Θεόδωρος Αντωνάκης, oρκωτός ελεγκτής λογιστής, Μέλος Δ.Σ. ΣΟΛ ΑΕΟΕ
Το Διεθνές Πρότυπο Ελέγχου 720 αναφέρεται στις ευθύνες του ελεγκτή σχετικά με «άλλες πληροφορίες» που περιλαμβάνονται σε έγγραφο (έντυπο) το οποίο περιέχει τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις και τη σχετική έκθεση του ελεγκτή, και περιγράφει τις δράσεις για τυχόν ουσιώδεις ασυνέπειες και ουσιώδη σφάλματα στην παρουσίαση πραγματικών περιστατικών (διατύπωσης γεγονότος) που θα εντοπιστούν από τον ελεγκτή και που ενδεχομένως θέτουν υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία του εντύπου που περιλαμβάνει τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις.
Σύμφωνα με το ΔΠΕ 720, η γνώμη του ελεγκτή δεν καλύπτει «άλλες πληροφορίες» και ο ελεγκτής δεν έχει συγκεκριμένη ευθύνη να προσδιορίσει εάν οι «άλλες πληροφορίες» έχουν διατυπωθεί ορθά ή όχι, εκτός αν κατά την ανάθεση του έργου έχει σαφώς διατυπωθεί μια τέτοια απαίτηση. Ωστόσο, ο ελεγκτής διαβάζει τα έγγραφα με τις «άλλες πληροφορίες» για τη διαπίστωση ότι δεν περιέχουν ουσιώδεις ασυνέπειες οι οποίες, θα μπορούσαν να θέσουν έμμεσα σε κίνδυνο την αξιοπιστία των ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων και ενδεχόμενα να παραπλανήσουν τους χρήστες των καταστάσεων αυτών. Τέτοιο έγγραφο αποτελεί, για παράδειγμα, η συνοδευτική έκθεση από τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση, που περιέχει και τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις.
Οι προαναφερόμενες «άλλες πληροφορίες» (χρηματοοικονομικές ή μη) μπορεί να απορρέουν από νόμο, κανονισμό ή και έθιμο και να περιέχονται σε ένα έγγραφο (έντυπο) που περιλαμβάνει τις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις (ετήσιες ή μη) θέλοντας να παράσχουν στους χρήστες μια πληρέστερη ή και γενικότερη πληροφόρηση για την οντότητα ή το πλαίσιο λειτουργίας της. Ενδεικτικά, τέτοιες πληροφορίες μπορεί να είναι ονόματα και στοιχεία διοικητών και διευθυντών, προγραμματισμοί, μελλοντικά σχέδια, στοιχεία απασχόλησης, χρηματοοικονομικοί δείκτες, επιλεγμένα τριμηνιαία στοιχεία, στοιχεία επιμέρους λειτουργιών, ενώ δεν μπορεί να είναι δελτία τύπου που συνοδεύουν οικονομικές καταστάσεις, ενημερώσεις προς αναλυτές, πληροφορίες που περιέχονται στην ιστοσελίδα της οντότητας.
Οι μικρότερες σε μέγεθος οντότητες είναι λιγότερο πιθανό να εκδίδουν έντυπα τα οποία περιέχουν ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις, σε αντίθεση με τις μεγαλύτερες ή αυτές του δημοσίου ενδιαφέροντος.
Ο ελεγκτής της οντότητας έχει δικαιώματα πρόσβασης στα λογιστικά αρχεία της, καθώς και σε «άλλες πληροφορίες» απαραίτητες για τη διενέργεια του ελέγχου. Τα ελεγκτικά τεκμήρια περιλαμβάνουν τόσο τις πληροφορίες που περιέχονται στα λογιστικά αρχεία που στηρίζουν τις οικονομικές καταστάσεις όσο και σε «άλλες πληροφορίες». Ο ελεγκτής οφείλει πριν από την ημερομηνία της έκθεσής του να λάβει γνώση, από τη διοίκηση της ελεγχόμενης οντότητας, των «άλλων πληροφοριών» του εγγράφου. Το ΔΠΕ 720 επίσης αναφέρει ότι εάν δεν είναι δυνατό να αποκτήσει όλες τις «άλλες πληροφορίες» πριν από την ημερομηνία έκθεσής του, ο ελεγκτής πρέπει να διαβάσει αυτές τις «άλλες πληροφορίες» το συντομότερο δυνατό, ώστε, αν χρειαστεί να αντιδράσει, αυτό να γίνει πάλι το συντομότερο δυνατό.
Κατά την ανάγνωση των πληροφοριών αυτών ο ελεγκτής μπορεί ενδεχομένως να διαπιστώσει ασυνέπεια (αντικρουόμενες πληροφορίες σε σχέση με αντίστοιχες των οικονομικών καταστάσεων), που μπορεί να δημιουργεί αμφιβολίες για την αξιοπιστία των ελεγκτικών τεκμηρίων και, πιθανόν, για τη βάση της γνώμης του ελεγκτή επί των οικονομικών καταστάσεων. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αποφασίσει αν οι ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις ή οι «άλλες πληροφορίες» πρέπει να αναθεωρηθούν. Οι ενέργειές του καθορίζονται από την ημερομηνία των γεγονότων:
α) Ουσιώδεις ασυνέπειες που εντοπίζονται σε «άλλες πληροφορίες» που αποκτήθηκαν πριν από την ημερομηνία της έκθεσης του ελεγκτή:
1. Εάν η αναθεώρηση των ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων είναι απαραίτητη και η διοίκηση της οντότητας αρνείται να κάνει την αναθεώρηση, ο ελεγκτής πρέπει να διαφοροποιήσει τη γνώμη στην έκθεση του ελεγκτή, σύμφωνα με το ΔΠΕ 705 «Διαφοροποιήσεις της γνώμης στην έκθεση του ανεξάρτητου ελεγκτή».
2. Εάν η αναθεώρηση των «άλλων πληροφοριών» είναι απαραίτητη και η διοίκηση αρνείται να κάνει την αναθεώρηση, ο ελεγκτής πρέπει:
➜ να περιλάβει στην έκθεση του ελεγκτή παράγραφο άλλου θέματος, περιγράφοντας την ουσιώδη ασυνέπεια, σύμφωνα με το ΔΠΕ 706 «Παράγραφοι έμφασης θέματος και παράγραφοι άλλου θέματος στην έκθεση του ανεξάρτητου ελεγκτή» ή
➜ να αναστείλει την έκδοση της έκθεσης του ελεγκτή ή
➜ να αποσυρθεί από την ανάθεση, όταν η απόσυρση είναι δυνατή βάσει του εφαρμοστέου νόμου ή κανονισμού, διαφορετικά ο ελεγκτής μπορεί να εκδώσει έκθεση δίνοντας λεπτομέρειες της ασυνέπειας.
β) Ουσιώδεις ασυνέπειες που εντοπίζονται σε «άλλες πληροφορίες» που αποκτώνται μεταγενέστερα της ημερομηνίας της έκθεσης του ελεγκτή:
Εάν η αναθεώρηση των ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων είναι απαραίτητη, ο ελεγκτής πρέπει να ακολουθήσει τις σχετικές απαιτήσεις του ΔΠΕ 560 «Μεταγενέστερα γεγονότα» (§ 10-17).
1. Εάν η αναθεώρηση των «άλλων πληροφοριών» είναι απαραίτητη και
i. η διοίκηση συμφωνεί να κάνει την αναθεώρηση, ο ελεγκτής πρέπει να παρακολουθήσει τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν από τη διοίκηση ώστε να εξασφαλίσει ότι οι χρήστες των οικονομικών καταστάσεων έλαβαν γνώση για την αναθεώρηση.
ii. Αν η διοίκηση της οντότητας αρνηθεί να κάνει την αναθεώρηση, ο ελεγκτής αφού αποταθεί στον νομικό του σύμβουλο, θα πρέπει να προβεί σε οποιαδήποτε περαιτέρω ενδεδειγμένη ενέργεια.
Το ίδιο πρέπει να πράξει και στην περίπτωση εντοπισμού ουσιώδους σφάλματος διατύπωσης γεγονότος σε πληροφορίες που δεν σχετίζονται με θέματα που εμφανίζονται στις ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις και η διοίκηση της οντότητας αρνηθεί να διορθώσει.
Παράλληλα, σύμφωνα με το ΔΠΕ 700 «Διαμόρφωση γνώμης και Έκθεση επί οικονομικών καταστάσεων» (§ 22 και επεξ. Α18), όταν ο ελεγκτής γνωρίζει ότι οι ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις θα περιληφθούν σε έγγραφο που περιέχει «άλλες πληροφορίες», όπως ετήσια έκθεση, μπορεί να κρίνει χρήσιμο, εάν το επιτρέπει η μορφή παρουσίασης, τον προσδιορισμό των αριθμών των σελίδων στις οποίες οι ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις παρουσιάζονται. Αυτό βοηθά τους χρήστες να εντοπίζουν τα σημεία με τις οικονομικές καταστάσεις με τα οποία σχετίζεται η έκθεση του ελεγκτή.
Τα ΔΠΕ, αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερη και βαρύνουσα σημασία της αποτελεσματικής αμφίδρομης επικοινωνίας σε έναν έλεγχο οικονομικών καταστάσεων, παρέχουν ένα πλήρες πλαίσιο για την επικοινωνία του ελεγκτή με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση και προσδιορίζουν ορισμένα ειδικά θέματα που πρέπει να κοινοποιούνται σε αυτούς. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι το ΔΠΕ 720 συμπεριλαμβάνεται στο παράρτημα 1 του ΔΠΕ 260 «Επικοινωνία με τους υπευθύνους για τη διακυβέρνηση» που παραθέτει τα ΔΠΕ που αναφέρονται στην επικοινωνία του ελεγκτή με τους υπεύθυνους για τη διακυβέρνηση της οντότητας.
Τέλος, η τήρηση των σχετικών νομικών, κανονιστικών ή επαγγελματικών υποχρεώσεων είναι ευθύνη του ελεγκτή, εντός, όμως, ενός οριοθετημένου πλαισίου ελέγχων των οικονομικών καταστάσεων. Τα ΔΠΕ πρέπει να προσαρμόζονται, στο βαθμό που είναι απαραίτητο, στις περιστάσεις, ειδικά όταν εφαρμόζονται σε ελέγχους άλλων ιστορικών χρηματοοικονομικών και εν γένει πληροφοριών. Το Διεθνές Πρότυπο Ελέγχου (ΔΠΕ) 720 «Οι ευθύνες του ελεγκτή σχετικά με άλλες πληροφορίες σε έγγραφα που περιέχουν ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις» πρέπει να μελετάται σε συνδυασμό με το ΔΠΕ 200 «Γενικοί στόχοι του ανεξάρτητου ελεγκτή και η διενέργεια ελέγχου σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου».