Εύη Μπίνιου
Συνεργάτης CROWE SOL,
ΣΟΛ ΑΕΟΕ – CROWE SOL
Κοινωνικά και οικονομικά, η κρίση προκάλεσε την αστική φτώχεια, κατέστρεψε την αστική οικονομία και, κατ’ επέκταση, την κοινωνική οικονομία. Μπορούμε να επιτύχουμε επανεκκίνηση της αστικής οικονομίας; Η τοπική συμμετοχή, η εταιρικότητα και η βιώσιμη αστική ανάπτυξη μπορούν να αποτελέσουν κατεύθυνση για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη;
Τι είναι η Χωρική Συνοχή;
Είναι ένα σύνολο ζητημάτων για την αειφόρο χωροταξική ανάπτυξη των περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συνθήκη της Λισαβώνας και η στρατηγική της Ε.Ε. «Ευρώπη 2020» εισήγαγαν την εδαφική συνοχή.
Τι είναι η Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη;
Είναι χωρική στρατηγική για την αντιμετώπιση των προβλημάτων συγκεκριμένων χωρικών ενοτήτων, με στόχους τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της καθημερινής ζωής των πολιτών και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, με βάση την αειφόρο ανάπτυξη.
Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις αποτελούν εργαλείο ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης – βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και υποστηρίζονται, χρηματοδοτικά, από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής, συμπληρωματικά δε από το ΕΓΤΑΑ και το ΕΤΘΑ, μέσω συνδυασμένων επενδύσεων, με αναφορά σε δύο, τουλάχιστον, Άξονες Προτεραιότητας και με συνδυασμό μίας ή περισσοτέρων συμπληρωματικών επενδυτικών προτεραιοτήτων, από διαφορετικούς θεματικούς στόχους, ενός ή περισσοτέρων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.
Στη Στρατηγική Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης (ΟΧΕ) – Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΒΑΑ) ενδέχεται να συμπεριληφθούν και άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία (Jessica, Jeremie, Elena) και άλλα προγράμματα (Horizon 2020, Life+, Εθνικά Προγράμματα), καθώς και κρατικές ενισχύσεις.
Ο κανονισμός του ΕΤΠΑ προβλέπει στο άρθρο 7(4) ότι τουλάχιστον το 5% των πόρων του ΕΤΠΑ, που χορηγούνται σε εθνικό επίπεδο, κατανέμονται σε ολοκληρωμένες δράσεις Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης.
Η στρατηγική και τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν θα καθορίσουν τον συνδυασμό Ταμείων που θα χρηματοδοτήσουν την ΟΧΕ και την αντίστοιχη ένταξη σε Άξονες Προτεραιότητας, επενδυτικές προτεραιότητες, πεδία παρέμβασης και δημόσια δαπάνη.
Όσον αφορά τη διαχείριση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο της εφαρμογής των Στρατηγικών Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, αρμόδιες είναι οι Διαχειριστικές Αρχές. Επίσης, οι Αστικές Αρχές είναι αρμόδιες να καταρτίσουν την προγραμματική βάση, το περιεχόμενο, το Σχέδιο Δράσης και τον προϋπολογισμό της στρατηγικής.
Για τη διαμόρφωση της στρατηγικής και την προετοιμασία του πλαισίου υλοποίησης των ΟΧΕ, οι Δ.Α. περιγράφουν τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι προτεινόμενες χωρικές ενότητες, δηλαδή αποτυπώνουν τα κυριότερα οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτισμικά ζητήματα για την αντιμετώπιση των οποίων διαμορφώνουν τη χρήση του εργαλείου της ΟΧΕ, συνυπολογίζοντας τις κύριες αναπτυξιακές επιλογές των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) και της περιφερειακής στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης και του χωροταξικού σχεδιασμού.
Στα ΠΕΠ περιγράφονται οι ιδιαιτερότητες κάθε περιφέρειας, όπως εντοπίζονται σε συγκεκριμένες χωρικές ενότητες της επικράτειάς της, τα εργαλεία ολοκληρωμένης αστικής ανάπτυξης και ο τρόπος με τον οποίο συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων και των αποτελεσμάτων των Προγραμμάτων.
Για όλες τις περιφέρειες θα καλύψουν έναν κοινό κορμό παρεμβάσεων για έργα βιώσιμης και αστικής ανάπτυξης, κοινωνικών και πολιτιστικών υποδομών, υγείας και αλληλεγγύης.
Θα συμβάλουν στη κάλυψη των εθνικών στρατηγικών στόχων συμπληρωματικά με τα τομεακά προγράμματα, με έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στις ανάγκες κάθε χωρικής ενότητας/περιφέρειας.
Ο ολοκληρωμένος χαρακτήρας της χωρικής στρατηγικής και του σχεδίου υλοποίησης θα πρέπει να εξασφαλίζεται τόσο σε επίπεδο θεματικών προτεραιοτήτων όσο και σε επίπεδο προτεινόμενων παρεμβάσεων.
Κύρια ζητήματα:
– Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων όλων των εδαφών της Ε.Ε.
– Η διαχείριση της συγκέντρωσης στις πόλεις.
– Η βελτίωση της σύνδεσης των περιοχών, ώστε οι πολίτες να μπορούν να ζήσουν όπου θέλουν, έχοντας πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, αποτελεσματικές μεταφορές, αξιόπιστα ενεργειακά δίκτυα και ευρυζωνικό Διαδίκτυο σε όλο το έδαφος της Ε.Ε.
Ο Εθνικός Αναπτυξιακός Σχεδιασμός είναι αποτέλεσμα σύνθεσης προτάσεων και συγκερασμού προτεραιοτήτων που αγγίζουν τις συνολικές αναπτυξιακές επιλογές της οικονομίας και της κοινωνίας της χώρας.
Η ΟΧΕ, σαν ένα ικανό εργαλείο εφαρμογής, μπορεί να λύσει προβλήματα και να συμβάλλει στον Εθνικό Αναπτυξιακό Σχεδιασμό.
Πηγή: Εγκύκλιος σχεδιασμού, υλοποίησης και παρακολούθησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων ως εργαλεία Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης, της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων – ΕΣΠΑ.