O πρόεδρος του IASB, Hans Hoogervorst, σχολιάζει τα ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή των ΔΠΧΑ στην ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης, μιλώντας στο Συνέδριο της IOSCO για το 2014 που διεξήχθη στο Ρίο ντε Τζανέιρο, 2 Οκτωβρίου 2014.
Μετάφραση: Σπύρος Αλαμάνος, Γραφείο Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ
Θα ήθελα να αναφερθώ στον σημαντικό ρόλο των λογιστικών προτύπων στην ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης. Η οικονομική κρίση έχει καταστήσει απολύτως σαφές ότι η παγκόσμια οικονομία πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από την τραπεζική χρηματοδότηση. Το τραπεζικό σύστημα είναι εύθραυστο και ο ηθικός κίνδυνος ελλοχεύει παντού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν σε θέση να εξέλθουν της κρίσης πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο, λόγω του ότι η οικονομία τους είναι λιγότερο εξαρτημένη από την τραπεζική χρηματοδότηση. Ως εκ τούτου, χρειαζόμαστε περισσότερη χρηματοδότηση από την αγορά, ιδιαίτερα στις αναδυόμενες οικονομίες και στην Ευρώπη. Ήδη λαμβάνουν χώρα προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση, με τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει αναδείξει τη δημιουργία μίας ενοποιημένης ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς σε έναν από τους κεντρικούς στόχους της.
Ωστόσο, οι κεφαλαιαγορές δεν έχουν ανοσία στον ηθικό κίνδυνο. Εφόσον οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες διαχειρίζονται τα χρήματα άλλων ανθρώπων, υπάρχει ο κλασικός κύριος παράγοντας σύγκρουσης μεταξύ της διοίκησης και του μετόχου, το πρόβλημα εντολοδότη – εντολοδόχου (principal-agent problem).
Η διοίκηση της εταιρείας βρίσκεται κάτω από την τεράστια πίεση αυτού που ορισμένοι αποκαλούν «τριμηνιαίο καπιταλισμό». Η πίεση που ασκείται για την εμφάνιση βραχυπρόθεσμων κερδών είναι τεράστια και ενδεχομένως θέτει σε κίνδυνο τη μακροχρόνια πορεία της οντότητας. Δεδομένου ότι η αμοιβή συχνά συνδέεται με τα κέρδη, η διοίκηση μπορεί επίσης να έχει ισχυρά οικονομικά κίνητρα να υιοθετήσει μια βραχυπρόθεσμη προοπτική. Γνωρίζοντας πόσο υποκειμενικές μπορεί να είναι ορισμένες πτυχές της λογιστικής και χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, αυτό είναι μερικές φορές μια πραγματικά τρομακτική σκέψη.
Ο επενδυτής δεν βρίσκεται σε ιδιαίτερα ισχυρή θέση ώστε να αποτελεί αποτελεσματικό αντίβαρο. Δεδομένης της αυξανόμενης πολυπλοκότητας και της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, η απόσταση μεταξύ του επενδυτή και της επένδυσης έχει αυξηθεί δραματικά. Ως εκ τούτου, είναι πολύ δύσκολο για τους επενδυτές να παρατηρούν εκ του σύνεγγυς τις επιχειρήσεις στις οποίες έχουν εμπιστευθεί τα χρήματά τους. Η εταιρική διακυβέρνηση συνίσταται στη συνεχή προσπάθεια να περιοριστούν οι συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ της διοίκησης και των επενδυτών.
Το IASB διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης των κεφαλαιαγορών. Η δουλειά μας ως θεσπιστές λογιστικών προτύπων είναι να παρέχουμε διαφάνεια και να κρατούμε τον καπιταλισμό στον ορθό δρόμο. Τα πρότυπα βοηθούν ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα οικονομικής πληροφόρησης και γνώσεων μεταξύ των επιχειρηματικών διοικήσεων και της αγοράς.
