Γιάννης Ν. Μπασκόζος
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ
Λέντβικ Πέτραμ
Η γέννηση του χρηματιστηρίου.
Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου,
Εκδ. Αιώρα, σ. 317, 17.90 ευρώ
To χρηματιστήριο γεννήθηκε τον 17ο αιώνα στο Άμστερνταμ και η ιστορία είναι εντυπωσιακή. Στην Ολλανδία , η οποία βρισκόταν σε πόλεμο με την Ισπανία και την Πορτογαλία, και την εξουσία είχαν αναλάβει οι προτεστάντες δημιουργήθηκε μια εταιρεία με ιδρυτικό κεφάλαιο 100 εκατομμυρίων σημερινών ευρώ. Επρόκειτο για την περίφημη Εταιρεία των Ανατολικών Ινδιών (VOG) , η οποία είχε το εμπορικό μονοπώλιο πολλών προιόντων (υφάσματα, μπαχαρικά κ.ά) και έφτασε να εκπροσωπεί και να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της χώρας στις Ανατολικές Ινδίες. Παράλληλα έπαιζε έναν πολιτικό ρόλο αφού ήλεγχε τα θαλάσσια περάσματα, διέθετε πολεμικό στόλο και τα στελέχη της δρούσαν ως διπλωμάτες. Η VOC συγκέντρωσε το αρχικό της κεφάλαιο με δημόσια εγγραφή, και μάλιστα με ρητή έγγραφη δήλωση ότι τα εταιρικά μερίδια είναι διαπραγματεύσιμα, ενώ στο μετοχολόγιό της συμμετέχουν όλοι, από τους πλούσιους εμπόρους μέχρι τις υπηρέτριές τους! Οι κάτοικοι του Άμστερνταμ μιλούσαν από εκείνη την εποχή για οψιόν, προθεσμιακά συμβόλαια και premium.
Ο Λ. Πέτραμ αναβιώνει την εποχή που μπήκαν τα οριστικά θεμέλια της σημερινής παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Αντλώντας από αρχεία και ντοκουμέντα της εποχής και ακολουθώντας τα ίχνη επενδυτών, κερδοσκόπων και απατεώνων, ο Λόντεβεϊκ Πέτραμ περιγράφει τη λειτουργία του πρώτου χρηματιστηρίου στον κόσμο. Ο αναγνώστης θα διαβάσει για γεγονότα και συνήθειες που και σήμερα χαρακτηρίζουν τις χρηματιστηριακές αγορές ενώ θα παρακολουθήσει τον χρυσούν ολλανδικό αιώνα μέσα από ένα πλούσιο χρονολόγιο που παραθέτει ο συγγραφέας.
Τάσος Γιαννίτσης
Η Ελλάδα στην κρίση.
Εκδ. Πόλις, σ. 275, 16 ευρώ
Το βασικό ερώτημα το οποίο θέτει ο Τάσος Γιαννίτσης έχει να κάνει με την κρίση και το εύρος της. Ανάλογα με την εκτίμηση πρέπει να επιλεγεί και η αντίστοιχη πολιτική αντιμετώπισής της. Το θέμα έχει ως εξής: Αν η Ευρωζώνη τείνει να εξέλθει της κρίσης, οπότε και η κρίση στην Ελλάδα θα είναι βραχυχρόνια δημιουργούνται περιθώρια για μία νέα εκτίναξη του δημοσίου χρέους με την παράταση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, προκειμένου να ασκηθεί μία κάποια αντικυκλική πολιτική. Από την άλλη μεριά αν η Ευρωζώνη δεν έχει πιθανότητες να εξέλθει σχετικώς σύντομα της σημερινής κρίσης, η εφαρμογή μίας κεϋνσιανού τύπου επεκτατικής, αντικυκλικής πολιτικής, θα εκτίναζε στα ύψη το δημόσιο χρέος της χώρας, θα οδηγούσε οριστικά τη χώρα μας στην καταστροφή και στην τυπική πτώχευση. Το ερώτημα αποκτά δραματική επικαιρότητα μιας και δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή να απαντάται υπεύθυνα ούτε από τους κοινοτικούς εταίρους, ούτε από τους επιστήμονες.
Νίκος Χριστοδουλάκης
Άγος απλήρωτον.
