• Σήμερα είναι: Σάββατο, 2 Νοεμβρίου, 2024

ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΜΑΡΑΣ (1896-1983)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΜΑΡΑΣ (1896-1983)

Ο «πρύτανης» και θεμελιωτής της επιστήμης της Λογιστικής και της ιδιωτικής οικονομικής στην Ελλάδα

ΙΩΑΝΝΗΣ  Ν.ΚΟΚΚΙΝΟΣ,
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΕΣΟΕΛ, ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ ΟΡΚΩΤΟΣ ΕΛΕΓΚΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΗΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι.ΝΙΦΟΡΟΠΟΥΛΟΣ,
ΟΡΚΩΤΟΣ ΕΛΕΓΚΤΗΣ-ΛΟΓΙΣΤΗΣ, ΩΡΙΩΝ Α.Ε.

“Είχα την εξαιρετική τιμή ως τεταρτοετής φοιτητής ΑΣΟΕΕ(νυν Οικονομικό Πνεπιστήμιο Αθηνών), κατά το αδακημαϊκό έτος 1959-1960 να επιλεγώ από τον αείμνηστο καθηγητή Μάριο Τσιμάρα ως ένας από τους βοηθούς του. Η επιλογή αυτή είχε το ιστορικό της. Από πρωτοετής φοιτητής και σε όλη την πορεία της τεταρτοετούς φοιτήσεώς μου δεν είχα χάσει μάθημα από τις παραδόσεις του. Με είχε, λοιπόν, επισημάνει. Πολλές φορές τον είχα απασχολήσει για πολλά θέματα λογιστικά κ.λπ., με ήξερε και με φώναζε μάλιστα με το μικρό μου όνομα. Η επιλογή μου ήταν εντελώς άτυπη. Συνηθιζόταν, τότε, οι καθηγητές να επικουρούνται στο έργο τους από φοιτητές, όχι βεβαίως στη διδασκαλία αλλά σε όλα τα άλλα παρεπόμενα.

Screen Shot 2014-01-29 at 1.15.55 ?.?.

Έργο δικό μου ήταν να επιμελούμαι, μαζί με άλλους δύο συναδέλφους, τα πρόχειρα διαγωνίσματα που έπρεπε να διενεργούνται για τους νεότερους φοιτητές (πρωτοετείς κ.λπ.). Επέλεγε ο ίδιος τα θέματα και τις απαντήσεις και όλα τα υπόλοιπα ήταν έργο των βοηθών του. Φυσικά ενημερωνόταν για τα αποτελέσματα των διαγωνισμάτων και έδινε τις σχετικές οδηγίες.

Κατά τις παραδόσεις των μαθημάτων του, ο Μάριος Τσιμάρας ήταν μία απόλαυση. Καταρχάς εμφανιζόταν στην έδρα, αλλά και στην εν γένει παρουσία του, άψογα ντυμένος. Εγώ προσωπικά δεν τον θυμάμαι ποτέ πρόχειρα ντυμένο. Στην έδρα ήταν μαέστρος υψηλών προδιαγραφών. Ήταν χαρακτηριστική η κίνηση των χεριών του που συνόδευαν πειστικά τα λόγια του και τα επιχειρήματά του. Απλός, μεστός, κατανοητός. Άνθρωπος αγαπητός και προσηνής, ευγενικός, φιλικός, ευπροσήγορος. Επιστήμονας ολκής. Πλούσιο και ποιοτικά υψηλό το συγγραφικό του έργο. Ουσιαστική συμμετοχή του σε διάφορες συλλογικές προσπάθειες της πολιτείας και διαφόρων επιστημονικών φορέων.” (Ι.Ν.Κόκκινος)

“Στην Ιστορία της Λογιστικής στην Ελλάδα ένα πρόσωπο κυριαρχεί, ο Μάριος Τσιμάρας. Όλοι όσοι τον γνώρισαν μιλούν με δέος και θαυμασμό. Τον θεωρούν τη μεγαλύτερη έως σήμερα μορφή της Λογιστικής στην Ελλάδα, συμμετέχοντας ενεργά για περισσότερα από πενήντα έτη (από την έκδοση του πρώτου του βιβλίου το 1930 έως το θάνατό του, το 1983) στην εξέλιξη της Λογιστικής (με την ευρεία έννοια) στην χώρα μας. Μελετώντας τη ζωή και το έργο του, ανακαλύπτει κανείς ότι δικαίως θεωρείται η μεγαλύτερη μορφή της Λογιστικής στη χώρα μας. Με σημαντικές σπουδές στο εξωτερικό, γνώστης πέντε γλωσσών, με διδακτορική διατριβή που αποτέλεσε σημείο αναφοράς στο παγκόσμιο γίγνεσθαι της Λογιστικής, με καταλυτική αρθογραφία στο πρώτο αμιγές λογιστικό περιοδικό που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1930, τη Λογιστική Επιθεώρηση, αλλά και σε σημαντικά περιοδικά γενικότερου οικονομολογικού περιεχομένου, της περιόδου 1930-1980. Συγγραφέας βιβλίων σταθμών, πανεπιστημιακός δάσκαλος σειράς επιστημόνων της περιόδου 1933-1968 και πρωτεργάτης της λογιστικης τυποποίησης στην Ελλάδα.” (Κ.Ι.Νικηφορόπουλος)