Λοιπόν, τι έχουμε κάνει και τι άλλο μπορούμε να κάνουμε; Το κοινό όραμα της IASB και της IOSCO είναι να παράσχει στους επενδυτές ένα ενιαίο σύνολο λογιστικών προτύπων υψηλής ποιότητας. Πράγματι, αυτόν τον στόχο μάς δώσατε κατά τη συνεδρίαση της IOSCO στο Σίδνεϊ τον Μάιο του 2000. Περίπου 14 χρόνια μετά βρισκόμαστε κοντά στην επίτευξη αυτού του στόχου.
Έχουμε μόλις δημοσιεύσει μια έρευνα σχετικά με τη χρήση των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς σε όλο τον κόσμο. Από τις 138 δικαιοδοσίες οι οποίες καλύπτονται στην έρευνα, 114 έχουν υιοθετήσει τα ΔΠΧΑ, ενώ 12 ακόμη επιτρέπουν τη χρήση τους.
Η δυναμική της υιοθέτησης των ΔΠΧΑ είναι ακόμα πολύ ισχυρή. Η εθελοντική χρήση των ΔΠΧΑ από τις ιαπωνικές εταιρείες αναμένεται να αυξηθεί στο επίπεδο του 25% της συνολικής κεφαλαιοποίησης κατά τα επόμενα δύο έτη. Περισσότερες από 250 από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Κίνας χρησιμοποιούν τα ΔΠΧΑ για τις διπλές καταχωρήσεις τους στο Χονγκ Κονγκ. Ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, 500 εισηγμένες ξένες εταιρείες χρησιμοποιούν τα ΔΠΧΑ. Η πρόεδρος της SEC Mary Jo White έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι τα ΔΠΧΑ εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική προτεραιότητα.
Έτσι, η παγκοσμιοποίηση των επενδύσεων αντιμετωπίστηκε τελικά με την παγκοσμιοποίηση των ΔΠΧΑ ως το παγκόσμιο πρότυπο. Οι επενδυτές στη Βραζιλία είναι πλέον σε θέση να παρακολουθούν την απόδοση των επιχειρήσεων στην Κορέα και το αντίστροφο. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η εξάπλωση των ΔΠΧΑ έχει, πράγματι, συμβάλει στη μείωση του κόστους δανεισμού κεφαλαίων σε όλο τον κόσμο. Όλο αυτό αντιπροσωπεύει τεράστια πρόοδο, η οποία δεν θα μπορούσε να συντελεσθεί χωρίς τη συνεισφορά των εποπτικών και ρυθμιστικών αρχών των κεφαλαιαγορών.
Όμως η δουλειά μας δεν έχει ολοκληρωθεί. Σε ορισμένους τομείς, οι επενδυτές δεν είναι ακόμη σε θέση να αποκτήσουν πλήρη άποψη της οικονομικής πραγματικότητας. Ένας από αυτούς τους τομείς είναι οι μισθώσεις. Βρισκόμαστε κοντά στην ολοκλήρωση ενός νέου προτύπου για τις μισθώσεις, το οποίο, όταν τελικά εκδοθεί, θα καλύπτει άμεσες ανάγκες.
Επί του παρόντος, οι περισσότερες μισθώσεις δεν αναφέρονται στον ισολογισμό του μισθωτή. Για πολλές εταιρείες, ιδίως στους τομείς των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών και των εταιρειών λιανικής πώλησης, η μόχλευση που προκαλείται από μη αναφερόμενες μισθώσεις μπορεί να είναι αρκετά σημαντική.
Επιτρέψτε μου να δώσω ένα σαφές παράδειγμα του πόσο παραπλανητικός μπορεί να είναι ο εκτός ισολογισμού χειρισμός των μισθώσεων. Πρόσφατα, αναλύσαμε πέντε αλυσίδες λιανικής πώλησης οι οποίες τέθηκαν υπό εκκαθάριση κατά τη διάρκεια της οικονομική κρίσης. Συγκρίναμε το χρέος το οποίο αναφερόταν στον ισολογισμό τους με τις εκτός ισολογισμού δεσμεύσεις μίσθωσης. Το αναφερόμενο χρέος των εταιρειών αυτών ήταν 7 έως 90 φορές χαμηλότερο από το χρέος το οποίο ήταν κρυμμένο στις εκτός ισολογισμού μισθώσεις τους.