Εκδ. Gutenberg, σ .138, 8 ευρώ
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών και καθηγητής Νίκος Χριστοδουλάκης θίγει στο βιβλίο του ένα λεπτό ζήτημα δίνοντας πολλά στοιχεία για την μελέτη του. Πρόκειται για το δάνειο που απέσπασαν οι Γερμανικές Δυνάμεις Κατοχής την περίοδο 1942-44 από την Ελλάδα και το οποίο παραμένει ακόμα απλήρωτο παρά τις κατά καιρούς ενέργειες και την πίεση της κοινής γνώμης. Ενώ όμως πολλοί -ακόμα και στη Γερμανία- υπερασπίζονται την ελληνική διεκδίκηση, οι εκτιμήσεις της αξίας του Κατοχικού Δανείου κυμαίνονται από χαμηλά επίπεδα έως αστρονομικά ποσά. O συγγραφέας πιστεύει ότι η αποτίμηση με όρους αγοράς που γίνεται στο βιβλίο θα ενισχύσει τα επιχειρήματα για την τακτοποίηση του Κατοχικού Δανείου, ώστε να κλείσει μια σοβαρή οικονομική διαφορά Ελλάδος και Γερμανίας.
Ο Νίκος Χριστοδουλάκης λαμβάνει ως βάση υπολογισμού του γερμανικού χρέους τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα οποία ανεβάζουν το αρχικό κεφάλαιο του δανείου το 1994 στα 228 εκατομμύρια δολάρια Ηνωμένων Πολιτειών του διαστήματος εκείνου. Αποτιμάται ως μακροχρόνιος απολογισμός καθώς η αποπληρωμή του καθυστέρησε επί δεκαετίες. Με βάση την απόδοση του δεκαετούς ομολόγου των ΗΠΑ, με προσαύξηση 0,5% ετησίως ώστε να βρίσκεται κοντύτερα στις αποδόσεις της μεγαλύτερης διάρκειας, το ύψος της οφειλής του Βερολίνου εκτιμάται μόνο για το κατοχικό δάνειο που οφείλει η Γερμανία στη χώρα μας σε 10,5 δισ. ευρώ. Μια δεύτερη προσέγγιση με βάση το ΑΕΠ της Γερμανίας ανεβάζει το ύψος του κατοχικού δανείου στα 12,04 δισ. ευρώ. Μια τρίτη εκδοχή, στηριζόμενη στην αξία του γερμανικού μάρκου (η αξία του μάρκου Ράιχ παρέμεινε ισοδύναμη κατά τη μετατροπή του σε μάρκο Γερμανίας, αναφέρει ο συγγραφέας) ανεβάζει την αξία του κατοχικού δανείου στα 15,8 δισ. ευρώ το 2012.
Μάικλ Τζ. Κέισι
Η καταστροφή της μεσαίας τάξης
Πρόλογος : Γ. Σταθάκης
Μετάφραση: Βιλελμίνη Σωσώνη
Εκδ. Ψυχογιός, σ. 566, 19.90 ευρώ
Ο δημοσιογράφος Μάικλ Τζ. Κέσεϊ ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, από την Κίνα και την Ινδονησία μέχρι την Ισλανδία και την Αυστραλία, και αφηγείται απίθανες ιστορίες για συνηθισμένους ανθρώπους που υφίστανται τα δεινά της κρίσης. Ανιχνεύοντας τη ροή του χρήματος και των αγαθών από τη μία ήπειρο στην άλλη, αποδεικνύει πώς η ζωή ενός ιδιοκτήτη ακινήτου στην Αμερική επηρεάζεται από τις ίδιες οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές που καθορίζουν τη ζωή ενός χαμηλόμισθου εργάτη στην Κίνα. Καταδεικνύει επίσης ότι τα οικονομικά προβλήματά οφείλονται στις στρατηγικές των πολιτικών που εμποδίζουν την ελεύθερη αγορά και τον δίκαιο ανταγωνισμό.
Hans Kueng, Klaus M. Leisinger, Josef Wieland
Το Μανιφέστο της Παγκόσμιας Οικονομικής Ηθικής
Μετάφραση: Αγγελική Τζαβάρα,
Εκδ. Κονιδάρη, σ. 212, 18.80 ευρώ
Μια ομάδα οικονομολόγων, επιχειρηματιών και επιστημόνων συνέταξε ένα μανιφέστο – απάντηση στην παρούσα παγκόσμια οικονομική κρίση. Οι αρχές που διέπουν το μανιφέστο είναι: μια κουλτούρα μη βίας και σεβασμού της ζωής. Μια κουλτούρα εντιμότητας και δίκαιης οικονομικής τάξης. Μια κουλτούρα ειλικρίνειας και ανεκτικότητας. Μια κουλτούρα συντροφικότητας και ίσων δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών. Στόχος όλων όσων συμμετέχουν σε αυτό το «κίνημα» είναι ο οραματισμός μιας οικονομίας, όχι ως τεχνική αντίληψη ή στεγνοί αριθμοί, αλλά ως ένα τμήμα της ανθρώπινης κοινωνίας που καθοδηγείται από ανθρωπιστικές αρχές.