Βιογραφικά στοιχεία και συγγραφικό έργο

Ο καθηγητής Μάριος Τσιμάρας γεννήθηκε το έτος 1896 στη Βράιλα της Ρουμανίας απο γονείς Κεφαλλονίτες στην καταγωγή, των οποίων οι γονείς ήταν εγκατεστημένοι εκεί δύο γενίες πρίν. Η μέση του εκπαίδευση ήταν μεικτή. Τελείωσε γαλλικό γυμνάσιο, αλλά ταυτόχρονα πήρε και το απολυτήριο από αναγνωρισμένο ελληνικό γυμνάσιο. Οι πανεπιστημιακές του σπουδές παρουσιάζουν ποικιλία και ευρύτητα, πήρε το πτυχίο των Οικονομικών Επιστημών από την Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λωζάννης το έτος 1920, καθώς επίσης και το διδακτορικό του δίπλωμα το έτος 1932. Στη συνέχεια παρακολούθησε ειδικά μαθήματα για μια τριετία, τα έτη 1927, 1928 και 1931, στα πανεπιστήμια της Ζυρίχης και της Σορβόννης των Παρισίων. Για την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων ήλθε στην Ελλάδα και το 1926 διορίστηκε καθηγητής των «Εμπορικών Μαθηματικών»στη Δημόσια Εμπορική Σχολή του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, της οποίας υπήρξε και διευθυντής από το 1939. Επειδή η σχολή λειτουργούσε με τη φροντίδα και τους πόρους του Επιμελητηρίου, ο Μ. Τσιμάρας πρόσφερε ταυτόχρονα και τις υπηρεσίες του ως επιστημονικός σύμβουλος και συνεργάτης του Επιμελητηρίου σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης των μικρών τότε μονάδων των μελών του. Στη Θεσσαλονίκη έμεινε, συνολικά, δέκα χρόνια περίπου. Στο διάστημα αυτό δημιούργησε την οικογένειά του και πραγματοποίησε την είσοδό του στον ακαδημαϊκό χώρο. Η πανεπιστημιακή καριέρα του ξεκίνησε το 1933, όταν διορίστηκε στην αρχή ως «διδάσκαλος» και κατόπιν ως εντεταλμένος υφηγητής της «Ιδιωτικής Οικονομικής» στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το 1940 εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Λογιστικής στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή στην Αθήνα. Το 1957, μετά τον χωρισμό της έδρας της Λογιστικής, ανέλαβε, ως τακτικός καθηγητής, την έδρα της Ιδιωτικής Οικονομικής. Στην Ανωτάτη Εμπορική, της οποίας διετέλεσε και πρύτανης το ακαδημαϊκό έτος 1965-66, παρέμεινε ώς το τέλος της πανεπιστημιακής του ζωής, οπότε και αποχώρησε λόγω ορίου ηλικίας, στις 31 Αυγούστου 1967, σε ηλικία 71 ετών.

Screen Shot 2014-01-29 at 1.16.07 μ.μ.

Εκτός από την επιστημονικά υποδειγματική εργασία του στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών, δίδαξε και στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιώς από το 1948 έως το 1964 και όταν κάποια στιγμή η σύγκλητος της Ανωτάτης Εμπορικής απαγόρευσε στους καθηγητές της Σχολής να διδάσκουν στη Βιομηχανική, ο καθηγητής Τσιμάρας δεν συμμορφώθηκε και δεν δέχτηκε το «σοβινιστικό» πνεύμα αυτής της απόφασης. Επίσης, προσέφερε τις υπηρεσίες του στην Πάντειο Σχολή.

Συμμετείχε στα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Γερμανούς στην ομάδα εκείνη των επιστημόνων που ίδρυσαν το επιστημονικό σωματείο ΕΠ.ΑΝ. (Επιστήμη – Ανοικοδόμηση), το οποίο απασχολείτο με τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της μεταπολεμικής Ελλάδας και εξέδιδε το περιοδικό Ανταίος (Δεκαπενθήμερο περιοδικό για την μελέτη των προβλημάτων της Ανοικοδόμησης). Ο οικονομικός τομέας της ΕΠ.ΑΝ. είχε συστήσει γραφείο στατιστικής και οικονομικών πληροφοριών, την εποπτεία του οποίου είχαν οι οικονομολόγοι καθηγητές Δ. Καλλιτσουνάκης και Μ. Τσιμάρας. Επίσης η ΕΠ.ΑΝ., θέλοντας να δώσει στο ελληνικό κοινό μια ιδέα για τα σύγχρονα τότε προβλήματα, διοργάνωνε διάφορες διαλέξεις και ο Μ. Τσιμάρας παρουσίαζε στο ευρύ κοινό θέματα οργάνωσης εκμεταλλέυσεων.