Η πτώχευση της εταιρείας Borders, αλυσίδας βιβλιοπωλείων των ΗΠΑ, δείχνει σαφώς πόσο επιζήμιες μπορεί να είναι οι μισθώσεις. Η Borders ανέφερε οφειλές ύψους 379.000.000 δολαρίων, όταν είχε επιπλέον υποχρεώσεις εκτός ισολογισμού ύψους 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια από μισθώσεις, δηλαδή υπερεπταπλάσια αυτών που εμφανίζονταν στον ισολογισμό. Σύμφωνα με ορισμένους, η εν λόγω εταιρεία δεν χρειαζόταν να εισέλθει στη διαδικασία της πτώχευσης, δεδομένου ότι το ήμισυ των καταστημάτων της ήταν ακόμα κερδοφόρα. Το πρόβλημα της εταιρείας ήταν ότι δεν μπορούσε να απαλλαγεί από τις συμβάσεις μίσθωσης των καταστημάτων της που παρουσίαζαν ζημία. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι η μίσθωση δεν διαφέρει πολύ από το χρέος στην κλασική του μορφή.
Είναι πολύ δύσκολο για τον επενδυτή να αντιληφθεί το πόσο χρεωμένη είναι όντως μια εταιρεία. Για να είναι σε θέση οι επενδυτές να ασκούν έλεγχο στο διαχειριστικό έργο της διοίκησης μιας οντότητας, θα πρέπει οι μισθώσεις να είναι ενταγμένες στον ισολογισμό. Οι πληροφορίες που παρέχονται στο σχετικό προσάρτημα, απλά δεν επαρκούν.
Το επερχόμενο πρότυπο σχετικά με τις μισθώσεις θα καλύψει αυτό το κενό και θα παρέχει στους επενδυτές τις πληροφορίες που χρειάζονται για να σχηματίσουν άποψη για το πραγματικό επίπεδο μόχλευσης των επιχειρήσεων στους τομείς της οικονομίας που επηρεάζονται σημαντικά από αυτό. Αλλά, προφανώς, η αντίσταση κατά του προτύπου αυτού είναι πολύ ισχυρή. Θα εξακολουθήσουμε να αντιμετωπίζουμε αντίσταση στην προσπάθεια τελειοποίησης του πρότυπου, καθώς και στη διαδικασία αποδοχής του ανά τον κόσμο. Έτσι, χρειαζόμαστε τη μέγιστη βοήθεια των ρυθμιστικών αρχών των κεφαλαιαγορών. Προσβλέπουμε στην υποστήριξή σας!
Το πρότυπο για τις μισθώσεις είναι επίσης ένα σαφές παράδειγμα του πόσο σημαντικά είναι τα λογιστικά πρότυπα προκειμένου οι επενδυτές να μπορούν να ασκήσουν έλεγχο στο διαχειριστικό έργο της διοίκησης μιας οντότητας. Τα ποιοτικά λογιστικά πρότυπα είναι θεμέλιο της καλής εταιρικής διακυβέρνησης. Ανυπομονούμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε μαζί σας για την περαιτέρω ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης στις κεφαλαιαγορές.
Κατάστημα λιανικής πώλησης |
Συμβάσεις λειτουργικών μισθώσεων |
Δηλωθέν χρέος |
Δεσμεύσεις από λειτουργικές μισθώσεις ως ποσοστό του δηλωθέντος χρέους |
Circuit City, ΗΠΑ | 4.537 εκ. δολάρια | 50 εκ. δολάρια | 9.074% |
Borders, ΗΠΑ | 2.796 εκ. δολάρια | 379 εκ. δολάρια | 738% |
Woolworths, Η.Β. | 2.432 εκ. λίρες | 147 εκ. δολάρια | 1.654% |
HMV, Η.Β. | 1.016 εκ. λίρες | 115 εκ. δολάρια | 883% |
Clinton Cards, Η.Β. | 652 εκ. λίρες | 58 εκ. δολάρια | 1.124% |