• Σήμερα είναι: Σάββατο, 2 Νοεμβρίου, 2024

Μιχάλης Μασουράκης, Το μεγάλο «στοίχημα» των ελληνικών τραπεζών συνέντευξη στην Μαρία Ακριβού

masourakisΔύο ήταν τα γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2015: η επιβολή των capital controls που συνοδεύτηκε από το δημοψήφισμα και η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. O Μιχάλης Μασουράκης, οικονομικός σύμβουλος του ΣΕΒ μιλάει για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών.

Μπροστά στην έλλειψη ρευστότητας και στην υπέρμετρη φορολόγηση των επιχειρήσεων, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, εκτός από επιβεβλημένη, κρίθηκε αναγκαία για τη θωράκιση του τραπεζικού συστήματος. Τι άλλαξε έκτοτε και τι προμηνύει η μετά την ανακεφαλαιοποίηση εποχή για την εγχώρια αγορά, τις επιχειρήσεις και τους δυνάμει επενδυτές; Υπάρχουν άραγε εναλλακτικές λύσεις προκειμένου να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος και να έρθει η ανάπτυξη σε σύντομο χρονικό διάστημα; Ο οικονομικός σύμβουλος του ΣΕΒ, κ. Μιχάλης Μασουράκης, ο οποίος διατέλεσε για αρκετά χρόνια ανώτερος διευθυντής Οικονομικών Μελετών στην Alpha Βank, μιλά στο Accountancy Greece για τον νέο ρόλο των τραπεζών και εξηγεί πώς μπορεί να επιτευχθεί η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας.

Κύριε Μασουράκη, πώς διαμορφώνεται πλέον το τοπίο για την ελληνική οικονομία μετά τα capital controls;

Τα capital controls δεν ήρθαν από μόνα τους, επιβλήθηκαν, ωστόσο, δεν φαίνεται να έχουν επηρεάσει σημαντικά τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας. Ιδίως οι μεγάλες δυναμικές και εξωστρεφείς επιχειρήσεις είχαν τη δυνατότητα να συναλλάσσονται με άλλες επιχειρήσεις μέσω άλλων καναλιών και όχι μέσω του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Όσες επιχειρήσεις είχαν έσοδα από το εξωτερικό τα κράτησαν εκεί, πράγμα το οποίο φαίνεται και από τα στοιχεία στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, όπου έχουμε αρνητικά αποτελέσματα το β’ εξάμηνο, παρότι ο τουρισμός και οι εξαγωγές πάνε καλά. Συνεπώς, η επίδραση ήταν κυρίως στις μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, χωρίς όμως να μιλάμε για τα καταστροφικά αποτελέσματα που περιμέναμε πολλοί.

Την ίδια ώρα, λόγω των capital controls πολλές συναλλαγές που αποτελούσαν μέρος της μαύρης οικονομίας εμφανίστηκαν στην πραγματική, καθώς συναλλαγές που γίνονταν κάτω από το τραπέζι έπρεπε να περνούν από το τραπεζικό σύστημα. Όπως φαίνεται και από τα νούμερα, η επίδοση είναι πολύ καλύτερη. Μην ξεχνάμε όμως πως στη διάρκεια του 2015 και μέχρι τον Ιούνιο έφυγαν από τις ελληνικές τράπεζες γύρω στα 47 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 20 δισ. παραμένουν στη χώρα, ενώ τα υπόλοιπα 27 δισ. ευρώ έχουν βγει στο εξωτερικό. Έχω την αίσθηση πως από αυτά τα λεφτά δημιουργείται κάποιο διαθέσιμο εισόδημα μέσα στη χώρα, το οποίο στηρίζει την οικονομική δραστηριότητα.

Βεβαίως, οι φόροι που μπήκαν στο τελευταίο τρίμηνο του 2015 δεν έχουν πλήξει ακόμη την πραγματική οικονομία, αλλά θα δούμε τις επιπτώσεις τους το προσεχές διάστημα.

Το μεγαλύτερο «παράπονο» των επιχειρήσεων που έχουν κατορθώσει να σταθούν στα πόδια τους εν μέσω κρίσης παραμένει η έλλειψη ρευστότητας από τις τράπεζες. Έχει αλλάξει κάτι στη σχέση τραπεζών – επιχειρήσεων μετά την ανακεφαλαιοποίηση;

Η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει εάν δεν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην οικονομία, αλλά και η αξιοπιστία της χώρας. Η ρευστότητα, όπως έχω πει πολλές φορές, είναι καθαρά θέμα ψυχολογίας και όχι λογιστικό μέγεθος. Αν αισθανθεί μια επιχείρηση ότι υπάρχει προοπτική, ζητά δάνεια και οι τράπεζες τα δίνουν, με δεδομένο ότι θα προκύψουν κέρδη και θα υπάρχει παράλληλα δυνατότητα αποπληρωμής. Δεν υπάρχει αντίρρηση ότι έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί οι τράπεζες, αλλά τα κεφάλαια, τα οποία και έχουν αφήσει στην άκρη, είναι διαφορετικό πράγμα από τη ρευστότητα. Οι τράπεζες αυτήν τη στιγμή ναι μεν έχουν πολλά κεφάλαια αλλά, από την άλλη πλευρά, αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει ρευστότητα στην αγορά. Όσο δεν αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας τόσο δύσκολο είναι να βρούμε χρηματοδότηση. Βεβαίως, το γεγονός ότι έχουν κεφάλαια είναι θετικό από μόνο του, αφού ξέρουν πως ό,τι και αν συμβεί στο μέλλον θα είναι σε θέση να το αντιμετωπίσουν. Υπάρχουν παράπονα, ωστόσο. Πολλές επιχειρήσεις ζητούν δάνεια όχι για την ανάπτυξή τους αλλά για να καλύψουν υφιστάμενες «τρύπες». Πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να δοθεί ρευστότητα στην οικονομία. Στις τελευταίες δύο ανακεφαλαιοποιήσεις λέγαμε τα ίδια που λέμε και σήμερα και κανείς δεν ήταν σε θέση να προβλέψει τις εξελίξεις που ακολούθησαν και τα καταστροφικά τους αποτελέσματα. Το θέμα είναι πολύ μεγαλύτερο από την ελληνική οικονομία και ξεπερνά και τις αποτιμήσεις που έχουν οι τράπεζες στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Υπάρχει μια αποστροφή ανάληψης κινδύνου διεθνώς. Τα χρηματιστήρια έχουν πάει στα ύψη και επίκειται διόρθωση. Πολλά από τα κεφάλαια που είχαν επενδυθεί σε αναδυόμενες αγορές επιστρέφουν προς τα πίσω. Ακόμα και από την Κίνα βλέπουμε να φεύγουν κεφάλαια. Γενικά, υπάρχει μια κατάσταση που δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά τις προοπτικές της οικονομίας διεθνώς.

Στο τέλος της ημέρας πολλοί πιστεύουν πως οι τράπεζες που έχουν υπερεκτείνει τις δραστηριότητές τους διεθνώς ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν προβλήματα. Εν τω μεταξύ, καθώς οι τράπεζες πάνε σε μεγαλύτερα αρνητικά επιτόκια, προφανώς συμπιέζεται η κερδοφορία τους και τα δάνεια που δίνονται θα δίνονται με δυσμενέστερους όρους, ενώ η σχέση μεταξύ τραπεζών και καταθετών δεν είναι και η καλύτερη.

Σε σύγκριση με το διεθνές τραπεζικό σύστημα, πού υστερούν οι ελληνικές τράπεζες; Η αρνητική τους αξιολόγηση από οίκους του εξωτερικού είναι θέμα λανθασμένης πολιτικής που ακολούθησαν στο παρελθόν οι διοικήσεις τους ή εσωτερικής αγοράς;

Οι ελληνικές τράπεζες δεν υστερούν σε τίποτα λειτουργικά από αντίστοιχες τράπεζες του εξωτερικού. Όλες οι διεθνείς τράπεζες υφίστανται αυτήν τη στιγμή πιέσεις. Σε όλη την Ευρώπη δεν καταγράφεται αύξηση δανείων, καθώς οι προοπτικές γίνονται χειρότερες. Αν οι αξιολογήσεις των ελληνικών τραπεζών είναι αρνητικές, αυτό οφείλεται καθαρά στην απουσία προοπτικής του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργούν. Αν περιμένεις ότι θα έχεις ύφεση και αυτό σου δημιουργήσει επισφάλειες, προφανώς αυτό αντανακλάται και σε αρνητικές αξιολογήσεις που κάνουν οι οίκοι αξιολόγησης.

