ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ

ΘΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΟΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΚΑΙ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Α. Γαβριηλίδης αναφέρεται στις εξελίξεις και τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται από τη ρευστότητα των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων στην Ευρώπη και την Ελλάδα.

Συνέντευξη στον Γ. Ν. Μπασκόζο

Κύριε Γαβριηλίδη, μεσούσης μιας μεγάλης κρίσεως, ποιοι είναι οι παράγοντες που διαμορφώνουν την παγκόσμια κεφαλαιαγορά και πώς επηρεάζουν την ελληνική κεφαλαιαγορά;

Η Ελλάδα στάθηκε η αφορμή για να ξεσπάσει η ευρωπαϊκή κρίση χρέους, η οποία εξαπλώθηκε πρώτα στις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης και στη συνέχεια έφτασε στις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης. Ήδη η κρίση απειλεί την ίδια την υπόσταση της ευρωζώνης και υπάρχει ορατός κίνδυνος να συμπαρασύρει στην ύφεση την παγκόσμια οικονομία.

Δυστυχώς, τόσο η αντίδραση της Ευρώπης όσο και οι ενέργειες της Ελλάδας δεν στάθηκαν ικανές να ανακόψουν την επέκταση της κρίσης. Η ελληνική οικονομία έχει βουλιάξει σε μία άνευ προηγουμένου, τουλάχιστον μεταπολεμικά, ύφεση και ακολουθούν ήδη πολλά κράτη εντός της ευρωζώνης και εκτός αυτής. Η αμφιβολία για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και για τις προοπτικές άλλων υπερχρεωμένων ή απλώς μη ανταγωνιστικών κρατών οδήγησε σε παύση της χρηματοδότησης από τις αγορές προς το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας και στον περιορισμό της χρηματοδότησης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο κόσμος ζει ξανά σε ρυθμούς κρίσης. Είναι προφανές ότι η ακολουθούμενη συνταγή δεν είναι σε θέση να βγάλει την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση από την κρίση. Για να ξεπεραστεί η κρίση χρειάζονται γενναία μέτρα, όπως η αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης σε μια κλασικά κεϋνσιανή προσέγγιση, που ήδη έχει υιοθετηθεί από τις ΗΠΑ, καθώς και ο στενότερος συντονισμός της εθνικής οικονομικής πολιτικής κάθε κράτους. Δυστυχώς, στην περίπτωση της Ελλάδας πρέπει πρώτα να ληφθούν επίπονα διαρθρωτικά μέτρα για την απελευθέρωση της οικονομίας και τον περιορισμό του αναποτελεσματικού δημόσιου τομέα.

Τον Σεπτέμβριο συμπληρώνονται τρία χρόνια από την πτώση της Lehman Brothers. Το νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει σήμερα εγγυάται ότι δεν θα έχουμε τέτοια φαινόμενα και πάλι;

Τα καλά νέα είναι ότι οι κυβερνήσεις σε Αμερική και Ευρώπη έλαβαν το μήνυμα των αγορών και προχώρησαν με γοργούς ρυθμούς στη συντονισμένη λήψη μέτρων και υλοποίηση των αποφάσεων του G20. Μεταξύ των μέτρων είναι η βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να ρυθμιστεί πληρέστερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα και να προβλεφθεί τρόπος ομαλής πτώ- χευσης τραπεζών, να περιορίζονται οι κίνδυνοι από την εκκαθάριση και το διακανονισμό εξωχρηματιστηριακών παραγώγων, να ρυθμίζεται ο μέχρι πρότινος αρρύθμιστος κλάδος των εταιρειών πιστοληπτικής αξιολόγησης κ.λπ. Τα κακά νέα είναι ότι η υλο- ποίηση των μέτρων αυτών δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί ούτε στις ΗΠΑ ούτε, πολύ λιγότερο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου δεν έχουν καν αποκρυσταλλωθεί οι σχετικές ρυθμίσεις. Συνεπώς τα σχεδιαζόμενα μέτρα δεν μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της τωρινής κρίσης. Επίσης δεν βοηθάει καθόλου το γεγονός ότι κάθε κρίση είναι διαφορετική από την προηγού- μενη.

Το βάρος, αναγκαστικά, πέφτει στους κεντρικούς τραπεζίτες και τους πολιτικούς, που καλούνται να θέσουν υπό έλεγχο την παρούσα οικονομική κρίση με τα περιρισμένα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους.

Τι μπορούν να κάνουν οι εποπτικές αρχές για την κεφαλαιαγορά;

Οι εποπτικές αρχές μπορούν να βοηθήσουν αυξάνοντας την επαγρύπνησή τους για την εφαρμογή των διατάξεων για την ομαλή λειτουργία της αγοράς και την προστασία των επενδυτών. Στις προτεραιότητες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι η διασφάλιση ότι οι εισηγμένες εταιρείες ενημερώνουν τους μετόχους τους έγκαιρα και με πληρότητα για την οικονομική τους κατάσταση και γενικά για τα θέματα που τις αφορούν άμεσα, καθώς και η πιστή εφαρμογή των οργανωτικών προϋποθέσεων για τη λειτουργία των εταιρειών που παρέχουν επενδυτικές υπηρεσίες.

Ειδικά στον τομέα παροχής επενδυτικών υπηρεσιών έχουν γίνει πολύ μεγάλα βήματα για την αποτροπή νομιμοποίησης εσό- δων από εγκληματικές ενέργειες. Η ειδική μονάδα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έχει ήδη διενεργήσει επιτόπιους ελέγχους τουλάχιστον μια φορά σε όλες τις εποπτευόμενες εταιρείες και έχει προβεί σε συστάσεις και έχει επιβάλει τη λήψη διορ- θωτικών μέτρων. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διοργανώνει συναντήσεις με στελέχη των εποπτευόμενων εταιρειών προκειμένου να παράσχει διευκρινίσεις και να τονίσει τη σημασία που αποδίδει στην εφαρμογή των προληπτικών μέτρων γιαΌσον αφορά την αποτροπή συστημικών κινδύνων, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς συνεργάζεται στενά με την, κατεξοχήν αρμόδια, Τράπεζα της Ελλάδος. Η Επιτροπή συμμετέχει επίσης σε εθνικό επίπεδο στο Συμβούλιο Συστημικής Σταθερότητας και σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο European Systemic Risk Board και με αυτόν τον τρόπο υπάρχει καλύτερη ανάλυση των προβλημάτων όπως γίνονται γνωστά και καλτερος συντονισμός για την έγκαιρη λήψη διορθωτικών μέτρων.

Έχετε μιλήσει πολλές φορές για την ανάγκη η ελληνική αγορά να μην απέχει από τα κρατούντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μήπως αυτή η προσέγγιση περιορίζει την ελευθερία κινήσεων στην Ελλάδα;

Η ελληνική αγορά είναι μια ώριμη αγορά, με θεσμούς και πρακτικές που διασφαλίζουν την προστασία των επενδυτών και την ομαλή λειτουργία της. Οι έλληνες επενδυτές δεν έχουν ανάγκη μεγαλύτερης προστασίας από τους ομολόγους τους σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, η ελληνική αγορά είναι μια μικρή εξωστρεφής αγορά με έντονη συμμετοχή αλλοδαπών επενδυτών. Περίπου το 50% των συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Αθηνών καταρτίζονται για λογαριασμό αλλοδαπών επενδυτών, ενώ περίπου 50% του μετοχικού κεφαλαίου των εισηγμένων εταιρειών βρίσκεται στην κατοχή αλλοδαπών επενδυτών. Το μέγεθος της ελληνικής αγοράς δεν επιτρέπει την εισαγωγή πρόσθετων ή διαφορετικών ρυθμίσεων από αυτές που ισχύουν στις άλλες ευρωπαϊκές αγορές, διότι οι αλλοδαποί επενδυτές δεν θα επενδύσουν χρόνο και χρήμα για να προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες μιας μικρής αγοράς.

Τι γίνεται με την πάταξη του «μαύρου χρήματος»; Τι είναι αυτό στην ελληνική αγορά που δίνει τη δυνατότητα να κυ- κλοφορεί το «μαύρο χρήμα»;

Ειδικά στον τομέα παροχής επενδυτικών υπηρεσιών έχουν γίνει πολύ μεγάλα βήματα για την αποτροπή νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές ενέργειες. Η ειδική μονάδα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έχει ήδη διενεργήσει επιτόπιους ελέγχους τουλάχιστον μια φορά σε όλες τις εποπτευόμενες εταιρείες και έχει προβεί σε συστάσεις και έχει επιβάλει τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διοργανώνει συναντήσεις με στελέχη των εποπτευόμενων εταιρειών προκειμένου να παράσχει διευκρινίσεις και να τονίσει τη σημασία που αποδίδει στην εφαρμογή των προληπτικών μέτρων για την πρόληψη νομιμοποίησης εσόδων απο εγκληματικές ενέργειες. Ο δεύτερος κύκλος ελέγχων, που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, περιλαμβάνει αυστηρότερους ελέγχους στις εταιρείες και, σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα στραφεί τόσο κατά των εταιρειών όσο και κατά των υπευθύνων προσώπων ατομικά. Σε καμία περίπτωση δεν νοείται πλέον άγνοια ή πλημμελής εφαρμογή των υποχρεώσεων των εταιρειών και των στελεχών τους.

Το πιο συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε έχει να κάνει με τη μη διαπίστωση της προέλευσης κεφαλαίων που επενδύονται στην κεφαλαιαγορά. Ουσιαστικά οι πλημμελείς έλεγχοι των εταιρειών καλύπτουν την φοροδιαφυγή, η οποία, υπό προϋποθέ- σεις, συνιστά βασικό έγκλημα που πληροί την αντικειμενική υπόσταση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Το πρόβλημα, εκτός από νομικό, αφορά την κοινωνική αποδοχή της φοροδιαφυγής. Ενόψει της κρισιμότητας της κατάστασης της εθνικής οικονομί- ας και της χώρας, θεωρώ ότι δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για τη συγκάλυψη παρόμοιων αντικοινωνικών συμπερι- φορών. Αυτό το μήνυμα μεταφέρουμε σε όλους τους τόνους στην αγορά, κατά τη διάρκεια των συναντήσεων με τους φορείς, καθώς επίσης και μέσω των κυρώσεων που έχουμε ξεκινήσει να επιβάλλουμε όπου διαπιστώνουμε πλημμελή εφαρμογή των υποχρεώσεων των εταιρειών, ιδίως όσον αφορά τη προέλευση των χρημάτων των πελατών τους.

Οι μικρές ή οι μεγάλες εταιρείες είναι αυτές που «ξεφεύγουν» από τους κανόνες;

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε έναν τέτοιο διαχωρισμό. Υπάρχουν πολύ καλές μικρές εποπτευόμενες εταιρείες, όπως υπάρχουν και πολύ καλές μεγάλες εταιρείες. Αυτό που έχει σημασία είναι να αντιλαμβάνονται και οι διοικούντες τις εταιρείες και οι μέτοχοί τους ότι, ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας, την φύση των εργασιών της και το είδος της άδειας που κατέχει, κάθε εταιρεία οφείλει να πληροί ορισμένες προδιαγραφές, να έχει ορισμένη οργάνωση και στελέχωση και να διασφαλίζει διαρκώς ότι συμμορφώνεται με τους κανονισμούς αλλά και τους κανόνες εσωτερικής λειτουργίας που έχει υιοθετήσει.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει τονίσει τις εναλλακτικές δυνατότητες που παρέχει το κανονιστικό πλαίσιο, ιδίως μετά το 2007, ώστε να προσαρμόζουν ανάλογα με το επιχειρηματικό τους μοντέλο το είδος της άδειας που διαθέτουν (ΑΕΕΔ, μικρή ΑΕΠΕΥ, ΑΕΠΕΥ χωρίς τη δυνατότητα παροχής της υπηρεσίας της αναδοχής με δέσμευση κάλυψης κ.λπ.) και συνακόλουθα το κόστος λειτουργίας τους. Για παράδειγμα, μια ΑΕΠΕΥ που παρέχει μόνο συμβουλές και προβαίνει στη διαβίβαση εντολών πελατών δεν χρειάζεται να διαθέτει την ίδια οργάνωση και την ίδια στελέχωση με μια ΑΕΠΕΥ η οποία κατέχει άδεια κατάρτισης συναλλαγών για ίδιο λογαριασμό. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει επίσης προσαρμόσει τα τέλη που καταβάλλουν οι εποπτευόμενες εταιρείες, ώστε να τους δώσει επιπλέον κίνητρο να επιλέξουν το είδος της άδειας που τους ταιριάζει. Πράγματι, η αγορά προσαρ- μόζεται. Παρά τη δεινή οικονομική κρίση βλέπουμε τη δημιουργία μεγάλου αριθμού μικρών ΑΕΠΕΥ οι οποίες, ως επί το πλεί- στον, προέρχονται από μετατροπή άλλης μορφής εποπτευόμενων εταιρειών (ΑΕΕΔ και ΑΕΠΕΥ) .

Το ΧΑΑ βρίσκεται στα πιο χαμηλά του σημεία. Συνιστά αυτό επενδυτική ευκαιρία;

Το ερώτημα αυτό πρέπει να απαντηθεί από τους επενδυτές και τους επαγγελματίες του χώρου. Εκείνο που μπορώ να πω όμως είναι ότι σε όλες τις περιπτώσεις απότομης ανόδου ή πτώσης των τιμών η αγορά παρασύρεται από το συναίσθημα και η συμπεριφορά των επενδυτών παρουσιάζει στοιχεία ψυχολογίας του όχλου που οδηγείται από την παράλογη ευφορία (για να θυμηθούμε τον Alan Greenspan) ή τον άκριτο πανικό. Στις περιπτώσεις αυτές οι επενδυτές που σκέφτονται ψύχραιμα μπορούν να εντοπίσουν τις υπερβολές της αγοράς και να βγουν κερδισμένοι. Από την άλλη μεριά, είναι λάθος να επενδύει κανείς κοιτώντας στον καθρέφτη του αυτοκινήτου του: το γεγονός ότι η αγορά κάποτε είχε ορισμένη αποτίμηση δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα την ανακτήσει. Δείτε το παράδειγμα του Χρηματιστηρίου του Τόκιο, που μετά από δύο δεκαετίες δεν έχει φτάσει κοντά στα επίπεδα που είχε γνωρίσει το 1989.

Σε μια περίοδο που γίνονται πολλές συνέργειες μήπως πρέπει και το ΧΑΑ να βρει συνεταίρους στην ευρύτερη περι- οχή;

Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει ένα παγκόσμιο κύμα συνενώσεων χρηματιστηρίων, το οποίο προκλήθηκε από τις νέες τεχνο- λογίες και την απελευθέρωση των αγορών, όπως για παράδειγμα με την υιοθέτηση της Οδηγίας για τις Αγορές Χρηματοπιστωτικών Μέσων (MiFID). Ήδη το κύμα δημιουργίας μεγαλύτερων σχημάτων έχει μεταπηδήσει στις εργασίες εκκαθάρισης και διακανονισμού, εν μέρει λόγω της προετοιμαζόμενης νομοθετικής ρύθμισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο του κλάδου. Το Χρηματιστήριο Αθηνών ανήκει στον όμιλο της ΕΧΑΕ, ο οποίος δραστηριοποιείται, εκτός από τη διαχείριση της αγοράς, και στον τομέα της εκκαθάρισης και του διακανονισμού. Διαθέτει δε μια πολύ καλή τεχνολογική υποδομή, την οποία εκμεταλλεύεται με διεθνείς συνεργασίες. Αυτή η κάθετη οργάνωση (silo) και η τεχνική βάση της ΕΧΑΕ αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα στις ευμετάβλητες συνθήκες σήμερα. Η διοίκηση της ΕΧΑΕ είναι εξωστρεφής και είμαι σίγουρος ότι θα αξιοποιήσει στο έπακρο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του ομίλου, είτε ακολουθώντας αυτόνομη πορεία είτε επιζητώντας συνεργασίες. Αυτό όμως είναι ένα ερώτημα για τους μετόχους της ΕΧΑΕ.

Το μεγάλο deal της Eurobank με την Alpha Bank θα δώσει μια νέα δυναμική; Θα επηρεάσει το τραπεζικό σύστημα και, ίσως, τις υπόλοιπες επιχειρήσεις;

Η οικονομική κρίση, η οποία στον τομέα της κεφαλαιαγοράς μεταφράζεται σε τρομακτική απώλεια της χρηματιστηριακής αξίας των εταιρειών, αλλάζει τους συσχετισμούς δυνάμεων και αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε ανακατατάξεις στην αγορά. Αναμφίβο- λα, η συμφωνία των διοικήσεων των δύο τραπεζών είναι μια σημαντική εξέλιξη, αλλά θα μου επιτρέψετε να μην εκφέρω κρίσεις για τις επιχειρηματικές κινήσεις εισηγμένων εταιρειών. Επιθυμώ όμως να σχολιάσω θετικά τη σοβαρότητα με την οποία οι δύο τράπεζες διεξήγαγαν τις διαπραγματεύσεις και την ανυπαρξία διαρροών μέχρι την ημέρα της ανακοίνωσης της συμφωνίας.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει επιβάλει την απαγόρευση των ανοικτών πωλήσεων. Είναι αποτελεσματική; Κάποιοι  λένε ότι η εξαίρεση των ειδικών διαπραγματευτών υπονομεύει το μέτρο. Είναι έτσι;

H απαγόρευση των ανοικτών πωλήσεων είναι ένα έκτακτο μέτρο, που οδηγεί βραχυπρόθεσμα στον περιορισμό του ρυθμού πτώσης της τιμής των μετοχών, επειδή αφαιρεί τις οριακές εντολές πώλησης (marginal sell orders) από το σύστημα, οι οποίες μεταβάλλουν την ισορροπία στην αγορά. Η απαγόρευση ανοικτών πωλήσεων βοηθάει στη μερική σταθεροποίηση της αγοράς, περιορίζοντας τις φήμες και τις εικασίες που συνδέονται με την έντονη και συνεχή πτώση των τιμών.

Η απαγόρευση ανοικτών πωλήσεων πρέπει όμως να επιβάλλεται με φειδώ, διότι μειώνει την αποτελεσματικότητα της αγοράς και αυξάνει έμμεσα το κόστος συναλλαγών σε βάρος των επενδυτών, επειδή περιορίζει τη ρευστότητα της αγοράς. Ταυτόχρονα, η αποδοτικότητα του μέτρου μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Για το λόγο αυτό τυχόν απαγόρευση πρέπει να έχει περιορι- σμένη διάρκεια, ώστε να περιορίζονται οι αρνητικές συνέπειες .

Στην προκειμένη περίπτωση, η ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προέβη στην απαγόρευση των ανοικτών πωλήσεων στις 8 Αυγούστου και στη συνέχεια οι αρχές της Γαλλίας, Ισπανίας, Ιταλίας και Βελγίου έλαβαν παρόμοια μέτρα. Αντίθετα με την ελ- ληνική απαγόρευση, η οποία εξαιρεί τους ειδικούς διαπραγματευτές, οι άλλες αρχές προέβησαν σε απόλυτη απαγόρευση των ανοικτών πωλήσεων. Ο λόγος γι’ αυτήν τη διαφοροποίηση είναι ότι η αγορά των παραγώγων στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη και συνεπώς τυχόν ανοικτές θέσεις μέσω παραγώγων δεν επηρεάζουν τη συνολική εικόνα της αγοράς. Επίσης, οι πωλήσεις στις οποίες προβαίνουν οι ειδικοί διαπραγματευτές στο πλαίσιο αντιστάθμισης των θέσεων που παίρνουν στα παράγωγα ενέχουν λιγότερο κίνδυνο να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτη πτώση την αγορά από τις ανοικτές πωλήσεις στις οποίες προβαίνουν άλλοι (μη επαγγελματίες) επενδυτές, που δεν υπόκεινται στους κανόνες οι οποίοι αφορούν τους ειδικούς διαπραγματευτές.

Η απαγόρευση ανοικτών πωλήσεων είναι ένα αμβλύ εργαλείο που έχει πρακτικό αλλά και ψυχολογικό αποτέλεσμα. Το εύρος της απαγόρευσης στην Ελλάδα είναι προσαρμοσμένο στις τοπικές συνθήκες, αφού έδωσε το μήνυμα που έπρεπε στις αγορές, ενώ ταυτόχρονα διατήρησε κάποια περιορισμένη ρευστότητα (μέσω των ειδικών διαπραγματευτών) .

Η ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς βρίσκεται σε συνεννόηση με τις ομόλογές της αρχές και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κε- φαλαιαγοράς (ESMA), με σκοπό τη συντονισμένη άρση (ή μη ανανέωση, στην πε-ρίπτωση της Ελλάδος) της απαγόρευσης ανοικτών πωλήσεων. Σε κάθε περίπτωση η απόφαση για την ανανέωση ή μη της απα- γόρευσης θα ληφθεί από την Επιτροπή Κε- φαλαιαγοράς εφόσον δικαιολογείται από τις συνθήκες που επικρατούν στις αγορές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Τηρούν οι εταιρείες τους κανόνες της εταιρικής διακυβέρνησης επί της ουσίας ή απλώς συμμορφώνονται με κάποια δεδομένα;

Τα θέματα της εταιρικής διακυβέρνησης έχουν αποτελέσει αντικείμενο ειδικού νόμου, του Ν. 3016/2003, ο οποίος επιχειρεί να διασφαλίσει ένα ελάχιστο επίπεδο προστασίας των συμφερόντων των επενδυτών. Πιθανώς να ήταν προτιμότερο να ρυθμισθούν τα θέματα αυτά με ενιαίο τρόπο στο πλαίσιο του εταιρικού νόμου (του Κ.Ν. 2190/1920) αντί να υπάρχει ειδικό νομοθέτημα για την εταιρική διακυβέρνηση, το οποίο γεννά ερμηνευτικά προβλήματα σχετικά με το εύρος των διατάξεων των δύο νόμων. Η εφαρμογή του νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση δεν έχει να επιδείξει θεαματικά αποτελέσματα όσον αφορά την αύξηση της ποιότητας της εταιρικής διακυβέρνησης, διότι θέτει (αναγκαστικά) πολύ χαμηλά τον πήχη, δεδομένου ότι καταλαμβάνει όλες τις εισηγμένες, από τις πολύ μικρές εταιρείες, με απλή οργάνωση και δομή, μέχρι τις πολυεθνικές εταιρείες, με πολυσχιδείς δραστηριότητες και πολυεπίπεδη οργάνωση. Μέχρι σήμερα λοιπόν παρατηρείται μεγάλη διακύμανση όσον αφορά το βαθμό συμμόρφωσης με τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης: υπάρχουν εταιρείες οι οποίες σέβονται τους μετόχους τους και λειτουργούν με διαφανή και αντικειμενικό τρόπο και υπάρ- χουν εταιρείες οι οποίες αρκούνται σε εξαιρετικά επιδερμική εφαρμογή των προβλέψεων του νόμου, η οποία γειτνιάζει με την απιστία.

Η αλήθεια είναι ότι οι κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης ταιριάζουν περισσότερο σε έναν κώδικα τον οποίο υιοθετεί οικειοθελώς μια εταιρεία και τον προσαρμόζει στις ανάγκες της, επισημαίνοντας ποιους από τους επιμέρους κανόνες του κώδικα δεν εφαρμόζει και αιτιολογώντας τους λόγους μη συμμόρφωσής της, παρά σε έναν άκαμπτο νόμο που αναγκαστικά θεσπίζει έναν ελάχιστο (και εντέλει ελάχιστα αποτελεσματικό) κοινό παρονομαστή. Για το λόγο αυτό, η πρόσφατη υποχρέωση, η οποία ει- σήχθη με το Ν. 3873/2010, να αναφέρουν οι εισηγμένες στην ετήσια έκθεσή τους ποιον κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης εφαρμόζουν, αναθέρμανε το ενδιαφέρον των εταιρειών και των επενδυτών για την εταιρική διακυβέρνηση. Με πρωτοβουλίατου ΣΕΒ και τη συμβολή της ΕΝΕΙΣΕΤ και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, δημιουργήθηκε ένας σύγχρονος κώδικας εταιρικής διακυβέρνησης, ο οποίος και έχει ήδη υιοθετηθεί από την πλειοψηφία των εισηγμένων εταιριών.

Στο σημείο αυτό θέλω να επισημάνω τη λανθασμένη πρακτική που ακολουθούν μερικές εταιρείες οι οποίες επιλέγουν ορισμένες από τις προβλέψεις του κώδικα που ανέπτυξε ο ΣΕΒ και δημιουργούν με τον τρόπο αυτό τον «δικό τους» κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης. Αποφεύγουν έτσι να επισημάνουν ποιους κανόνες δεν εφαρμόζουν και να αιτιολογήσουν το λόγο για τον οποίο δεν τους εφαρμόζουν. Πέραν των ζητημάτων ενδεχόμενης κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας, η πρακτική αυτή είναι καταχρηστική, αφού κώδικας είναι ένα σύστημα κανόνων με ευρεία εφαρμογή και πάντως δεν μπορεί να αφορά μόνο μία εταιρεία! Οι εταιρείες αυτές εμφανίζουν ότι δήθεν εφαρμόζουν έναν κώδικα, ενώ στην πραγματικότητα εφαρμόζουν απλώς ορισμένες αρχές, γεγονός που επιτρέπεται από το νόμο αλλά πρέπει να επισημαίνεται στο επενδυτικό κοινό. Η Επιτροπή Κεφα- λαιαγοράς προβαίνει ήδη σε συστάσεις και πρόκειται να λάβει αυστηρότερα μέτρα σε περίπτωση συνέχισης αυτής της εσφαλμέ- νης πρακτικής.

Και κάτι για το τέλος, είστε αισιόδοξος; Μπορούμε να τα καταφέρουμε; Τι χρειαζόμαστε γι’ αυτό;

Το μέγεθος και η σοβαρότητα της κρίσης έχει οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου χρηματοδότηση του ελληνικού κράτους προκειμένου να μας δοθεί χρόνος να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας. Είναι μία κρίση εθνικών διαστάσεων, που μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο μέσω μίας συσπείρωσης όλων των δυνάμεων του τόπου. Ως λαός έχουμε την τάση να περιμένουμε μέχρι την τελευταία στιγμή για να αντιμετωπίσουμε από κοινού τον κίνδυνο που μας απειλεί. Θυμηθείτε, για παράδειγμα, την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων. Ελπίζω όμως να το κάνουμε σύντομα, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η Ευρωπαϊκή Ένωση να αλλάξει πολιτική, πολύ περισσότερο τώρα που απειλείται η  ίδια η ευρωζώνη.