Tim Wu
Ο γενικός διακόπτης.
Μετάφραση: Γιώργος Ματθιόπουλος,
Εκδ. Γιαλός, σ. 392, 27 ευρώ.
Ο συγγραφέας περιγράφει και αναλύει την εμφάνιση και την εξέλιξη της τηλεφωνίας, του ραδιοφώνου, του κινηματογράφου, της τηλεόρασης, των μεγάλων μονοπωλιακών μέσων μαζικής επικοινωνίας και του Ίντερνετ. Ο Tim Wu δίνει το κλίμα της κάθε εποχής χρησιμοποιώντας ζωντανά ιστορικά περιστατικά από τη ζωή των πρωταγωνιστών των εξελίξεων που χρησιμοποίησαν την τεχνολογία για να αλλάξουν τη ζωή μας. Ιδιαίτερο βάρος αποκτούν τα τελευταία κεφάλαια όπου αναφέρεται στην διαμάχη των γιγάντων του διαδικτύου και των υπολογιστών, και όπου αποδεικνύει ότι το ελεύθερο Ίντερνετ κάθε άλλο παρά ελεύθερο είναι αφού μονοπωλείται ασφυκτικά από την Google και την Microsoft.
Robert & Edward Skidelsky
Πόσα πραγματικά χρειαζόμαστε;
Μετάφραση: Χρυσούλα Μεντζαλίρα
Εκδ. Μεταίχμιο, σ. 464, 15.50 ευρώ
Οι συγγραφείς παίρνουν υπόψη τους ότι σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει κοινή πεποίθηση ότι η οικονομική ανάπτυξη, έτσι όπως την κατευθύνουν οι ισχυροί του κόσμου, δημιουργούν απωθητικά αισθήματα. Οι τεράστιες διαφορές στα εισοδήματα και το ολοένα και μεγαλύτερο άνοιγμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς οδηγεί μεγάλη μερίδα του κόσμου σε μια διαφορετική θεώρηση των πραγμάτων. Οι δύο συγγραφείς αναπτύσσουν τη φιλοσοφία για τα θεμέλια ενός διαφορετικού τρόπου ζωής που θέλει την οικονομία να υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι το αντίθετο.
Πέτερ Μπόφινγκερ
Επιστροφή στο μάρκο;
Μετάφραση: Ελίζα Παπαδάκη
Εκδ. Πόλις, σ. 200, 14 ευρώ
Ο συγγραφέας θέτει το ερώτημα ποια μπορεί να είναι η κατάληξη για την κρίση. Από αυτή την εκτίμηση αρχίζει η αναζήτηση της διεξόδου. Ο Πέτερ Μπόφινγκερ πιστεύει ότι υπάρχει μόνον η επιλογή ανάμεσα σε μια ανανεωμένη Νομισματική Ένωση και μια επιστροφή στον νομισματικό εθνικισμό. Ο συγγραφέας τονίζει ότι χρειάζεται μια εκ βάθρων αλλαγή παραδείγματος, όπως θεσμοποιήθηκε το 1980.Το βήμα που χρειάζεται είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μέσα από τη μετεξέλιξη της νομισματικής ένωσης σε ένα υεώ 2.0 και την ενίσχυση των εργατικών δικαιωμάτων.
Γιάννης Παπαδογιάννης
Το άδοξο τέλος
Εκδ. Παπαδόπουλος, σ. 224, 11.99 ευρώ
Το βιβλίο αυτό περιγράφει την πυρετική διαδρομή του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και το πώς από το ζενίθ του 2007 βρέθηκε λίγα χρόνια μετά στο ναδίρ, με τους μετόχους των τραπεζών να χάνουν όλα τα κεφάλαιά τους. Το βιβλίο αναφέρεται, επίσης, στις ευθύνες του τραπεζικού συστήματος για την ανάδειξη και την επικράτηση ενός οικονομικού μοντέλου που παρήγαγε ελάχιστα και κατανάλωνε με λαιμαργία! Ενός μοντέλου που ήταν θέμα χρόνου να οδηγήσει σε αδιέξοδο. Ο συγγραφέας με απλό όσο και γλαφυρό τρόπο καταγράφει το πώς οι τράπεζες από ατμομηχανή της ανάπτυξης αποτέλεσαν μέρος του ελληνικού προβλήματος.