Τι πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να αλλάξει προκειμένου να θωρακιστεί το εγχώριο τραπεζικό σύστημα;

Οι ελληνικές τράπεζες είναι θωρακισμένες και διαθέτουν πολλά κεφάλαια. Όμως περνάνε μήνες, αλλάζουν κυβερνήσεις και δεν βλέπουμε ανάπτυξη. Είναι απαραίτητη η πολιτική της λιτότητας, αλλά δεν έχει νόημα η εφαρμογή της όταν δεν συνοδεύεται από την ανάληψη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Δεν είναι δυνατόν να χρειάζεται ένας χρόνος για να εγκριθεί μια επένδυση.

Οι Κινέζοι περιμένουν με βαθιές τσέπες μόνο και μόνο για να αγοράσουν ακίνητα σε πολύ χαμηλή τιμή. Βλέπουν ότι υπάρχει προοπτική στην ελληνική αγορά και θέλουν να αξιοποιήσουν το λιμάνι του Πειραιά για τις εξαγωγές τους σε όλο τον κόσμο. Ενώ η χώρα έχει λαμπρές προοπτικές, το ισχύον περιβάλλον δεν παρακινεί κανέναν ξένο επενδυτή να τοποθετήσει τα χρήματά του στην Ελλάδα. Εκτός από συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως είναι οι Κινέζοι, οι οποίο ενδιαφέρονται φυσικά για συγκεκριμένους κλάδους.

Αρκετές φορές σε ομιλίες σας έχετε υπογραμμίσει τη σημασία των επενδύσεων για την έξοδο της χώρας από την κρίση. Πώς η Ελλάδα θα μπορέσει να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της έναντι των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών;

Το γεγονός ότι η υπερφορολόγηση μπορεί να οδηγήσει σε κάποια καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα είναι θετικό. Η κυβέρνηση πρέπει να δείξει ότι επιτυγχάνει τους στόχους της και ότι υλοποιεί αυτά για τα οποία δεσμεύεται. Για να έρθουν λεφτά θα πρέπει πρώτα να αποκατασταθεί η χρηματοοικονομική και μακροοικονομική ισορροπία και να εφαρμοστεί το μνημόνιο και να υπάρξει ταυτόχρονα μια ενεργητική πολιτική άρσης όλων των αντικινήτρων στη ροή επενδύσεων προς τη χώρα. Υπάρχουν πολλά εμπόδια στην είσοδο κεφαλαίων, που απορρέουν από ένα χαώδες φορολογικό σύστημα. Όλα αυτά τα στοιχεία στους δείκτες ανταγωνιστικότητας «σκοράρουν» πάρα πολύ υψηλά. Πρέπει λοιπόν να αρθούν άμεσα τα θεσμικά εμπόδια αδειοδότησης και εγκατάστασης επιχειρήσεων στη χώρα, ώστε να προχωράνε με μεγαλύτερες ταχύτητες τέτοιου είδους διαδικασίες. Ήδη ο ΣΕΒ έχει καταθέσει στην κυβέρνηση έναν κατάλογο προτάσεων με οριζόντιες πολιτικές ενίσχυσης επενδύσεων, που προβλέπει, μεταξύ άλλων, την παροχή φορολογικών κινήτρων προς τις επιχειρήσεις.

