Ευρωπαϊκός Ενιαίος Ηλεκτρονικός Μορφότυπος (ESEF): Προωθώντας την ψηφιακή χρηματοοικονομική αναφορά της Ε.Ε., Harun Saki, Accountancy Europe

Ο Ευρωπαϊκός Ενιαίος Ηλεκτρονικός Μορφότυπος (ESEF) είναι η νέα μορφή ψηφιακής αναφοράς για τις ετήσιες χρηματοοικονομικές εκθέσεις των εκδοτών που αναφέρονται στις ρυθμιζόμενες αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) Αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αύξηση της προσβασιμότητας των συμφεροντούχων στην πληροφόρηση των κεφαλαιαγορών.

Στη γλώσσα της τεχνολογίας, οι ετήσιες χρηματοοικονομικές εκθέσεις τύπου ESEF πρέπει τώρα να συντάσσονται στη γλώσσα eXtensible Hypertext Markup Language (XHTML) και οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ πρέπει να επισημαίνονται στο ίδιο αρχείο με τη γλώσσα eXtensible Business Reporting Language (XBRL). Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση αυτών των χρηματοοικονομικών καταστάσεων σε μορφή αναγνώσιμη τόσο από άνθρωπο όσο και από μηχανή (περισσότερες λεπτομέρειες στο σχετικό ενημερωτικό δελτίο της ΑcΕ).

Γιατί πανευρωπαϊκό ηλεκτρονικό σύστημα;

Η εναρμονισμένη ηλεκτρονική μορφή χρηματοοικονομικής αναφοράς είναι πολύ ωφέλιμη για τους επενδυτές. Διευκολύνει την προσβασιμότητα, την ανάλυση και τη συγκρισιμότητα των χρηματοοικονομικών πληροφοριών που αναφέρονται. Οι επενδυτές και άλλοι συμφεροντούχοι, όπως οικονομικοί αναλυτές, ρυθμιστικές αρχές κ.λπ., θα μπορούν να χρησιμοποιούν εργαλεία λογισμικού (που ονομάζονται λογισμικά επισκόπησης και κατανάλωσης) για να αναλύσουν αυτά τα μηχαναγνώσιμα δεδομένα και να κάνουν συγκρίσεις μεταξύ εκδοτών. Ανάλογα με τον τρόπο υλοποίησης της δομημένης ηλεκτρονικής αναφοράς, οι εκδότες μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την εξοικονόμηση κόστους και τη μείωση των μη αυτόματων διεπαφών.

Οι πρώτες ετήσιες χρηματοοικονομικές εκθέσεις σύμφωνα με το ESEF δημοσιεύονται τώρα. Αυτό δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα μιας έντονης διαδικασίας προετοιμασίας, αλλά και η αρχή μιας νέας εποχής. Το ESEF είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα και θα ακολουθηθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες για πιο διαφανείς και αξιόπιστες πληροφορίες από τις κεφαλαιαγορές. Καλούμε τα μέλη του επαγγέλματός μας να παρακολουθούν στενά αυτές τις εξελίξεις, που θα διαμορφώσουν τον μελλοντικό τους ρόλο. Το μέλλον είναι ψηφιακό και το ελεγκτικό – λογιστικό επάγγελμα πρέπει να επενδύσει σε αυτό για να είναι έτοιμο για τις επερχόμενες προκλήσεις και ευκαιρίες.

Σε αυτό το άρθρο θα καλύψουμε τι σημαίνει στην πράξη η αναφορά με ESEF, ποια πρέπει να είναι η προετοιμασία για το ESEF και ποια η συμμετοχή του ελεγκτή στη διασφάλιση βάσει ESEF, καθώς και τις επερχόμενες εξελίξεις.

