ANDREAS BERGMANN

Όλα τα IPSAS, εκτός από ένα, ισχύουν για τη λογιστική βάσει της αρχής αυτοτέλειας των χρήσεων. Σύμφωνα με τη λογιστική βάσει της αρχής αυτοτέλειας των χρήσεων, οι λογιστικές εγγραφές καταχωρούνται όταν οι συναλλαγές και άλλα γεγονότα λαμβάνουν χώρα και όχι όταν εμφανίζονται οι ροές που σχετίζονται με αυτές τις συναλλαγές και τα γεγονότα. Το IPSASB θεωρεί ότι η λογιστική βάσει της αρχής αυτοτέλειας των χρήσεων παρέχει την πιο ολοκληρωμένη πληροφόρηση για τους χρήστες των χρηματοοικονομικών αναφορών.

Πολλά IPSAS προέρχονται κυρίως από τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, τα οποία είναι προσαρμοσμένα σύμφωνα με σαφείς κατευθυντήριες οδηγίες ώστε να αντανακλούν τις συνθήκες στον δημόσιο τομέα. Το IPSASB διαθέτει επίσης μια σειρά από συγκεκριμένα πρότυπα δημόσιου τομέα που ασχολούνται με τομείς όπως τα έσοδα από τη φορολογία, οι λογιστικές μεταφορές και η απομείωση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων που κατέχονται κυρίως για παροχή υπηρεσιών και όχι για τη δημιουργία ταμειακών ροών.

Ποια είναι τα οφέλη από τη χρήση των IPSAS στον δημόσιο τομέα σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση;

Όταν οι χρηματοοικονομικές αναφορές δημοσίου τομέα καταρτίζονται σύμφωνα με τα IPSAS, οι χρήστες μπορούν να λάβουν τη διαβεβαίωση ότι οι εν λόγω οικονομικές αναφορές έχουν παραχθεί σύμφωνα με πρότυπα υψηλής ποιότητας που έχουν αναπτυχθεί από ανεξάρτητους ρυθμιστικούς παράγοντες και όχι με πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί από τις ίδιες οντότητες που υποχρεούνται να συντάξουν χρηματοοικονομική αναφορά.

Η υιοθέτηση των IPSAS ενισχύει την ικανότητα των χρηστών να χρησιμοποιούν τις οικονομικές καταστάσεις για τη λήψη αποφάσεων, καθώς και για σκοπούς λογοδοσίας. Επίσης, βελτιώνει τη συγκρισιμότητα.

Τα IPSAS υπόκεινται σε αυστηρή, σαφώς καθορισμένη διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει τη σύνταξη των Προσχεδίων Έκθεσης (Exposure Drafts, EDs) που είναι διαθέσιμα για δημόσια διαβούλευση εντός χρονικού διαστήματος συνήθως τεσσάρων μηνών. Σε ιδιαίτερα περίπλοκους ή αμφιλεγόμενους τομείς το IPSASB μπορεί να εκδίδει Έγγραφα Διαβούλευσης (Consultation Papers) πριν από τα Προσχέδια Έκθεσης. Οι απαντήσεις σε αυτά τα Προσχέδια Έκθεσης, καθώς και στα Έγγραφα Διαβούλευσης, υπόκεινται σε διεξοδική ανάλυση και συζήτηση.

Όταν οι οικονομικές καταστάσεις καταρτίζονται σύμφωνα με τα IPSAS, τότε οι οικονομικές καταστάσεις αυτές παρέχουν πλήρη και ολοκληρωμένη εικόνα της οικονομικής θέσης, της χρηματοοικονομικής επίδοσης και των ταμειακών ροών μιας οντότητας.

Πώς επηρεάζεται η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού από τη χρήση των IPSAS;

Τα IPSAS ασχολούνται με τις οικονομικές καταστάσεις και άλλες χρηματοοικονομικές αναφορές. Δεν ασχολούνται με την κατάρτιση ή την εφαρμογή του προϋπολογισμού. Το IPSASB δεν θεωρεί ότι είναι αρμόδιο να θέσει απαιτήσεις γι’ αυτούς τους τομείς. Το IPSASB αναγνωρίζει ότι στον δημόσιο τομέα ο εγκεκριμένος προϋπολογισμός είναι πολύ σημαντικός. Ο εγκεκριμένος κρατικός προϋπολογισμός είναι συνήθως η βάση για τον καθορισμό των επιπέδων φορολογίας, αποτελεί μέρος της διαδικασίας για τη λήψη νομοθετικής έγκρισης δαπανών και είναι ο μηχανισμός επίδειξης συμμόρφωσης με τις νομικές απαιτήσεις που σχετίζονται με τη συγκέντρωση και τη χρήση των δημόσιων χρηματοοικονομικών. Αυτή είναι μια σημαντική διαφορά από τον επιχειρηματικό τομέα, όπου οι προϋπολογισμοί είναι εμπιστευτικά έγγραφα.

