Άγγελος Βλασσόπουλος
Grant Thornton, Manager, IT Business Consulting Services
Τις περισσότερες φορές, τα προϊόντα που σχετίζονται με την πληροφορική έχουν σχετικά μικρή διάρκεια. Φαίνεται όμως πως το Bitcoin, το πρώτο ψηφιακό νόμισμα στον κόσμο, αποτελεί εξαίρεση. Μετά από 7 χρόνια ζωής, εξακολουθεί να μας εντυπωσιάζει και να θεωρείται καινοτομικό. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το νόμισμα αυτό δεν έχει την υποστήριξη κάποιας κρατικής ή άλλης αρχής που μας κάνει να το κοιτάμε με περιέργεια. Είναι επιπλέον το γεγονός ότι πραγματοποιεί μια ψηφιακή καταγραφή μεταβίβασης αξιών χωρίς να εξαρτάται από κανένα συγκεκριμένο υπολογιστή. Αυτό συμβαίνει γιατί η τεχνολογία που κρύβεται πίσω από αυτό τού επιτρέπει να χρησιμοποιεί ουσιαστικά οποιονδήποτε υπολογιστή, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Πιθανόν δε, ακόμα και τον υπολογιστή του σπιτιού μας.
Η τεχνολογία που κρύβεται πίσω από το Bitcoin ονομάζεται blockchain και ο κόσμος σταδιακά ανακαλύπτει ότι τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από αυτήν είναι πάρα πολύ μεγάλα. Με απλά λόγια, το blockchain είναι ένα μητρώο, κομμάτια του οποίου μπορεί να τηρούνται σε πολλούς διαφορετικούς υπολογιστές, που μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε στον κόσμο. Οι συναλλαγές καταγράφονται με τρόπο ανώνυμο και δεν είναι δυνατόν να αλλοιωθούν ή να σβηστούν.
Πρακτικά, η τεχνολογία blockchain προσφέρει τα παρακάτω πλεονεκτήματα:
• Μείωση κόστους και επιτάχυνση διαδικασιών: Τα blockchains μπορούν να μειώσουν ή και να καταργήσουν τους μεσάζοντες στις συναλλαγές, ενώ επιτρέπουν την αυτοματοποίηση πολλών σχετικών διαδικασιών.
• Ασφάλεια: Η αλλοίωση των δεδομένων που διακινούνται στο blockchain είναι εξαιρετικά δύσκολη, αφενός, λόγω της πολύπλοκης κρυπτογράφησης που χρησιμοποιείται και, αφετέρου, επειδή το μητρώο τηρείται σε πολλούς διαφορετικούς υπολογιστές.
• Ιχνηλασιμότητα: Το μητρώο τηρεί όλο το ιστορικό ιδιοκτησίας οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου (bitcoin, επιταγές, χρυσός, ακίνητη περιουσία ή οτιδήποτε άλλο).
Παρά το γεγονός ότι το Bitcoin υπάρχει από το 2008, η τεχνολογία blockchain έχει τραβήξει την ευρύτερη προσοχή μόλις τα τελευταία δύο χρόνια. Αυτό οφείλεται στην ανάπτυξη πολλών νέων και ιδιαίτερα χρήσιμων εφαρμογών της τεχνολογίας αυτής. Ενδεικτικά αναφέρουμε: εφαρμογές ταυτοποίησης όπως το Know Your Customer, καταπολέμηση ξεπλύματος χρήματος, εποπτεία των συναλλαγών, διαχείριση χρηματοοικονομικών εξασφαλίσεων και ενέχυρων, διακανονισμοί και εκκαθαρίσεις, τήρηση ιστορικότητας της ιδιοκτησίας πολύτιμων αντικειμένων, καθώς και έξυπνα συμβόλαια.
