Τα μεγαλύτερα διεθνή ελεγκτικά δίκτυα παρήγγειλαν μια έρευνα και μελέτη παγκοσμίου κάλυψης με σκοπό να εξερευνήσουν τον μελλοντικό ρόλο του ελέγχου από την οπτική γωνία των τρίτων που έχουν συμφέροντα, ενδιαφέροντα και λόγο (stakeholders) για το επάγγελμα του ελέγχου..
H έρευνα αναζήτησε τις απόψεις από εκατοντάδες εμπλεκόμενους «stakeholders» από τη Βόρεια Αμερική, τη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία, περιλαμβανομένων μελών εταιρικών διοικήσεων, Διοικητικών Συμβουλίων, καθώς και σχολιαστών από την ακαδημαϊκή και επενδυτική κοινότητα, που εμπλέκονται ή έχουν συμφέροντα σε μεγάλους οργανισμούς.
Ένας από τους τρεις θεμελιώδεις ρόλους που ανέδειξαν οι «stakeholders» που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα ήταν ότι ο έλεγχος οφείλει να εξελιχθεί, ώστε να παρέχει καλύτερη εικόνα και πληροφορίες για την επίδοση της εξεταζόμενης εταιρείας, τις δυνατότητές της και τους κινδύνους που την αφορούν και την περιβάλλουν. Αυτό το άρθρο εστιάζει σε αυτόν τον αναδυόμενο θεμελιώδη μελλοντικό ρόλο.
Οι άλλοι δύο ρόλοι που αναδείχθηκαν και πρέπει ο έλεγχος να αναλάβει να υπηρετήσει με την πάροδο του χρόνου ήταν:
– Να εξακολουθήσουμε να εκφέρουμε τεκμηριωμένη γνώμη για την εύλογη παρουσίαση στις οικονομικές καταστάσεις, αναλόγως του ισχύοντος τεχνικού πλαισίου που τις διέπει, αλλά συνεχώς να δουλεύουμε για να βελτιώνουμε την ελεγκτική ποιότητα και να παίρνουμε υποβοηθητικές προς αυτήν τη βελτίωση της ποιότητας πρωτοβουλίες.
– Να παρέχουμε πληροφόρηση και να εκφέρουμε γνώμη από την εσωτερική γνώση που αποκομίζουμε για την υγεία του συστήματος των κεφαλαιαγορών, με έμφαση στους συστημικά σημαντικούς κλάδους και/ή σχετικά προβλήματα.
Τέσσερα σημαντικά μηνύματα που ανέδειξε η έρευνα
– Ο έλεγχος με την τρέχουσα μορφή του εξακολουθεί να έχει έναν πολύτιμο ρόλο παροχής ελεγκτικής εξασφάλισης και πίστης, αλλά είναι ανάγκη να εξελιχθεί, ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός πιο πολύπλοκου κόσμου.
– Η πλειονότητα όλων των κατηγοριών των εμπλεκομένων «stakeholders» που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα πιστεύουν ότι το να παίρνουν καλύτερη και βαθύτερη εικόνα για τα ευρήματα, αναλύσεις και πληροφορίες από την εσωτερική γνώση που σωρεύει ο ελεγκτής για την επίδοση της ελεγχόμενης οντότητας και τους κινδύνους που η ελεγχόμενη αναλαμβάνει και την διέπουν, θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο.
– Οι συμμετέχοντες στην έρευνα «stakeholders» εκτιμούν το γεγονός ότι το ελεγκτικό επάγγελμα αναλαμβάνει προληπτικές πρωτοβουλίες σχετικά με την ανάγκη εξέλιξής του.
– Το ελεγκτικό επάγγελμα πρέπει να ανταποκριθεί πιο γρήγορα στην ανάγκη μετεξέλιξής του.
Πού πρέπει να εστιάσει ο μελλοντικός έλεγχος
Ο όρος «insight» είναι μια ευρεία έννοια. Τι είδους «insights» θα είχαν περισσότερη αξία σε όσους τρίτους «stakeholders» έχουν ενδιαφέροντα, συμφέροντα και λόγο για τις ελεγχόμενες οντότητες;
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα κατέληξαν ότι διαγράφονται τρεις ευρείες κατευθύνσεις προς τις οποίες ο έλεγχος θα μπορούσε να εξελιχθεί.
Τρεις κατευθύνσεις προς τις οποίες θα μπορούσε ο έλεγχος να εξελιχθεί
α. Να παρέχει περισσότερη διαφάνεια σε ό,τι αφορά το τι μάθαμε (εμείς οι ελεγκτές) από τη διενέργεια του ελέγχου.
β. Οι ελεγκτές να αναφέρουν περισσότερα για το τι ανακάλυψαν κατά τη διάρκεια του ελέγχου.
γ. Να παρέχουν βαθύτερη και επεξεργασμένη εικόνα σχετικά με τα ελεγκτικά θέματα που διαχειρίστηκαν, όπως:
– Σημαντικές κρίσεις στις οποίες κατέληξε η διοίκηση.
– Μηχανισμοί εσωτερικού ελέγχου, το ζήτημα της δυνατότητας της ελεγχόμενης να συνεχίσει τις εργασίες της στο προβλεπτό μέλλον (going concern) και τους συντελεστές κινδύνων που διέπουν την επιχείρηση.
– Να παρέχει απόψεις και προοπτικές για τις πληροφορίες – κλειδιά που παράγει η διοίκηση της ελεγχόμενης.
– Καλύτερες και βαθύτερες απόψεις και αναλύσεις με βάση την εσωτερική γνώση που αποκομίζεται από τον έλεγχο (σχολιασμό ή ακόμη και παροχή ελεγκτικής εξασφάλισης) σχετικά με την πληροφόρηση που παρέχεται σε εμπλεκόμενους «stakeholders» από τη διοίκηση, μέσω διαφόρων διαύλων, όπως οι ετήσιες εκθέσεις και αναφορές, η ανάρτηση στους εταιρικούς δικτυακούς τόπους κ.λπ. και γενικά επί δημοσιοποιούμενων πληροφοριών για την κερδοφορία (earnings releases) .
– Βαθύτερες αναλύσεις και απόψεις για τη χρήση και παρουσίαση από τη διοίκηση μη λογιστικών μεγεθών και μετρήσεων (NON-GAAP measures).
– Περισσότερο και καλύτερο σχολιασμό για τους συντελεστές κινδύνου που αποκαλύπτει και συζητά η ελεγχόμενη.
– Να παρέχει βαθύτερη ανάλυση, πληροφόρηση και απόψεις σχετικά με την επίδοση της ελεγχόμενης εταιρείας και τους κινδύνους που αναλαμβάνει και διαχειρίζεται.
– Περισσότερες μορφές ανάλυσης και παροχή βαθύτερων πληροφοριών, απόψεων και σχολίων σε ό,τι αφορά τα δημοσιοποιούμενα αποτελέσματα (π.χ. ποιότητα των κερδών, τάσεις εσόδων και μικτού κέρδους, οι οδηγοί στις εξελίξεις του συγκεκριμένου οικονομικού κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται η ελεγχόμενη και της αγοράς γενικότερα κ.λπ.)
Ο πυρήνας του ελέγχου του μέλλοντος πρέπει να επεκταθεί πέραν των λογιστικών αριθμών και δεδομένων, ώστε να δίνει μια ολιστική άποψη και προοπτική της ελεγχόμενης εταιρείας:
– Ανάλυση κινδύνων.
– Ανάλυση πληροφόρησης σχετικά με την απάτη (fraud analytics) (ενσωμάτωση αναλυτικής επεξεργασίας δεδομένων –data analytics– στον πυρήνα του ελέγχου) αλλά όχι ως μέσο αντικατάστασης της προσωπικής (πρόσωπο με πρόσωπο) φυσικής εμπλοκής του ελεγκτή στη διαδικασία του ελέγχου.
Σε ποιους πρέπει να αναφέρονται αυτές οι επιπλέον ελεγκτικές πληροφορίες, αναλύσεις και απόψεις;
Οι επιτροπές ελέγχου βλέπουν τους εαυτούς τους σαν τον κατάλληλο δίαυλο αναφοράς και παροχής πληροφόρησης σχετικά με τα ελεγκτικά ευρήματα, όπως και σαν το κατάλληλο φίλτρο ώστε να επιλέγουν ποια πληροφόρηση θα καταλήξει στους επενδυτές.
Οι «stakeholders», που έχουν ενδιαφέροντα στους ελεγχόμενους οργανισμούς, γενικά υποστηρίζουν τον πολύ σημαντικό ρόλο των ελεγκτικών επιτροπών στη διακυβέρνηση της ελεγχόμενης.
Από την άλλη πλευρά, μια μεγάλη μερίδα των επενδυτών θέλουν να λαμβάνουν απευθείας αυτήν την επιπλέον καλύτερη και βαθύτερη ελεγκτική πληροφόρηση.
Μπορεί ένας περισσότερο αποκαλυπτικός έλεγχος να βοηθήσει το επάγγελμα να αντιμετωπίσει τις βασικές προκλήσεις που αναδύονται;
Ως υποπροϊόν ενός πιο αποκαλυπτικού ελέγχου, άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν.
Kεφάλαιο ταλέντου
– Οι σημερινοί ελεγκτές είναι καλοί να «τικάρουν κουτιά», αλλά όχι στο να αναπτύσσουν άλλες κριτικές δεξιότητες (ενότητες δεξιοτήτων και ταμπεραμέντο που ταιριάζουν σε βαθύτερες αναλύσεις).
– Ενσωματώνοντας διαφορετικά είδη επεξεργασιών και αναλύσεων στο μελλοντικό έλεγχο μπορεί να τον κάνει ως επάγγελμα να μοιάζει με μία πιο ελκυστική προοπτική σταδιοδρομίας, προσελκύοντας έτσι μεγαλύτερου διαμετρήματος ταλέντο στο επάγγελμα.
Λογοδοσία
– Το ελεγκτικό επάγγελμα έχει μια ξεκάθαρη ευκαιρία να αντιμετωπίσει το ζήτημα της λογοδοσίας των ελεγκτών εξερευνώντας περισσότερο την παροχή νέας πληροφόρησης και απόψεων, αναλύσεων βασισμένων στην εσωτερική γνώση που αποκομίζεται από τους ελέγχους στους επενδυτές, ώστε να διαμορφώνουμε συμπεράσματα γνωρίζοντας και τις δικές τους ανάγκες.
Συμπεράσματα
Κανείς δεν μπορεί να φαντασθεί τον κόσμο (των αγορών) χωρίς τον έλεγχο. Ο έλεγχος χρειάζεται, μάλιστα, περισσότερο τώρα παρά ποτέ, δεδομένου ότι η πίστη στις κεφαλαιαγορές είναι ακόμη εύθραυστη.
Εάν δεν είναι τέλειο, το σημερινό ελεγκτικό υπόδειγμα «Περνάει/Αποτυγχάνει» (Pass/Fall) στη γνώμη που εκφέρουμε εκτιμάται ωστόσο ως εξαιρετικά χρήσιμο για την ελεγκτική εξασφάλιση που παρέχει.
Όσοι τρίτοι έχουν ενδιαφέροντα σε μια επιχείρηση θέλουν οι ελεγκτές να εξακολουθήσουν να αναζητούν τρόπους να βελτιώνουν την ποιότητα των παραδοσιακών ελέγχων και την έμφαση που δίνουν στις οικονομικές καταστάσεις.
Ταυτόχρονα όμως χρειάζεται ο έλεγχος να εξελιχθεί. Όσοι τρίτοι έχουν ενδιαφέροντα στην ελεγχόμενη εταιρεία θέλουν περισσότερη και βαθύτερη πληροφόρηση και απόψεις από τους ελεγκτές.
Η πλειοψηφία των εμπλεκομένων «stakeholders» θα ήθελαν περισσότερη διαφάνεια και βαθύτερη πληροφόρηση για την απόδοση της εταιρείας, τις δυνατότητες και τους κινδύνους που την διέπουν, ώστε να μπορούν να σχηματίζουν μια πιο ολιστική γνώμη για την επιχείρηση.
Οι ελεγκτές πρέπει να τους βοηθήσουν να συνδέσουν καλύτερα τις χρηματοοικονομικές και λειτουργικές παραμέτρους μιας σύγχρονης επιχείρησης.
Όμως οι «stakeholders» δεν θέλουν περισσότερη τυποποίηση και γενικοποίηση με τη μορφή στερεότυπων αναφορών από τους ελεγκτές.
Οι ελεγκτές πρέπει σε προληπτική βάση να συνεισφέρουν στη συζήτηση για το κτίσιμο ενός πιο αποκαλυπτικού «insightful» ελέγχου.
Το ελεγκτικό επάγγελμα έχει μια σημαντική ευκαιρία να πάρει έναν καθοδηγητικό ρόλο στην αναμόρφωση των κεφαλαιαγορών.
Οι ελεγκτές έχουν έναν μοναδικό ρόλο και παρουσία μέσα στις εταιρείες και είναι έτσι καλά τοποθετημένοι ώστε να προωθήσουν αυτές τις βαθύτερες ελεγκτικές γνώσεις, αναλύσεις και πληροφορίες στο επόμενο επίπεδο.
Οι ελεγκτές πρέπει να κινηθούν γρήγορα. Μια πολύτιμη ευκαιρία υπάρχει να δράσουμε προληπτικά, εξυπηρετώντας καλύτερα τους επενδυτές και να αντιμετωπίσουμε τις πιεστικές επαγγελματικές προκλήσεις, όπως η προσέλκυση ταλέντων, η λογοδοσία και η βελτίωση της ποιότητας της επικοινωνίας με τους τρίτους ενδιαφερόμενους.
Οι τρίτοι με ενδιαφέροντα στις ελεγχόμενες είναι σαφείς: εμείς οι ίδιοι πρέπει να εξελίξουμε τον έλεγχο ώστε να ικανοποιούμε τις απαιτήσεις τους σε μία γρήγορα μεταλλασσόμενη και πιο πολύπλοκη πραγματικότητα των κεφαλαιαγορών.