Δεν απουσίαζε όμως και από τις συλλογικές προσπάθειες αναπτύξεως του επιστημονικού τομέα. Έτσι διετέλεσε πρόεδρος του Α’ Πανελλαδικού Συνε- δρίου Λογιστικής το έτος 1956 (στο συνέδριο αυτό ανάπτυξε το θέμα «Ενιαίος τύπος ισολογισμού»), συμμετείχε στο προεδρείο του Α’ Οικονομικού Συνεδρίου το 1966, πρόεδρος εκπονήσεως του Ελληνικού Λογιστικού Σχεδίου, πρόεδρος ή μέλος διαφόρων επιτροπών των υπουργείων Συντονισμού, Εμπορίου, Εργασίας και συνεργάτης του Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητας. Μετείχε ως εκπρόσωπος της Ελλάδος σε διάφορα ευρωπαϊκά και διεθνή συνέδρια, όπως εκείνα που οργανώθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Παραγωγικότητας των Παρισίων, και αφορούσαν θέματα της Διοικητικής των Επιχειρήσεων (Business Administration). Έτσι συμμετείχε στις εκδηλώσεις αυτών στο Τορίνο το 1956, το Μπάντεν-Μπάντεν το 1957, τη Λισαβόνα, το Bellagio της Ιταλίας το 1959 και το Παρίσι το 1960. Διετέλεσε πρόεδρος του Κεντρικού Εποπτικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ) και της Επιτροπής Μελέτης και Βελτιώσεως των διαδικασιών του Ιδρύματος, ελεγκτής της Τραπέζης της Ελλάδος κ.ά. Είχε τιμηθεί με τον Ταξιάρχη του Φοίνικος και έτυχε πολλών άλλων τιμητικών διακρίσεων.

Γνώριζε, πέραν της μητρικής του γλώσσας, τη ρουμανική, τη γαλλική, την αγγλική και τη γερμανική.

Στο πλούσιο συγγραφικό του έργο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται και τα ακόλουθα συγγράμματα και μελέτες:

➽ Η αναγωγή των ισολογισμών εις σταθεροποιημένας δραχμάς, Θεσσαλονίκη 1930.

➽ Σκέψεις επί του πεδίου της διαμορφώσεως και του πεδίου ερευνών της Ιδιωτικής Οικονομικής, Αθήνα 1932.

➽ Essai critique sur les fondements de la comptabilité («Κριτικόν δοκίμιον περί των βάσεων της Λογιστικής»), Paris 1932, εκδόσεις Giard (διδακτορική διατριβή). Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες το 1936 στο περιοδικό Λογιστική Επιθεώρησις.

➽ Γεωργοοικονομική έρευνα και Αγροτική Λογιστική, Αθήναι 1936.

➽ Ο τόκος ως στοιχείον του κόστους και της επιχειρηματικής προσόδου, Αθήναι 1937.

➽ Το πρόβλημα της αρίστης επιχειρηματικής συγκροτήσεως, Θεσσαλονίκη 1939.

➽ Θεωρία του κόστους, Αθήναι 1944 (συνοπτικό αλλά περιεκτικό, εξαιρετικό για την εποχή του έργο, έθεσε ουσιαστικά τα θεμέλια για τα συγγράμματα κοστολόγησης στην Ελλάδα).

➽ Η αναπροσαρμογή των ισολογισμών εις νέας δραχμάς (1944), Αθήναι 1945.

➽ Αρχαί Γενικής Λογιστικής (τρίτομο), Αθήναι 1948 (Β’ έκδοση 1958, Γ’ έκδοση 1963 και ανατύπωση αυτής το 1987). Βιβλίο σταθμός για την εποχή του.

➽ Κόστος, κοστολόγησις, Βιομηχανική Λογιστική, Αθήναι 1949.

➽ Αρχαί Οικονομικής των Εκμεταλλεύσεων, Τεύχος Α’, Αθήναι 1957. Η δεύτερη έκδοση (1966) είχε τον τίτλο Εισαγωγή εις την Διοικητικήν των Επιχειρήσεων.

➽ Οικονομική των επιχειρήσεων (Εισαγωγή), Αθήνα 1967 και 1981.

➽ Notes et Pensées (Fleurs et Orties), Athènes 1978.

Διάφορα άλλα δημοσιεύματα, άρθρα, μελέτες κ.λπ., κυρίως στα περιοδικά: Αρχείον των Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών, Οικονομικός Ταχυδρόμος και Νέα Οικονομία, τα οποία είχαν σημα- ντική επιρροή στην ελληνική κοινωνία αλλά και στην επιστημονική κοινότητα (δυστυχώς κανένα από τα περιοδικά αυτά, δεν εκδίδεται σήμερα).

Screen Shot 2014-01-29 at 1.16.23 μ.μ.

Για να τιμηθεί το έργο του, έχουν γίνει οι κάτωθι εκδηλώσεις:

1969: Το Σώμα Ορκωτών Λογιστών τίμησε, με ειδική εκδήλωση, στο ξενοδοχείο Χίλτον, τον καθηγητή και ένθερμο υποστηρικτή του, επί προεδρίας του Γρηγορίου Χασάπη (ένα έτος μετά τη συνταξιοδότηση του καθηγητή).

17-5-1983: Ειδική εκδήλωση από το Δι- οικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου Διπλωματούχων της ΑΣΟΕΕ στο ΕΒΕ Αθηνών (ο υπογράφων Ι. Κόκκινος ήταν τότε αντιπρόεδρος του Συνδέσμου).

20-10-1983: Ειδική αναφορά του περιοδικού Οικονομικός Ταχυδρόμος.

19-3-1984: Ειδική εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη από τον Σύνδεσμο πτυχιούχων ΑΣΟΕΕ Βορείου Ελλάδος.

14-11-1984: Ειδική εκδήλωση και έκδο- ση του δίτομου έργου Ο Μάριος Τσιμά- ρας και το έργο του (Οικονομικό Επιμε- λητήριο Ελλάδος, 1984), από το Οικονο- μικό Επιμελητήριο Ελλάδος.

Έγραψαν γι’ αυτόν

α) «Το συγγραφικό έργο του καθηγητού Μάριου Τσιμάρα το διακρίνει σαφήνεια, γλαφυρότης, συστηματική και μεθοδική παρουσίαση, βάθος και ειρμός στην ανάλυση και σύνθεση των εννοιών –χάριν του ταλαντούχου χαρακτήρος του και της πολύπλευρης μορφώσεώς του– διάνθιση με παραστατικούς και προσεκτικούς παραλληλισμούς από διάφορες άλλες εκδηλώσεις της ζωής του ανθρώπου, σκοπός –πάντοτε επεδίωκε κάτι διά των γραφομένων του, δεν περιορίζετο μόνον σε συγγραφές, αυτοσκοπούς– και, τέλος, πλούτος ευχάριστης ύλης. Κυρίες, κύριοι, για να θυμηθούμε λίγο το γραπτό του λόγο, ας μου επιτραπεί να αναγνώσω ένα απόσπασμα από τον πρόλογο του τελευταίου του βιβλίου, την Οικονομική των Επιχειρήσεων, από τον οποίο διαφαίνεται σαφώς ο δυναμικός και πολυδιάστατος Τσιμάρας: “Προβαίνοντες εις την δημοσίευσιν της παρούσης συγγραφής αποβλέπομεν όπως προσφέρωμεν, τόσον εις τον σπουδαστικόν κόσμον όσον και εις την ηγεσίαν των παντοειδών οικονομικών οργανισμών (ιδιωτικών και δημοσίων) ένα έργον συγχρονισμένον –κατά πρόθεσιν τουλάχιστον– και ικανόν όπως αποτελέση ένα πρώτον, αλλά ευμέθοδον, βήμα εις την σπουδήν της Οικονομικής των Εκμεταλλεύσεων και Επιχειρήσεων. Ως προς τον σπουδαστικόν κόσμον, ιδιαιτέρα ημών επιδίωξις είναι η προσφορά ουχί μόνον αρτίου, ει δυνατόν, βοηθήματος αλλά και καταλλήλου συνάμα όπως υποκινήση και στρέψη το ενδιαφέρον των νέων επιστημόνων προς την ευρυτέραν καλλιέργειαν του κλάδου τούτου της οικονομικής επιστήμης. Διότι εις τούτο, φρονούμεν, έγκειται κατά κύριον λόγον ο βαθμός επιτυχίας διδακτικού τινός έργου. Ως προς τον κόσμον της επιχειρηματικής και διοικητικής ηγεσίας επιδιώκομεν, ειδικώτερον, όπως προσφέρωμεν αυτώ την ευκαιρίαν και την δυνατότητα συμπληρώσεως, κυρίως δε αναθεωρήσεως και ανακατατάξεως κεκτημένων μεν, ίσως, γνώσεων αλλ’ ασυμμέτρου συνήθως εκτάσεως και πλημμελούς ειρμού. Διότι, πράγματι, αι γνώσεις αι σφυρηλατούμεναι εντός της ζώσης πραγματικότητος έχουν μεν το πλεονέκτημα της στερεάς εδραιώσεώς των, αλλά και το σοβαρώτατον συνάμα μειονέκτημα ότι η αξιολόγησις και η συνδεσμολογία των είναι κατεξοχήν περιπτωσιακαί. Ο κονιορτός των καθημέραν ασχολιών, με τας τυχαίας τούτων αντανακλάσεις, συσκοτίζει συνήθως την αληθή εικόνα των φαινομένων, όπως ο καπνός και αι συγκινήσεις της μάχης σκιάζουν εις τα όμματα του μεμονωμένου πολεμιστού την γενικήν εικόνα της μάχης και τα προβλήματα της επιτελικής στρατηγικής”…

“Πολλαί κακοδαιμονίαι της επιχειρηματικής μας ζωής (υπερεπενδύσεις, παγιοποιημέναι πιστώσεις, άστοχος πολιτική αποσβέσεων ή αυτοχρηματοδοτήσεως, χαμηλή παραγωγικότης κ.ά.) δεν έχουν την πηγήν των μόνον εις εξωτερικά αίτια, αλλ’ εις την αδυναμίαν συλλήψεως του μηχανισμού της επιχειρήσεως ως συνόλου αλληλεξαρτημένων λειτουργιών και ενότητος λογισμού. Αναρίθμητοι αποτυχίαι οφείλονται εις τούτο και μόνον”.

Σαν δάσκαλος και συνεργάτης, ο καθηγητής Μάριος Τσιμάρας ήταν κατεξοχήν ευχάριστος. Προσπαθούσε πάντοτε να καταστήσει το λόγο του, τη διδασκαλία του, ένα πολιτισμένο ευχάριστο επιστημονικό αλλά και προσγειωμένο περίπατο. Τα παραδείγματά του κέντριζαν όλως ιδιαιτέρως το ενδιαφέρον των ακροατών και συνεργατών του και συνεπλήρωναν, συγκεκριμενοποιούσαν το επιδιωκόμενο απ’ αυτόν αποτέλεσμα. Ο ήρεμος, χαμογελαστός, καλοντυμένος και φοβερά προσεγμένος Τσιμάρας, έμπαινε στην αίθουσα διδασκαλίας ολοκληρωμένος από πλευράς επιστημονικής, εμφανισιακής και τέλος κινητικής. Οι κατά τη διδασκαλία κοφτές και γρήγορες κινήσεις των χειρών του θύμιζαν μαέστρο, που δεν μαγευόταν μόνον από το έργο του αλλά προσπαθούσε να μαγεύσει, να γοητεύσει, να ζωντανέψει, να συγχορδίσει, να συντονίσει τους φοιτητές του σε μία ανεπανάληπτη επιστημονική συμφωνία. Το επιτύγχανε. Η έδρα τον συνέπαιρνε. Τον θυμάμαι σε προχωρημένη πια ηλικία που μου είχε ζητήσει να διδάξει μία ώρα στα πλαίσια του μαθήματός μου. Εκεί παρατηρούσε κανείς ένα δημιουργό που αναζητούσε την αγγειοπλαστική μάζα για να τη μορφοποιήσει, να της δώσει ζωή, ομορφιά, να τη μορφώσει. Ο Τσιμάρας επίστευε ότι ο επιστήμονας, ο ερευνητής, ο δημιουργός, ο ικανός, ο ευφυής τότε μόνον επιτυγχάνει, όταν υπάρχουν και οι περιβαλλοντικές κατάλληλες συνθήκες για κάτι τέτοιο. Παρότρυνε τους νέους, τους δημιουργικούς και δυναμικούς ανθρώπους να αναζητήσουν τον κατάλληλο χώρο για να πετύχουν, αλλιώς τους προειδοποιούσε ότι θα μείνουν αφανείς και αδύναμοι. Συνήθως έλεγε: “είναι προτιμότερο να είσαι κοντός και πνευματικά μέτριος, αλλά στην κορυφή ενός βουνού, παρά υψηλός και διάνοια στοβάθος ενός πηγαδιού”» (αποσπάσματα από την ομιλία του καθηγητή της ΑΣΟ- ΕΕ Αθανασίου Σταθόπουλου στην ειδική εκδήλωση της 14-11-1984 του ΟΕΕ).

β) «Ιστορικό και διαδικασία εκπονήσε- ως του Ελληνικού Γενικού Λογιστικού Σχεδίου … Αμέσως μόλις η ιδέα της λογιστικής τυποποιήσεως άρχισε να γενικεύεται διεθνώς και ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό χώρο, διάφοροι έλληνες συγγραφείς, ιδίως ο πρύτανης και θεμελιωτής στη χώρα μας της επιστήμης της Ιδιωτικής Οικονομικής και της Λογιστικής, ο δάσκαλος αυτός τόσων σειρών επιστημόνων, καθηγητής Μάριος Τσιμάρας, άρχισαν να κηρύσσουν τη σπουδαιότητα της λογιστικής τυποποιήσεως και να διδάσκουν την έννοια του λογιστικού σχεδίου… Το 1953 δημοσιεύτηκε το Αυστραλιανό Λογιστικό Σχέδιο, κατά μετάφραση του Σπύρου Βασιλείου και επεξεργασία και σχόλια του καθηγητή Μάριου Τσιμάρα. Το 1954, με πρωτοβουλία του αείμνηστου Στράτου Παπαϊωάννου και του καθηγητή Μάριου Τσιμάρα, συστήθηκε η πρώτη Επιτροπή Συντάξεως του Ελληνικού Λογιστικού Σχεδίου … Τα έτη 1962 και 1963, με πρωτοβουλία του τότε πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή, το θέμα του Εθνικού Λογιστικού Σχεδίου ανακινήθηκε έντονα και συστήθηκε επιτροπή καταρτίσεως ΕΓΛΣ, με πρόεδρο τον καθηγητή Μάριο Τσιμάρα και με συμμετοχή του Σπύρου Λιζάρδου, των καθηγητών Δημ. Παπαδημητρίου και Δημ. Αδαμόπουλου και άλλων σοβαρών επιστημόνων και επαγγελματιών. Η επιτροπή αυτή δεν τελείωσε το έργο της λόγω κυβερνητικής μεταβολής, άφησε όμως σοβαρή εργασία, η οποία τέθηκε υπόψη της επόμενης επιτροπής. Το 1967, με πρωτοβουλία του Σπύρου Λιζάρδου, συστήθηκε νέα επιτροπή με συμμετοχή των καθηγητών Μάριου Τσιμάρα και Δημ. Παπαδημητρίου. Το έργο της επιτροπής αυτής έμεινε ημιτελές, παραδόθηκε όμως στην επόμενη επιτροπή. Το 1972, με πρωτοβουλία των Μάριου Τσιμάρα και Σπύρου Λιζάρδου, συστήθηκε νέα επιτροπή με πρόεδρο τον Σπύρο Λιζάρδο και συμμετοχή των Μάριου Τσιμάρα και Σπύρου Βασιλείου. Οι προσπάθειες και της επιτροπής αυτής ναυάγησαν λόγω της πολιτικής ανωμαλίας της περιόδου αυτής…» (Ελληνικό Γε- νικό Λογιστικό Σχέδιο, Β’ έκδοση, ΕΛΚΕΠΑ 1987, σσ. 48-54).