Ψηφιακή αναφορά ESEF: Τι σημαίνει στην πράξη;

Σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ESEF, οι εκδότες υποχρεούνται να επισημάνουν (με «ετικέτες», tags) συγκεκριμένες γνωστοποιήσεις στις ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις τους, χρησιμοποιώντας διαδικασίες μορφοποίησης δομημένων δεδομένων. Οι ετικέτες βασίζονται στα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΠ) και ορίζονται στις ταξινομίες (taxonomies). Η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) είναι υπεύθυνη για την κατάρτιση και ενημέρωση των Κανονιστικών Τεχνικών Προτύπων (RTS) του ESEF, που περιλαμβάνουν τη βασική ταξινόμηση και τις σχετικές απαιτήσεις. Τα ESEF RTS καθορίζουν τον τεχνικό μορφότυπο χωρίς να απαιτείται από τις εταιρείες να παράγουν νέες πληροφορίες.

Οι εκδότες μπορούν να επεκτείνουν την ταξινομία του ESEF δημιουργώντας τις δικές τους ετικέτες, αρκεί να «αγκυρώσουν» (να συνδέσουν ή να ενώσουν) αυτές τις ετικέτες στο πλησιέστερο στοιχείο της βασικής ταξινομίας. Ενώ παρέχεται στους εκδότες ευελιξία, σε κάποιο βαθμό, οι επεκτάσεις επηρεάζουν τη συγκρισιμότητα των χρηματοοικονομικών πληροφοριών μεταξύ των οντοτήτων.

Υπάρχει σταδιακή εφαρμογή των απαιτήσεων του ESEF. Για το πρώτο έτος1, θα πρέπει να σημειωθούν οι βασικές πληροφορίες για τον εκδότη και τα στοιχεία των πρωτογενών χρηματοοικονομικών καταστάσεων (καταστάσεις χρηματοοικονομικής θέσης, καταστάσεις συνολικού εισοδήματος, μεταβολές στα ίδια κεφάλαια και ταμειακές ροές). Θα καλύψει όλες τις γνωστοποιήσεις στις ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ, συμπεριλαμβανομένων των σημειώσεων, για οικονομικά έτη που ξεκινούν την ή μετά την 1η Ιανουαρίου 2022. Οι σημειώσεις στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις θα επισημαίνονται με πεδία (blocks), εφαρμόζοντας προσαυξήσεις για ολόκληρες ενότητες των σημειώσεων.

Προετοιμασία για το ESEF

Η προετοιμασία για το ESEF είναι μια άσκηση διαχείρισης έργου από μόνη της. Θα είναι μια ομαδική προσπάθεια που απαιτεί επαρκή χρόνο και πόρους. Θα υπάρξει μια φάση εκμάθησης για την προετοιμασία αναφοράς σε αυτήν τη νέα μορφή. Θα χρειαστούν διαφορετικές δεξιότητες, με σαφείς ρόλους και ευθύνες, που ανατίθενται στα μέλη της ομάδας του έργου. Τουλάχιστον μερικά από αυτά τα μέλη πρέπει να κατανοούν τις τεχνικές λεπτομέρειες.

Είναι πρακτικά αδύνατη η δημιουργία μη αυτόματων ψηφιακών αρχείων συμβατών με τον ESEF (έγγραφα παρουσίας). Επομένως, μια λύση λογισμικού είναι υποχρεωτική. Υπάρχουν δύο τύποι προσεγγίσεων:

– Η «built-in» (ολοκληρωμένη) προσέγγιση, στην οποία επανεξετάζονται οι διαδικασίες και τα συστήματα εγγραφής προς αναφορά και οι μεμονωμένες συναλλαγές επισημαίνονται στα έγγραφα προέλευσης (αυτόματη προσθήκη ετικετών).

– Η «bolt-on» προσέγγιση, στην οποία οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις καταρτίζονται για πρώτη φορά ως συνήθως και, στη συνέχεια, οι ετικέτες XBRL δημιουργούνται ως ένα επιπλέον βήμα (συνήθως μέσω εξωτερικής ανάθεσης σε πάροχο υπηρεσιών).

Υπάρχουν πολλά προϊόντα λογισμικού πιστοποιημένα από το XBRL International. Οι εταιρείες πρέπει να λάβουν υπόψη ότι δεν θα προμηθεύονται τη λύση λογισμικού σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Επιπλέον, η πρόσβαση και η χρήση του ελεγκτή είναι σημαντικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη και να συζητηθούν εκ των προτέρων με τους παρόχους υπηρεσιών.

Οι ειδικοί του ESEF προτείνουν διάφορες ενέργειες σε εταιρείες για μια ομαλή μετάβαση. Οι εταιρείες πρέπει:

– να καταρτίσουν χρονοδιάγραμμα που να λειτουργεί από την ημερομηνία δημοσίευσης της Ετήσιας Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (AFR) και να διαθέτουν ρυθμιστή για την αντιμετώπιση απροσδόκητων σφαλμάτων,

– να δημιουργήσουν ένα αρχείο αντιστοίχισης που αποθηκεύει τη σχέση μεταξύ των γνωστοποιήσεων και των αντίστοιχων ετικετών,

– να εκτελούν «ασκήσεις ετοιμότητας» στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις του προηγούμενου έτους για να εντοπιστεί οποιοδήποτε πιθανό ζήτημα πριν από το τέλος του έτους,

– να επικοινωνούν τακτικά με τους ελεγκτές σχετικά με τα σχέδια υλοποίησής τους και τυχόν νέες διαδικασίες που ζητούνται από το ESEF.

Διασφάλιση ESEF και εμπλοκή ελεγκτή

Οι συμφεροντούχοι θα λάβουν αποφάσεις με βάση τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση που παρέχεται σε αυτήν τη νέα μορφή και απαιτείται διασφάλιση για την αξιοπιστία της. Το επίπεδο αξιοπιστίας πρέπει καταρχήν να είναι το ίδιο, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο αναφέρεται τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση.

Εδώ μπαίνουν οι ελεγκτές. Ο ελεγκτής θα πρέπει να λάβει εύλογη διασφάλιση σχετικά με το εάν οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις φέρουν την κατάλληλη σήμανση σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ESEF. Οι ελεγκτές είναι εξοικειωμένοι με την επαγγελματική προσέγγιση για τη λήψη αυτής της συμμόρφωσης και των προϋποθέσεων μιας τέτοιας ανάθεσης. Οι οδηγίες του CEAOB και η δημοσίευση της Accountancy Europe σχετικά με το «ESEF Assurance» είναι οι βασικές οδηγίες που διατίθενται για τους ελεγκτές. Και οι δύο διευκολύνουν τη συνέπεια σε επίπεδο Ε.Ε. και παρουσιάζουν πρακτικά ζητήματα για τους ελεγκτές.

Τον Οκτώβριο του 2020 διοργανώσαμε ένα διαδικτυακό σεμινάριο για το ESEF για να υποστηρίξουμε τις εθνικές προσπάθειες και να συμβάλλουμε σε μια αποδοτική και αποτελεσματική εφαρμογή του. Το πεδίο της συζήτησης κάλυψε τις ευκαιρίες, τις προκλήσεις και τις πρακτικές εκτιμήσεις σχετικά με τις εκθέσεις και τη διασφάλιση ESEF.

Πεδίο ανάθεσης

Οι αναθέσεις διασφάλισης ESEF περιλαμβάνουν συνήθως δύο πτυχές:

1. Συμμόρφωση της σήμανσης σύμφωνα με το ESEF RTS,

2. Τεχνική εγκυρότητα των φακέλων ESEF που υποβάλλονται στον Επίσημα Διορισμένο Μηχανισμό (OAM).

Θα υπάρχει επίσης μια τρίτη πτυχή για τα κράτη μέλη σύμφωνα με το μοντέλο δύο εγγράφων. Οι ελεγκτές σε αυτές τις δικαιοδοσίες θα ελέγχουν επίσης εάν οι ψηφιακά υποβληθείσες χρηματοοικονομικές καταστάσεις είναι συνεπείς με τις ελεγμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις.

Διενέργεια ανάθεσης

Η διενέργεια μιας ανάθεσης διασφάλισης με τη δέουσα προσοχή απαιτεί κινητοποίηση των απαραίτητων πόρων και ικανοτήτων στην ομάδα ανάθεσης. Αυτή είναι μια από τις πιο σημαντικές πτυχές για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις δεοντολογίας. Οι επικεφαλής ανάθεσης διασφάλισης ESEF μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη δουλειά ενός ειδήμονα. Ωστόσο, η ευθύνη τους δεν μειώνεται.

Ο ελεγκτής απαιτείται να ασκήσει επαγγελματική κρίση κατά τον σχεδιασμό και την εκτέλεση της ανάθεσης διασφάλισης, για τον προσδιορισμό της φύσης, του χρόνου και της έκτασης των διαδικασιών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε περιπτώσεις επεκτάσεως ετικετών και στήριξης όπου οι εκδότες επιλέγουν την καταλληλότερη προσέγγιση βάσει της κρίσης τους.

Οι ελεγκτές μπορούν να επωφεληθούν από τις αποδόσεις, ιδίως όταν ο εκδότης εφαρμόζει την «built-in» (ολοκληρωμένη) προσέγγιση για τις εκθέσεις ESEF. Σε αυτήν την προσέγγιση, οι εκδότες θα ενημερώσουν τις εσωτερικές υπηρεσίες τους προκειμένου να παραδώσουν ολόκληρη τη σειρά χρηματοοικονομικών αναφορών. Κατά συνέπεια, οι διαδικασίες ελέγχου μπορούν να εκτελεστούν για την κατανόηση και δοκιμασία αυτών των διαδικασιών για τους σκοπούς τόσο του ελέγχου των χρηματοοικονομικών καταστάσεων όσο και της αξιοπιστίας του ESEF.

Εάν ένας εκδότης εκπονήσει μια άσκηση ετοιμότητας («dry run»)2 των ετικετών του ESEF, οι ελεγκτές θα μπορούσαν να εκτελέσουν ορισμένες από τις διαδικασίες τους για να ελέγξουν την προτεινόμενη σήμανση πριν από την ημερομηνία λήξης του έτους. Αυτό θα μειώσει την πιθανότητα εκτέλεσης όλων των απαραίτητων εργασιών διασφάλισης κοντά στην προθεσμία αναφοράς, όπως η συζήτηση και η επίλυση εντοπισμένων σφαλμάτων.

Έκθεση διασφάλισης

Ο ελεγκτής πρέπει να εκφράσει διαφοροποιημένο συμπέρασμα σε περιπτώσεις όπου, κατά την επαγγελματική κρίση του, η σήμανση των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων είναι ουσιωδώς εσφαλμένη και ο εκδότης αρνήθηκε να προβεί στις κατάλληλες προσαρμογές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο ελεγκτής εκφράζει συμπέρασμα με επιφύλαξη ή αρνητικό συμπέρασμα, αφού έχει εξετάσει κατάλληλα το ουσιώδες μέγεθος του σφάλματος.

Αυτή η έκθεση διασφάλισης θα ενσωματωθεί στην ετήσια χρηματοοικονομική έκθεση του εκδότη και θα παρουσιαστεί σε μορφή αναγνώσιμη από άνθρωπο (καθώς η διαδικασία ηλεκτρονικής επαλήθευσης3 δεν έχει ακόμη εισαχθεί για το ESEF) στον αντίστοιχο ΟΑΜ, όπως απαιτείται από την Οδηγία για τη διαφάνεια (Transparency Directive).

Και μετά τι ακολουθεί;

Τα ενδιαφερόμενα μέρη πιστεύουν στην αναγκαιότητα και τα οφέλη της συνοχής σε ολόκληρη την Ε.Ε. Οι αποκλίσεις στην εφαρμογή θα πρέπει να παραμένουν ελάχιστες εάν το ESEF επιτύχει τους επιδιωκόμενους στόχους του. Θα υπάρξει μια φάση εκμάθησης όχι μόνο για τους εκδότες αλλά και για τους χρήστες χρηματοοικονομικών πληροφοριών που αναφέρονται σε μορφή ESEF. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν και η ανατροφοδότηση σε αυτήν τη φάση θα είναι η πηγή βελτίωσης για το λογισμικό αναθεώρησης και κατανάλωσης και για περαιτέρω χάραξη πολιτικής για το ESEF. Για παράδειγμα, μπορεί να αναπτυχθούν ταξινομίες για συγκεκριμένες χώρες ή/και για τη βιομηχανία, ώστε να μετριαστεί ο κίνδυνος μη συμβατής λειτουργίας λόγω επεκτάσεων που χρησιμοποιούν οι εκδότες.

Σε πολλές δικαιοδοσίες, επαγγελματικά ινστιτούτα και εθνικοί φορείς θέσπισης προτύπων αναπτύσσουν οδηγίες για τους ελεγκτές. Η Accountancy Europe θα παρακολουθεί τις εξελίξεις και τα αποτελέσματα της εφαρμογής του πρώτου έτους μέσω της ιστοσελίδας European Single Electronic Format (ESEF) – collected guidance. Η Accountancy Europe θα εξακολουθεί να λειτουργεί ως κόμβος ανταλλαγής πληροφοριών με τα μέλη της.

Άλλες πρωτοβουλίες της Ε.Ε.

Το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Σημείο Πρόσβασης (ESAP) είναι μια άλλη πρωτοβουλία της ΕΚ στο ψηφιακό μέτωπο. Στόχος είναι να καταστήσει δημόσια προσβάσιμες τις χρηματοοικονομικές πληροφορίες καθώς και τις πληροφορίες που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και τις επενδύσεις (π.χ., γνωστοποιήσεις που απαιτούνται από την πρόσφατη Οδηγία Αναφοράς Εταιρικής Βιωσιμότητας, CSRD). Μόλις δημιουργηθεί, το ESAP θα ενισχύσει τη διαφάνεια και θα μειώσει την ασυμμετρία πληροφοριών στις αγορές της Ε.Ε. Οι χρηματοοικονομικές πληροφορίες που παρέχονται σε μορφή ESEF θα είναι προσβάσιμες μέσω του ESAP.

Η βιωσιμότητα και η ψηφιοποίηση αποτελούν βασικά και άρρηκτα συνδεδεμένα στοιχεία της ατζέντας της Ε.Ε. Στην προτεινόμενη Οδηγία CSRD η ΕΚ αντιμετωπίζει την έντονη ζήτηση για ψηφιακές, κατά προτίμηση μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες αναγνώσιμες από μηχανήματα. Αυτό θα παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της εταιρικής απόδοσης με την ευρύτερη έννοια, απαραίτητη για επενδυτικές αποφάσεις στον σημερινό κόσμο. Πιστεύουμε ότι η εμπειρία του ESEF θα διευκολύνει και θα εμπνεύσει την εφαρμογή των προτάσεων της Οδηγίας CSRD για την ψηφιακή αναφορά και τις εργασίες διασφάλισης.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Το πρώτο έτος εφαρμογής θα είναι οι Ετήσιες Χρηματοοικονομικές Εκθέσεις 2020 σε τέσσερα κράτη μέλη της Ε.Ε. που δεν έχουν χρησιμοποιήσει την επιλογή για καθυστέρηση εφαρμογής, καθώς και οι ΕΧΕ 2021 AFR για άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας

2. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με τη χρήση προσχεδίων ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων ή ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων προηγούμενων ετών.

3. Σε ορισμένες δικαιοδοσίες υπάρχουν τοπικές λύσεις που δημιουργούνται για ηλεκτρονική επαλήθευση. Για παράδειγμα, δείτε το εργαλείο που ανέπτυξε η NBA-Netherlands στη διεύθυνση https://www.nba.nl/themas/ict/reporting-package-hash-generator/

Copyright © Μάϊος 2021. Όλα τα δικαιώματα διατηρούνται. Χρησιμοποιείται με άδεια της Accountancy Europe. Η έκδοση αυτή έχει μεταφραστεί από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Η Accountancy Europe και ο συγγραφέας του άρθρου δεν αναλαμβάνουν καμία ευθύνη για την ακρίβεια και την πληρότητα της μετάφρασης ή για ενέργειες που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα αυτής.

Copyright © May 2021. All rights reserved. Used with permission of Accountancy Europe. This publication has been translated from the English language into Greek by the Institute of Certified Public Accountants of Greece (SOEL). Accountancy Europe and the author of the article assume no responsibility for the accuracy and completeness of the translation or for actions that may ensue as a result thereof.