών εταιρειών: Η μέγιστη περίοδος συνεχούς διορισμού της ίδιας ελεγκτικής εταιρείας από ΟΔΕ ορίζεται στα 10 χρόνια, εκτός αν το κράτος μέλος επιθυμεί να επεκτείνει αυτό το διάστημα στα 20 χρόνια, με την υποχρέωση ενδιάμεσου ανοικτού διαγωνισμού για την επιλογή ελεγκτικής εταιρείας με τη συμπλήρωση των πρώτων 10 χρόνων ή να επεκτείνει το μέγιστο διάστημα στα 24 χρόνια σε περίπτωση διορισμού από κοινού περισσότερων της μιας ελεγκτικής εταιρείας.Τα κράτη μέλη έχουν την επιλογή να επιβάλουν την υποχρεωτική εναλλαγή σε μικρότερα από τα παραπάνω μέγιστα επιτρεπόμενα χρονικά όρια περιόδου εναλλαγής.
γ) Περίοδος αποκλεισμού μετά την εναλλαγή: Μετά τη μέγιστη περίοδο επιτρεπόμενου συνεχούς διορισμού ελεγκτικής εταιρείας, η εταιρεία αυτή δεν επιτρέπεται να επανεκλεγεί πριν τη συμπλήρωση 4 χρόνων.
δ) Μεταβατική περίοδος για την εφαρμογή της υποχρεωτικής εναλλαγής: Προβλέπεται μεταβατική περίοδος για την εφαρμογή της υποχρεωτικής εναλλαγής, που ποικίλει ανάλογα με τον προηγούμενο αριθμό των χρόνων του συνεχούς διορισμού της ίδιας ελεγκτικής εταιρείας.
ε) Ανοικτός διαγωνισμός λήψης και αξιολόγησης προσφορών: Οι ΟΔΕ θα υποχρεούνται να αναπτύξουν ανοικτή και διαφανή διαδικασία διαγωνισμού λήψης, αξιολόγησης και επιλογής σχετικών προσφορών από ελεγκτικές εταιρείες, με στενή εμπλοκή των ελεγκτικών επιτροπών των Δ.Σ. τους.
στ) Παροχή υπηρεσιών εκτός ελέγχου: Οι ρυθμίσεις προβλέπουν κατάλογο μη επιτρεπόμενων υπηρεσιών εκτός ελέγχου .Οποιεσδήποτε άλλες επιτρεπόμενες υπηρεσίες εκτός ελέγχου που θα παρέχονται στην ελεγχόμενη εταιρεία από τον εκλεγμένο ελεγκτή θα πρέπει να εγκρίνονται από την ελεγκτική επιτροπή του Δ.Σ. και να μην υπερβαίνουν σε ό,τι αφορά τις αμοιβές τους το ανώτατο όριο του 70% της αντίστοιχης αμοιβής του ελέγχου. Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα με εθνική νομοθεσία να επεκτείνουν ή να συστέλλουν τη δυνατότητα παροχής υπηρεσιών εκτός ελέγχου.
ζ) Επιτροπές ελέγχου: Οι ελεγκτές των ΟΔΕ θα υποχρεούνται να παρέχουν μία συγκεκριμένης μορφής εκτεταμένη αναφορά προς τις ελεγκτικές επιτροπές.
η) Έκθεση ελέγχου: Η έκθεση ελέγχου για όλους τους υποχρεωτικούς έλεγχους θα πρέπει να έχει υποχρεωτικά αναφορά στη δυνατότητα της ελεγχόμενης να συνεχίσει τη λειτουργία και τις δραστηριότητές της στο προβλεπτό μέλλον. Για τις ΟΔΕ η έκθεση θα πρέπει επίσης να υποστηρίζει την ελεγκτική γνώμη που διατυπώνεται, αναφέροντας τους πιο σημαντικούς κινδύνους που έχουν εντοπιστεί σε ό,τι αφορά ενδεχόμενες σημαντικές ανακρίβειες στη δημοσιοποιούμενη οικονομική πληροφόρηση. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι ελεγκτές των ΟΔΕ θα υποχρεούνται να παρέχουν μία πιο εμπεριστατωμένη και περιεκτική έκθεση στις ελεγκτικές επιτροπές.
θ) Περιορισμοί επιλογής: Οποιαδήποτε συμβατική υποχρέωση που περιορίζει την ελεύθερη επιλογή ελεγκτικής εταιρείας από την ελεγχόμενη θα θεωρείται άκυρη.