γ) «Αρχόμεθα δημοσιεύοντες εν μετα- φράσει αποσπάσματα εκ του βιβλίου, όπερ εξέδωκε γαλλιστί κατά το 1932 ο φίλος υφηγητής κ. Μ. Τσιμάρας, υπό τον τίτλον Essai critique sur les fondements de la comptabilité (“Κριτικόν δοκίμιον περί των βάσεων της Λογιστικής”), Librairie M. Giard, Paris. Η πνοή, μετά της οποίας πραγματεύεται το ζήτημα, η εμβρίθεια, η εκτεταμένη οικονομολογική και γενική μόρφωσις του συγγραφέως, ως και η βαθεία επιστημονική συνείδησις, ήτις διέπει όλα τα έργα του, επισύρουν την προσοχήν από της δημοσιεύσεώς των και τας ευμενείς κρίσεις. Πράγματι, πλην του εξαιρετικά επαινετικού προλόγου του J. Jeannin, εκτενή ανάλυσιν έγραψε και ο Ch. Penglaou, ο βαθύς αυτός μελετητής του κλάδου μας (εν Experta, Απρίλιος 1933). Το έργον αναφέρουν επίσης, παραθέτοντες αποσπάσματα, ο J. Dumarchey, εις την β’ έκδοσιν της κλασικής πλέον Theorie positive de la comptabilité, Lyon 1935, ο R. Lefort εν Schéma du Bilan, Paris 1933 ως και ο L. Gomberg εις το υπό έκδοσιν ευρισκόμενον έργον του La doctrine de la comptabilité et les méthodes comptables» (Ι. Λ. Χρυσοχού, Λογιστική Επιθεώρησις, τεύχος 78-79 Ιούνιος-Ιούλιος 1936).

δ) Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος, στο μικρό αφιέρωμά του στις 20-10-83 με τίτλο «Μάριος Τσιμάρας: Ένας ακόμη μεγάλος επιστήμονας, δάσκαλος και άνθρωπος που έφυγε χωρίς να τιμηθεί», σημειώνει ότι «… στην επαφή του με τους φοιτητές δημιουργούσε το κλίμα εκείνο που δεν απολυτοποιεί κανέναν στον τομέα της επιστήμης, αλλά ξεφεύγοντας από τα περιθώρια του εγχειριδίου, με τις συνεχείς αναφορές του στα σύγχρονα προβλήματα, παριουσίασε έναν εφαρμοσμένο τομέα σε συνεχή κριτική».

ε) «Εκείνο που ιδιαίτερα θέλουμε να τονίσουμε εδώ είναι ότι απο το 1940 που ο Μ. Τσιμάρας ανέλαβε τις έδρες της Λογιστικής και αργότερα της Ιδιωτικής Οικονομικής, μια νέα περίοδος αρχίζει στην ΑΣΟΕΕ. Αυτό μπορεί να το διακρίνη κανείς στις συζητήσεις συναδέλφων διαφόρων σειρών. Οι παλαιότεροι λέμε στους νεώτερους: Είστε ευτυχείς που υπήρξατε σπουδασταί του Τσιμάρα. Με την ανάθεση των δύο εδρών στον Μ. Τσιμάρα, τα δύο μαθήματα –Ιδιωτική Οικονομική και Λογιστική– περάσανε από το εμπειρικό στο επιστημονικό επίπεδο. Πρώτος εισάγει τις θεωρίες περί κόστους και με την γλαφυρότητα του ύφους του τις καθιστά προσιτές και αγαπητές στον σπουδαστή. Πρώτος εφαρμόζει την σύγχρονη μέθοδο διδασκαλίας και ανεβάζει το επίπεδο των οικονομικών μαθημάτων στο ύψος των ευρωπαϊκών σχολών. Είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια πλουτίζει διαρκώς τις παραδόσεις του με ό,τι νεώτερο έχει να παρουσιάση η επιστήμη στον τομέα της Ιδιωτικής Οικονομικής και κάθε σειρά αποφοίτων βγαίνει πλουσιώτερη σε γνώσεις απ’ τη δική του διδασκαλία. Καθώς ο τομέας του είναι μια ζωντανή επιστήμη όπου θεωρία και πράξη υποχρεωτικά συμβαδίζουν και αλληλοπροωθούνται, αποδεικνύει ότι είναι ο κατάλληλος επιστήμων, ικανός να παρακολουθή και να προσαρμόζη τα σημερινά δεδομένα με τα χθεσινά αλλά  τα μελλοντικά» (Δελτίον Συνδέσμου Διπλωματούχων Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών, τ. 38, Ιανουάριος 1966)

Επιλογές από το έργο του

α) Από το βιβλίο του Οικονομική των Επιχειρήσεων (1967)

«Η Οικονομική των Επιχειρήσεων (εφε- ξής Ο.τ.Ε.) έχει ως αντικείμενον ερεύνης τους οικονομικούς οργανισμούς (ή οικονομικάς μονάδας) οιασδήποτε φύσεως, κατηγορίας ή μορφής, ως π.χ. είναι αι παντοειδείς επιχειρήσεις, οι κρατικοί και παρακρατικοί οργανισμοί, οι συνεταιρισμοί, οι επιχειρηματικοί συνασπισμοί –καρτέλ, τραστ κ.ά.– των οποίων αύτη μελετά την δομήν, τας λειτουργίας, την οργάνωσιν, τας σχέσεις προς το φυσικόν και κοινωνικόν περιβάλλον, γενικώτερον δε πάσαν εκδήλωσιν σχετιζομένην προς την ίδρυσιν, συγκρότησιν, δραστηριότητα και ανάπτυξιν αυτών. Αι οικονομικαί μονάδες, εν τω συνόλω των, συνιστούν τρόπον τινά τα κύτταρα της κοινωνικής οικονομίας. Αμεσωτέρας πρακτικής σημασίας είναι η διευκρίνισις της σπουδαιότητος του μικροοικονομικού Λογισμού. Τόσον η ίδρυσις όσον και η οργάνωσις ή η διοίκησις οιασδήποτε μονάδος δεν είναι δυναταί χωρίς την διεξαγωγήν αναριθμήτων και ποικίλης φύσεως υπολογισμών.

Από χρονικής σκοπιάς, διακρίνομεν υπολογισμούς γενομένους εκ των προτέρων (προϋπολογιστικού χαρακτήρος) και υπολογισμούς εκ των υστέρων (απολογιστικού και συγκριτικού χαρακτήρος), ως εμφαίνεται και εις το κατωτέρω διάγραμμα.

Ο οικονομικός λογισμός περιλαμβάνει –κατ’ εγκύρους τινάς αντιλήψεις (Lehmann, Fischer κ.ά.)– τέσσαρας σπονδύλους, διαφόρου εντούτοις θεμελιώσεως. Ουχ’ ήττον συνδέονται μεταξύ των στενώς λόγω της κοινότητος τουσκοπού, όστις έγκειται εις την αριθμοποίησιν της ζωής των οικονομικών μονάδων. Διά τον λόγον τούτον αποτελεί οργανικόν τμήμα της Ο.τ.Ε. Οι τέσσαρες ούτοι σπόνδυλοι είναι:

➽ Η Λογιστική, εν τη ευρυτέρα, επιστημονική, αυτής εννοία (ουχί δε της… καταστιχογραφίας). Αυτή αποτελεί λογισμόν κατά χρόνον (Zeitrechnung, κατά Lehmann). Κατατάσσει και καταγράφει τα επιχειρηματικά γεγονότα καθ’ ομοειδείς κατηγορίας, είδος και χρόνον.

➽ Η Κοστολόγησις, η οποία είναι λογισμός κατ’ αντικείμενον (Objektrech- nung). Αυτή, αντλούσα εκ της Λογιστικής λίαν αναλυτικά στοιχεία (αναλώσεως υλών, καυσίμων, ημερομισθίων, αποσβέσεων, τόκων κ.ά.), τα συνθέτει κατά επιχειρηματικάς λειτουργίας και κατόπιν κατά φορείς κόστους, δηλαδή είδος και ποικιλίαν προϊόντων ή υπηρεσιών. Τούτο δε κατά στάδια, φάσεις παραγωγής κ.ά.

➽ Η Επιχειρηματική Στατιστική (Busi- ness Statistic, Betriebsstatistik). Αυτή έχει ανάγκην πλουσίου και ιδία ποικιλομόρφου αριθμητικού υλικού, τούτο αντλεί εκ της Λογιστικής και της Κοστολογήσεως, αλλά και εκ διαφόρων εξωτερικών πηγών (δελτία επιμελητηρίων, ομοιοεπαγγελματικών οργανώσεων, ειδικών ινστιτούτων, κρατικής στατιστικής κ.ά.)

➽ Ο Επιχειρηματικός Προγραμματισμός. Τυγχάνει προφανές ότι μία σύγχρονος επιχείρησις, έστω μεσαίου μεγέθους, δεν δύναται πλέον να διοικήται βάσει αυ- τοσχεδιασμών, προχείρων αποφάσεων ασυνδέτων μεταξύ των και ελάχιστα αποτελεσματικών. Τουναντίον, η διοίκησίς της δέον να διέπεται από την αρχήν της προβλέψεως, εκ της οποίας απορρέουν αποφάσεις ορθολογικώς αλληλεξηρτημέναι, ποσοτικώς και χρονικώς».

β) Από το βιβλίο του Η αναγωγή των ισολογισμών εις σταθεροποιημένας δραχμάς (1930)

«Περισσότερον έτι και των οικονομολόγων, οι λογισταί δεον αγρύπνως να παρακολουθώσι την ανέλιξιν του τιμαρίθμου. Διά των ενδείξεων τούτου, θα είναι εις θέσιν να διακρίνωσι τας επερχομένας αλλοιώσεις του βιομηχανικού τιμήματος, ως διδάσκει ο Schmalenbach, θα κατωρθούσι την ακριβή διάγνωσιν των κερδών εκμεταλλεύσεως από των κερδών συγκυρίας και θα δύνανται, γενικώτερον, ν’ αποτρέπωσι τους επιχειρηματίας από τας δεινάς συνεπείας της “λογιστικής παραισθήσεως”».

γ) Από το βιβλίο του Κοστος, Κοστολογησις, Βιομηχανικη Λογιστικη (1949)

«…φρονούμεν ότι επέστη η στιγμή όπως, παραλλήλως προς την ρύθμισιν του ζητήματος των εμπορικών βιβλίων και την σύστασιν του Σώματος Ορκωτών Λογιστών και τη βοηθεία των μετακληθέντων Βρετανών Ορκωτών Λογιστών, καθιερωθή και παρ’ ημίν ενιαίον Λογιστικόν Σχέδιον, προσηρμοσμένον βεβαίως προς τας παρ’ ημίν κρατούσας δυνατότητας εφαρμογής του. Άνευ ενιαίου Λογιστικού Σχεδίου, επιδεκτικού άλλωστε κλαδικών παραλλαγών, όπως συμβαίνη και αλλαχού, δεν είναι νοηταί αγορανομικαί κοστολογήσεις (ειδικώτερον βιομηχανικαί), ούτε κρατικαί διατιμήσεις, ούτε φορολογική δικαιοσύνη…»

δ) Από το άρθρο του «Αι ηθικαί υποχρεώσεις του επιχειρηματίου», Λογιστική Επιθεώρησις, τεύχος 94- 95, Οκτώβριος – Νοέμβριος 1937.

«Η βασική αντίληψις, η οποία πρέπει να διέπη τους συλλογισμούς και τας ενερ- γείας του συγχρόνου επιχειρηματίου, είναι ότι η ιδιοκτησία αποτελεί μίαν κοινωνικήν λειτουργίαν. Και ναι μεν τούτο δεν αναγράφεται εις το ελληνικόν Σύνταγμα, όπως συμβαίνει λ.χ. εις το γερμανικόν, ουχ ήττον όμως ουδείς χωρεί δισταγμός ότι η αποδοχή της αντιλήψεως ταύτης και η όσον το δυνατόν ευσυνειδητοτέρα εφαρμογή της αποτελούν απαραίτητον προϋπόθεσιν μιας οργανικής εξελίξεως της κοινωνίας. Η δε οργανικότης της κοινωνικής εξελίξεως είναι η πρώτη επιταγή, την οποίαν επιβάλλει η ορθή εκτίμησις του ιδίου επιχειρηματικού συμφέροντος. Η διαχείρισις μιας επιχειρηματικής περιουσίας –η οποία όμως αποτελεί ταυτοχρόνως τμήμα του εθνικού πλούτου– είναι κάθε άλλο παρά υπόθεσις ιδιωτική. Η οικονομία συνίσταται εις ένα σύνολον, απείρως σύνθετον, του οποίου η οικονομική επιστήμη είναι εις θέσιν να αναλύση τον μηχανισμόν και να προσδιορίση τας πολυπλόκους εξαρτήσεις. … Η λειτουργία του μηχανισμού τούτου δεν είναι δυνατόν να επαφίεται, πέραν σημείου τινός τεχνικής προόδου και οικονομικής αναπτύξεως, εις την ανεξέλεγκτον ιδιωφελή δράσιν του ατόμου». Αυτές οι απόψεις του Μ. Τσιμάρα του έτους 1937 θα μπο- ρούσαμε να πούμε ότι είναι πρόδρομος της ιδέας που αναπτύχθηκε στην εποχή μας, της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Επίλογος

Μια εκδήλωση, από το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών ή και άλλους φορείς, για τα τριάντα χρόνια από τον θάνατο του, θα ήταν όχι μόνο μια ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης για τον «πρύτανη της Λογιστικής» αλλά και μια ευκαιρία για τους νεότερους συναδέλφους να έλθουν σε επαφή με την ιστορία της Λογιστικής στην Ελλάδα, η κατανόηση της οποίας έχει τα ίδια ωφέλιμα αποτελέσματα με αυτά της κατανόησης της Γενικής Ιστορίας («Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν», δηλαδή «είναι ευτυχής όποιος γνωρίζει την Ιστορία», Ευριπίδης, 5ος π.Χ. αιώνας.)

ΠΗΓΕΣ

Ο Μάριος Τσιμάρας και το έργο του, Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, 1984.

Λογιστική Επιθεώρηση, τεύχη ετών 1930-1938.

Ανταίος (τεύχη ετών 1945-1947), ανατύπωση ΕΛΙΑ, Αθήνα 2000.

Οικονομική και Λογιστική Εγκυκλοπαίδεια, εκδοτικός οίκος Ιωάννου Σιδέρη, Αθήναι 1957.

Δελτίον Συνδέσμου Διπλωματούχων Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (τεύχη ετών 1965-1966).

Οικονομικά Χρονικά, τεύχη 4 (Σε- πτέμβρης 1984) και 6 (Νοέμβρης 1984), έκδοση του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. [Σημειώνεται ότι το περιοδικό, που καλύπτει την περίοδο των ετών 1984-2011, είναι ελεύθερα διαθέσιμο, όπως και το βιβλίο Ο Μάριος Τσιμάρας και το έργο του, ό.π., στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://uselib. oe-e.gr, ενώ από το 2013 τα Οικονομικά Χρονικά (τεύχος 1, Μάιος – Ιούνιος) επανεκδίδονται με τη μορφή επιστημονικής επιθεώρησης. Πραγματικά αξιέπαινο έργο του ΟΕΕ.]

Φίλιος, βασίλειος Φ., Λογιστική για την οικονομική ανάπτυξη, Σύγχρονη Εκ- δοτική, Αθήνα 1995.