Τα έξυπνα συμβόλαια είναι συμφωνίες οι οποίες έχουν κωδικοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα υπολογιστή και εκτελούνται άμεσα, εφόσον ικανοποιηθούν κάποια προκαθορισμένα κριτήρια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους εκτέλεσης των συμβολαίων, τη βελτίωση της εξυπηρέτησης και την επιτάχυνση των διαδικασιών. Τα έξυπνα συμβόλαια μπορούν να αποθηκευτούν σε ένα blockchain.
Τα blockchains επιτρέπουν πολλά διαφορετικά επίπεδα ελέγχου, ανάλογα με τις ανάγκες μας. Μπορεί να έχουν αυστηρούς κανόνες πρόσβασης, που ελέγχονται από μια κεντρική αρχή (permissioned) ή να είναι εντελώς ανοιχτά σε οποιονδήποτε (permissionless). Για παράδειγμα, το Bitcoin χρησιμοποιεί ένα permissionless blockchain.
Παρά το γεγονός ότι η τεχνολογία blockchain έχει πολλές θετικές αναφορές στα ΜΜΕ με τεχνολογική και οικονομική θεματολογία, εφαρμογές όπως τα έξυπνα συμβόλαια δεν μπορούν ακόμα να λειτουργήσουν σωστά, εκτός εάν έχει προηγηθεί σωστή μελέτη και υλοποίηση. Απαιτείται ακόμα αρκετή δουλειά μέχρι να φτάσουμε στο σημείο όπου καινοτόμες εφαρμογές, σαν αυτές που αναφέραμε, θα θεωρούνται κοινός τόπος. Σήμερα τα blockchains χρησιμοποιούνται, κατά κύριο λόγο, για το Bitcoin, για λόγους ιχνηλασιμότητας και για την τήρηση μητρώου ακίνητης περιουσίας. Εφαρμογές που αφορούν την τήρηση ιατρικών φακέλων, ασφαλιστικά συμβόλαια, ψηφιακή ταυτοποίηση, συστήματα διεξαγωγής εκλογών, διαχείριση και αυτόματη εκτέλεση συμβολαίων προμηθευτών, αναμένεται να τελειοποιηθούν στο εγγύς μέλλον.
Επιπλέον, όπως συμβαίνει με όλες τις καινοτόμες τεχνολογίες, υπάρχουν αρκετά εμπόδια, νομικής, θεσμικής ή ακόμα και πολιτικής φύσεως, τα οποία πρέπει να ξεπεραστούν. Τα θέματα που κυρίως απασχολούν τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς είναι η ασφάλεια, ο έλεγχος πρόσβασης, αλλά και η εξυπηρέτηση αγορών, όπου οι συναλλαγές έχουν πολύ μεγάλη πολυπλοκότητα.
Σε κάθε περίπτωση, πολλοί μεγάλοι οργανισμοί αναγνωρίζουν την αξία των blockchains και επενδύουν αδρά, ώστε να καρπωθούν πρώτοι τα σημαντικά οφέλη που θα προκύψουν. Σύμφωνα με μελέτη της Santander, η τεχνολογία blockchain μπορεί να εξοικονομήσει στις τράπεζες έως $20 δισ. ετησίως, μειώνοντας κόστη υποδομών, αποφεύγοντας μεσάζοντες και ακριβά, αργά δίκτυα πληρωμών. Αυτός είναι ο λόγος ο οποίος οδήγησε 50 από τους μεγαλύτερους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς του κόσμου να δημιουργήσουν το R3 CEV, ένα κονσόρτσιουμ με σκοπό τη διερεύνηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία blockchain στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Η τεχνολογία blockchain συγκεντρώνει όλα όσα απαιτούνται για να συντελεστεί μια επανάσταση. Καινοτομία, όραμα, αποδεδειγμένα οφέλη, δημόσια αναγνώριση και κεφάλαια έτοιμα να επενδυθούν. Σε κάθε περίπτωση, είναι μια πτυχή του σύγχρονου κόσμου που πρέπει να παρακολουθούμε στενά, καθώς έχει όλες τις προϋποθέσεις για να φέρει σημαντικές αλλαγές, τόσο στην οικονομία όσο και στην καθημερινότητά μας.