Ως ΣΕΒ έχετε δει φαινόμενα μεταφοράς της φορολογικής έδρας ελληνικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό εξαιτίας της κρίσης;masourakis-teuxos-22

Οι μικρές επιχειρήσεις εγκαθίστανται σε Κύπρο και Βουλγαρία προκειμένου να λειτουργήσουν με κάποιους καλύτερους φορολογικούς όρους. Αυτές οι χώρες δεν είναι για μεγάλες επιχειρήσεις που θέλουν εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, διατηρούν μια μακροχρόνια παράδοση και δεν προτίθενται να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ωστόσο, εκτιμώ πως θα δούμε πολυεθνικές εταιρείες, που είχαν επενδύσει στο παρελθόν στην Ελλάδα, να αποχωρούν από την ελληνική αγορά, όπως ακριβώς συμβαίνει την τελευταία δεκαετία, γιατί δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με το θεσμικό «αλαλούμ» που επικρατεί. Η τάση που θα επικρατήσει θα είναι να φύγουν ή να μην έρθουν καν. Δεν ξέρω με ποιον τρόπο μπορούμε να πείσουμε την κυβέρνηση. Ως ΣΕΒ είμαστε παρόντες σε όλα τα υπουργεία, σε όλες τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που αφορούν την επιχειρηματικότητα, με σχόλια και προτάσεις, αλλά υπάρχει μια δημόσια διοίκηση που λειτουργεί σε καθεστώς Μεσαίωνα και χάνει πολύ χρόνο μέχρι να υιοθετήσει αυτά που λένε οι παράγοντες της αγοράς. Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε αντιπολιτευτική διάθεση. Θέλουμε να γίνεται γόνιμος διάλογος που θα φέρει αποτελέσματα.

Μπορεί να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος με την πολιτική που ακολουθεί η παρούσα κυβέρνηση; Τι εναλλακτικές υπάρχουν;

Το ελληνικό χρέος για να καταστεί βιώσιμο χρειάζεται δύο πράγματα. Πρώτον, να πάμε σε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2018 και, δεύτερον, εάν η εφαρμογή του μνημονίου αποκαταστήσει τις παραγωγικές δομές και δούμε ανάπτυξη, εγώ δεν φοβάμαι για τα επόμενα χρόνια. Τα επόμενα 5-6 χρόνια δεν έχουμε μεγάλες πληρωμές για χρεολύσια. Η ανάπτυξη δεν γίνεται ούτε με δανεικά, ούτε με φόρους, ούτε με προσλήψεις στο Δημόσιο, αλλά με την αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων, που θα προβούν σταδιακά σε επενδύσεις, σε αυξήσεις μισθών και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Το ασφαλιστικό εξακολουθεί και παραμένει η μεγάλη δαπάνη του ελληνικού κράτους. Στο παρελθόν έγινε ένα μεγάλο πάρτι, με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχει συσσωρευμένη συνταξιοδοτική αποταμίευση και το κόστος για την ελληνική οικονομία να είναι τεράστιο. Δυστυχώς, εάν δεν αλλάξουν οι παράμετροι του συστήματος για να μειωθεί το κόστος των συντάξεων, η κατάσταση θα χειροτερεύει. Έχουμε τριπλάσιο έλλειμμα απ’ ό,τι έχει ο μέσος όρος των ευρωπαϊκών χωρών στο συνταξιοδοτικό και οι Ευρωπαίοι έχουν πλέον κουραστεί, αφού δεν κάνουμε γρήγορα τις αλλαγές που απαιτούνται.

Υπάρχει μια αποστροφή ανάληψης κινδύνου διεθνώς. Τα χρηματιστήρια έχουν πάει στα ύψη και επίκειται διόρθωση. Πολλά από τα κεφάλαια που είχαν επενδυθεί σε αναδυόμενες αγορές επιστρέφουν προς τα πίσω. Ακόμα και από την Κίνα βλέπουμε να φεύγουν κεφάλαια. Γενικά, υπάρχει μια κατάσταση που δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά τις προοπτικές της οικονομίας διεθνώς

Η ανάπτυξη δεν γίνεται ούτε με δανεικά, ούτε με φόρους, ούτε με προσλήψεις στο Δημόσιο, αλλά με την αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων, που θα προβούν σταδιακά σε επενδύσεις, σε αυξήσεις μισθών και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας