Ο συνεταιρισμός είναι μια αυτόνομη ένωση προσώπων που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεών τους, διαμέσου μιας συνιδιόκτητης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης – οντότητας. Ο συνεταιρισμός και η ελευθερία της συγκρότησής του για την επιδίωξη νόμιμων σκοπών θεμελιώνεται στα συντάγματα όλων των φιλελεύθερων και δημοκρατικών πολιτειών (δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι»).
γιάγκος χαραλάμπους
τεχνικός σύμβουλος
σταύρος νικηφοράκης
ορκωτός ελεγκτής λογιστής, uhy αξων ορκωτοί ελεγκτές
Το Σύνταγμα της Ελλάδος, που αποτελεί τον θεμελιώδη νόμο της πολιτείας, τον καταστατικό χάρτη αυξημένης τυπικής ισχύος, με τον οποίο πρέπει να συμφωνούν όλοι οι κανόνες δικαίου της έννομης τάξης, με το άρθρο 12 προστατεύει τους συνεταιρισμούς σε ρητή διάταξή του που αναφέρει ότι «οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνιστούν ενώσεις και μη κερδοσκοπικά σωματεία, τηρώντας το σύνταγμα και τους νόμους του κράτους». Αντίστοιχες διατάξεις προστασίας ισχύουν π.χ. στη Γερμανία, Αγγλία, Κύπρο κ.λπ.
Επιλεκτικές εξαιρέσεις
Παρά τη σαφή αυτή διάταξη του ελληνικού Συντάγματος, μέσα στο πλαίσιο των γραφειοκρατικών διαδικασιών οι συνεταιρισμοί έχουν υπαχθεί σε θέματα αδειοδοτήσεων, εποπτικών ελέγχων στο πλαίσιο συμμόρφωσης της Ελλάδας σε κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το πρόσχημα προστασίας των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων. Αντίθετα, στη Γερμανία, προσπάθειες να περιοριστούν οι ελευθερίες των συνεταιριστικών ιδρυμάτων αποκρούστηκαν, όπως επισημαίνει η Αν Μισέλ στην εφημερίδα Le Monde, που αναδημοσιεύτηκε στις 19 Ιανουαρίου 2014 στην εφημερίδα Τα Νέα, εξαρχής από τις ενιαίες ρυθμίσεις για τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα εξαιρέθηκαν οι συνεταιριστικές τράπεζες των γερμανικών κρατιδίων (Landesbanken), καθώς και οι βρετανικές τράπεζες και τα ταχυδρομικά ταμιευτήρια της Γερμανίας. H E.E. ανέχθηκε τις εξαιρέσεις αυτές λόγω αμιγώς πολιτικών σκοπιμοτήτων, για να μην δυσαρεστήσει τη Βρετανία και για «να μην αμφισβητήσει την προστασία που προσφέρουν η κυβέρνηση του Βερολίνου και η Μπούντεσμπανκ σε έναν επιχειρηματικό κλάδο ο οποίος διατηρεί εσωτερικούς δεσμούς με τον πολιτικό κόσμο της Γερμανίας».
Προσφορά των συνεταιριστικών τραπεζών στις τοπικές κοινωνίες
Ως γνωστόν, οι συνεταιριστικές τράπεζες παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στις τοπικές κοινωνίες. Οι τοπικές κοινωνίες θεωρούν τις συνεταιριστικές τράπεζες εργαλείο οικονομικής ανάπτυξής τους, στηρίζουν το συνεταιριστικό κίνημα και επιδιώκουν τη διατήρηση των πιστωτικών αυτών ιδρυμάτων. Αρκετές τοπικές κοινωνίες δανειοδοτήθηκαν και βοηθήθηκαν στην επιβίωσή τους από τις συνεταιριστικές τράπεζες. Επιπρόσθετα, είναι γνωστές οι πρωτοβουλίες συνεταιριστικής τράπεζας για τη στήριξη τοπικά χρηματοδότησης στα φάρμακα των συνταξιούχων, εξαγορά πλειοψηφικού πακέτου μετοχών τοπικών εργοστασίων με σκοπό την ανασυγκρότησή τους, ως και την σίτιση αρκετών τοπικών οικογενειών στις δύσκολες σημερινές συνθήκες.
Διακοπή λειτουργίας των συνεταιριστικών τραπεζών στην Ελλάδα
Με την έναρξη της παρούσας χρηματοοικονομικής κρίσης, ορισμένες συνεταιριστικές τράπεζες (Λαμίας, Αχαΐας και Λέσβου – Λήμνου), οι οποίες υπόκειντο, ως γνωστόν, στην εποπτεία της ΤτΕ, τέθηκαν στις διαδικασίες πτωχεύσεων. Λόγω της ασύμμετρης παροχής και επέκτασης σε ύψος των δανείων τους, σε σχέση κυρίως με το κεφάλαιό τους, και παρά τις προσπάθειες για την εξεύρεση πρόσθετων κεφαλαίων, καθότι οι σημερινές οικονομικές συγκυρίες δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο, με απόφαση της ΤτΕ ανακλήθηκε πρόσφατα η άδεια των συνεταιριστικών τραπεζών Δωδεκανήσου, Ευβοίας και Δυτικής Μακεδονίας και τέθηκαν σε καθεστώς υποχρεωτικής ειδικής εκκαθάρισης.
Προβλέπεται ότι οι συνεταιριστικές τράπεζες μέχρι τον Οκτώβριο θα υποστούν και αυτές τα γνωστά stress tests και, όπως αναφέρεται σε δημοσιεύματα, εξετάζεται να συμπεριληφθούν σχετικές διατάξεις στο νέο νόμο για το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Για το σκοπό αυτό οι εποπτικές υπηρεσίες της ΤτΕ έχουν προχωρήσει στην ενημέρωση των συνεταιριστικών τραπεζών.
Διεθνής χώρος
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, αντίστοιχα προβλήματα των συνεταιριστικών τραπεζών, που επηρεάζουν και τους ορκωτούς ελεγκτές, έχουν προκύψει π.χ. στην Αγγλία. Τα αίτια είναι διαφορετικά. Συγκεκριμένα, η Co-op Bank (Συνεταιριστική Τράπεζα) έχει υποστεί απώλειες που αποδίδονται κατά ένα μεγάλο μέρος στην εξαγορά της Brittania, στεγαστικής συνεταιριστικής εταιρείας στην οποία η ζημία του πρώτου εξαμήνου 2013 ανερχόταν σε £781 εκατ. ή €977 εκατ. περίπου.
Η προσέγγιση των εποπτικών αρχών
Παρότι οι εποπτικές αρχές αναγνωρίζουν ότι ο ελεγκτής είναι ανεξάρτητος από τα γεγονότα που έδωσαν αφορμή για τα ζητήματα που οι συνεταιριστικές τράπεζες βίωσαν, οι αγγλικές εποπτικές αρχές έχουν αποφασίσει να διενεργήσουν μία έρευνα (investigation) και επιπρόσθετα καλούν τους ορκωτούς ελεγκτές να είναι συνεργάσιμοι με τις εποπτικές αρχές –πρωτοβουλία που κατά την άποψή μας θα πρέπει να προωθηθεί και από τις ελληνικές εποπτικές αρχές.
Η προαναφερόμενη ανάγκη επιτάσσεται και από τη σωρεία νέων οδηγιών και κανονισμών, όπως η Οδηγία 2013/36/ΕΕ, που ήδη έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο με τον νόμο 4261/5.5.2014 «Πρόσβαση στη δραστηριότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων και προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/36/ ΕΕ), κατάργηση του Ν. 3601/2007 και άλλες διατάξεις» και του Κανονισμού 575/2013 που τέθηκε σε πλήρη ισχύ για τα πιστωτικά ιδρύματα από την 1η Ιανουαρίου 2014. Κατά την άποψή μας, οι εποπτικές αρχές δεν πρέπει να παραπέμπουν μόνο στο κείμενο του ανωτέρω Κανονισμού 575/2013 και της οδηγίας 2013/36/ΕΕ αλλά πρέπει, σε συνεργασία με γραφεία συμβούλων και ορκωτών ελεγκτών και με τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτικών ιδρυμάτων, να γίνει άμεσα εκπαίδευση και σε βάθος μελέτη του νέου Κανονισμού.
Οι δικές μας πρωτοβουλίες
Ως γραφείο σκοπεύουμε να προσκαλέσουμε τους ορκωτούς ελεγκτές που ελέγχουν συνεταιριστικές τράπεζες για μία από κοινού μελέτη των προβλημάτων που ως ελεγκτές αντιμετωπίζουμε και θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον, με στόχο έγκαιρα να ενημερώσουμε την ΤτΕ, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και όποιον άλλον χρειάζεται για τη λήψη έγκαιρων μέτρων ή ενημέρωση των αρμοδίων φορέων των συνεταιριστικών τραπεζών.