Λόγω της σημασίας του εγκεκριμένου προϋπολογισμού, το IPSASB αναγνωρίζει ότι οι χρήστες των χρηματοοικονομικών αναφορών χρειάζονται πληροφόρηση που τους επιτρέπει να συγκρίνουν τις πραγματικές δαπάνες, τα έσοδα και το προκύπτον πλεόνασμα ή έλλειμμα με τις προβλέψεις του προϋπολογισμού. Το IPSASB έχει ένα πρότυπο που ασχολείται με την παρουσίαση των πληροφοριών του προϋπολογισμού: IPSAS 24, «Παρουσίαση πληροφοριών προϋπολογισμού στις Οικονομικές Καταστάσεις». Αυτό ισχύει για οντότητες οι οποίες υποχρεούνται, ή έχουν επιλέξει, να δημοσιοποιούν τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό τους. Βάσει του προτύπου αυτού απαιτείται από τις εν λόγω οντότητες να παρέχουν σύγκριση των ποσών του προϋπολογισμού και των πραγματικών ποσών μετά την εφαρμογή του προϋπολογισμού. Επίσης, απαιτείται η γνωστοποίηση μιας εξήγησης των ουσιαστικών λόγων για ουσιαστικές διαφορές μεταξύ του προϋπολογισμού και των πραγματικών ποσών.

Με βάση την πείρα σας και από άλλες χώρες, ποιες είναι οι δυσκολίες εφαρμογής των IPSAS από την κεντρική κυβέρνηση και τους οργανισμούς του δημόσιου τομέα;

Μία από τις κύριες προκλήσεις για τις οντότητες και τους φορείς που βρίσκονται στη φάση μετάβασης στη λογιστική βάσει της αρχής αυτοτέλειας των χρήσεων είναι η κατάρτιση ενός μητρώου περιουσιακών στοιχείων, στο οποίο αναφέρονται λεπτομερώς τα στοιχεία του ενεργητικού, κυρίως ακινήτων, εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, που μια οντότητα έχει υπό τον έλεγχό της. Η κατάρτιση του μητρώου αυτού μπορεί να είναι χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία. Ωστόσο, αυτό είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για την ορθή διαχείριση περιουσιακών στοιχείων με ευρύτερα οφέλη για τη χρηματοοικονομική διαχείριση και όχι μόνο για τις οικονομικές καταστάσεις.

Μπορεί να προκύψουν δυσκολίες και σε άλλους τομείς. Σε ορισμένες δικαιοδοσίες θεωρούν δύσκολο ως προς τη λειτουργία του τον ορισμό του IPSASB για τον έλεγχο ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων. Σε άλλες δικαιοδοσίες η αναγνώριση των υποχρεώσεων που συνδέονται με μεγάλης κλίμακας χρηματοοικονομικές εγγυήσεις και τα συνταξιοδοτικά σχήματα των εργαζομένων είναι μια πολύ σημαντική αλλαγή της λογιστικής πολιτικής, η οποία μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθεί στους πολιτικούς. Λαμβάνουμε, επίσης, απόψεις ότι ορισμένες από τις γνωστοποιήσεις για τα χρηματοοικονομικά μέσα είναι επαχθείς. Σε παγκόσμιο επίπεδο πολλοί φορείς καθορισμού προτύπων έχουν αναγνωρίσει ότι υπάρχει κίνδυνος υπερβολικού όγκου γνωστοποιήσεων και το IPSASB παρακολουθεί τις εξελίξεις.

Μπορούν τα IPSAS να εφαρμοστούν από την τοπική αυτοδιοίκηση και τι πιθανά οφέλη θα υπάρξουν;

Ναι, τα IPSAS ισχύουν για όλες τις οντότητες του δημόσιου τομέα, εκτός από τις κρατικές επιχειρήσεις. Δεν ισχύουν μόνο για τις εθνικές κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα, σε ορισμένες χώρες, οι επαρχιακές και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της εφαρμογής. Τα IPSAS μπορούν επίσης να εφαρμόζονται σε αυτόνομες οντότητες του δημοσίου τομέα, όπως είναι τα πανεπιστήμια ή τα νοσοκομεία. Οι κρατικές επιχειρήσεις είναι γενικά εμπορικά προσανατολισμένες οντότητες, που ελέγχονται από οντότητα του δημόσιου τομέα. Το IPSASB θεωρεί ότι αυτός ο τύπος οντότητας υιοθετεί τα ΔΠΧΑ.

Μπορούν τα IPSAS να εφαρμοστούν από διακυβερνητικές οργανώσεις και τι πιθανά οφέλη θα υπάρξουν;

Τα IPSAS είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για τους διεθνείς ή διακυβερνητικούς οργανισμούς, επειδή είναι παγκόσμια πρότυπα που δεν αντικατοπτρίζουν τις εθνικές προοπτικές μίας ή δύο χωρών. Τα IPSAS έχουν επιλεγεί από το σύστημα οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για σκοπούς χρηματοοικονομικής αναφοράς για όλα τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χρησιμοποιήσει τα IPSAS ως βάση για τους λογιστικούς κανόνες που διέπουν την υποβολή χρηματοοικονομικών αναφορών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2005, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετακινήθηκε προς την εφαρμογή της λογιστικής βάσει της αρχής αυτοτέλειας των χρήσεων. Τα IPSAS έχουν επίσης υιοθετηθεί από πολλούς άλλους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού για την Οικονομική Ανάπτυξη και τη Συνεργασία, της INTERPOL και του ΝΑΤΟ.