Το 2011 ξεκίνησε συζήτηση από την Επιτροπή Διεθνών Ελεγκτικών και Ασφαλιστικών Προτύπων (IAASB), με βάση τα αποτελέσματα που αντλήθηκαν από έρευνες στις διάφορες ομάδες συμφερόντων των οικονομικών καταστάσεων, σχετικά με το περιεχόμενο και την ποιότητα της έκθεσης ελέγχου. Βασικά ερωτήματα έχουν τεθεί προκειμένου να διατυπωθούν προτάσεις σχετικά με τη βελτίωση της ποιότητας της πληροφόρησης στην έκθεση του ελεγκτή, την ενίσχυση της διαφάνειας και την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας του ελεγκτικού έργου.
Η βελτίωση της ποιότητας της πληροφόρησης στην έκθεση ελέγχου αποτέλεσε θέμα έρευνας της Επιτροπής Λογιστικής Εποπτείας Εισηγμένων Εταιρειών (PCAOB), με σκοπό τη σύνταξη πιο λεπτομερειακών εκθέσεων ελέγχου, που θα στοχεύουν στις ανάγκες των χρηστών των οικονομικών καταστάσεων.
Η υιοθέτηση αλλαγών στην Έκθεση επί των Οικονομικών Καταστάσεων έχει σκοπό την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στον έλεγχο, ώστε να αναβαθμιστεί και η εμπιστοσύνη στις πληροφορίες που περιέχουν οι χρηματοοικονομικές αναφορές. Η χρηματοοικονομική πληροφόρηση, για να έχει νόημα και σημασία, πρέπει να ανταποκρίνεται στις συνθήκες που επικρατούν, καθώς και στις απαιτήσεις για εύλογη διασφάλιση προς τους χρήστες της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, δηλαδή τους επενδυτές, τους πιστωτές, τις εποπτικές αρχές κ.ά. (users of financial statements).
Οι κύριες αλλαγές επικεντρώνονται γύρω από την εισαγωγή των «σημαντικών θεμάτων ελέγχου» (Διεθνές Πρότυπο Ελέγχου 701), την εισαγωγή ρητής δήλωσης όσον αφορά την ανεξαρτησία του ελεγκτή σε όλες τις εκθέσεις ελέγχου, που αποτελεί και βασική προϋπόθεση για την παροχή αξιόπιστης έκθεσης ελέγχου, καθώς επίσης και εκτίμηση του ελεγκτή ως προς την εφαρμογή της αρχής της συνεχιζόμενης δραστηριότητας από την ελεγχόμενη εταιρεία.
H γνωστοποίηση των σημαντικών θεμάτων αποσκοπεί στην ενίσχυση της πληροφόρησης που λαμβάνεται από τις διάφορες ομάδες συμφερόντων των οικονομικών καταστάσεων μέσω αυτής, αναφορικά κυρίως με τα σημαντικά ελεγκτικά θέματα τα οποία ο ελεγκτής κρίνει ότι θα πρέπει να γνωστοποιηθούν κατά τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό την ποιότητα πληροφόρησης, ώστε να δημιουργείται μία ολοκληρωμένη άποψη για τον ελεγχόμενο οργανισμό. Η δημοσίευση θεμάτων, όπως σημαντικές εκτιμήσεις της διοίκησης της ελεγχόμενης εταιρείας, παροχή περαιτέρω πληροφοριών σε ό,τι αφορά τα δημοσιευόμενα αποτελέσματα, ανάλυση μη λογιστικών μεγεθών (non-GAAP information), θα ενισχύσει την προσπάθεια για παροχή ποιότητας πληροφόρησης στους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων.
Η παρουσία αυτών των παραμέτρων στην έκθεση ελέγχου δημιουργεί προστιθέμενη αξία, δίνοντας στους χρήστες των οικονομικών καταστάσεων την εξειδικευμένη γνώση και αντικειμενικότητα που θα μπορούσε να παρέχει η κρίση και η γνώση του ελεγκτή για την ελεγχόμενη οντότητα (unique insight into the company). Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο ενδυναμώνεται ο ρόλος του και η συνεισφορά του ελεγκτή στην κοινή γνώμη (public interest).
Προτείνεται επίσης η ενσωμάτωση, στην παράγραφο περί ευθύνης του ελεγκτή, της αναφοράς ότι μέρος ενός ελέγχου οικονομικών καταστάσεων είναι και η εξάσκηση από τον ελεγκτή επαγγελματικής κρίσης, καθώς και η διατήρηση επαγγελματικού σκεπτικισμού, τόσο κατά τον σχεδιασμό όσο και κατά την εκτέλεση των ελεγκτικών διαδικασιών (παρ. 38, αναμορφωμένου ΔΠΕ 700). Η σκοπιμότητα των αναφορών αυτών έγκειται στο γεγονός ότι συνδέονται άμεσα με τις θεμελιώδεις αρχές του πλαισίου ενός ελέγχου οικονομικών καταστάσεων, οι οποίες είναι σκόπιμο να γνωστοποιούνται στην έκθεση, προκειμένου να γίνεται περισσότερο κατανοητή η ελεγκτική διαδικασία και να επιτυγχάνεται η πρόληψη της απάτης και η μη ορθή διαχείριση των πόρων των ελεγχόμενων εταιρειών. Με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αναμορφωμένης έκθεσης ελέγχου θα ενισχύεται το κλίμα εμπιστοσύνης στις κεφαλαιαγορές και στην παγκόσμια οικονομία.
Επιπρόσθετα, στην έκθεση θα γνωστοποιείται, με ειδική παράγραφο «Συνέχιση της δραστηριότητας», όπως προβλέπει το αναμορφωμένο ΔΠΕ 570, η εφαρμογή της αρχής της συνέχισης της δραστηριότητας της εταιρείας κατά τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων. Με αυτόν τον τρόπο θα δίνεται μία πλήρης πληροφόρηση, απολογιστική και ταυτόχρονα ενημερωτική, για την αναμενόμενη μελλοντική πορεία της εταιρείας, όσον αφορά κρίσιμα θέματα που έχουν σχέση με τη λειτουργία της, την απόδοσή της και τους κινδύνους που τη διέπουν.
Στις βελτιώσεις που προτείνονται από το Συμβούλιο τονίζεται η σημασία της ανεξαρτησίας. Η ενίσχυσή επιτυγχάνεται με τη γνωστοποίηση του εύρους των μη ελεγκτικών υπηρεσιών που παρέχονται από τον ελεγκτή, καθώς επίσης και με αναφορά σε κινδύνους που απειλούν τις βασικές αρχές του ελεγκτικού έργου, όπως ακεραιότητα, αντικειμενικότητα, καθώς και περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ ελεγκτή και ελεγχόμενου (conflict of interest).
Το οικονομικό περιβάλλον αλλάζει και πρέπει να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες. Είναι βέβαιο ότι οι πρόσφατες εξελίξεις θα οδηγήσουν σε επανεκτίμηση του ρόλου των ελεγκτών, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στη χώρα μας. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς, οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη λειτουργία όλων των ειδών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και, κατ’ επέκταση, οι ανάγκες για την προσαρμογή του ελεγκτικού έργου. Το σίγουρο είναι πως η προσπάθεια για αλλαγές πρέπει να γίνει με γνώμονα την αύξηση της αξίας της πληροφόρησης, την ακεραιότητα, τη διαφάνεια και την καινοτομία.