Helen Brand, Διευθύνων Σύμβουλος ACCA
Από το 2008 και εντεύθεν οι όροι δανεισμού έχουν επηρεαστεί βαθύτατα από τις συνέπειες τόσο της κατάρρευσης των χρηματαγορών όσο και από την επακόλουθη πολιτική λιτότητας η οποία εφαρμόστηκε στην Ευρώπη.
Αυτές οι ταραχώδεις συνθήκες επιχειρηματικής χρηματοδότησης αποτελούν πρόκληση για τους λογιστές, για τις μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και για τα ίδια τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Οι λογιστές διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη διευκόλυνση της πρόσβασης των οικονομικών οντοτήτων, τόσο των εργοδοτών τους όσο και των πελατών τους, σε χρηματοδότηση.
Τούτων δοθέντων, το ACCA διεξήγε έρευνα περί τα τέλη του 2014 προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα το πώς έχει αλλάξει το χρηματοπιστωτικό περιβάλλον ως αποτέλεσμα των παγκόσμιων οικονομικών συνθηκών, να εξακριβώσει τις απόψεις των μελών του και επίσης να διαμορφώσει κατευθυντήριες γραμμές για το μέλλον.
Τα αποτελέσματα της έρευνας «Η κατάσταση της επιχειρηματικής χρηματοδότησης» (http://www.accaglobal.com/gb/en/technical-activities/technical-resources-search/2014/october/business-finance.html) δημοσιεύθηκαν κατά τα τέλη του 2014. Πρόκειται για μια φιλόδοξη έρευνα παγκοσμίου εμβελείας, η οποία διεξήχθη με τη συνεργασία της Longitude Research και, συγκεντρώνοντας τα πορίσματα τριών διαφορετικών αναφορών, παρουσιάζει μια μοναδική και εις βάθος εικόνα της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Επιπλέον, εξετάζει τη σημασία των λογιστών στην εξέλιξη και ανάπτυξη των μικρού και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων.
Οικονομικές διακυμάνσεις
Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί στην «Κατάσταση της επιχειρηματικής χρηματοδότησης» πιστοποιούν τις οικονομικές διακυμάνσεις των τελευταίων πέντε ετών.
Δεν εκπλήσσει κανέναν ότι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη το 2009, καθώς η παγκόσμια οικονομία εξερχόταν από την ύφεση. Ανάλογα με τη γεωγραφική περιφέρεια, το 33% έως και το 47% των μεγάλων εταιρειών και το 35% έως και το 63% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν προβλήματα.
Όμως, τα πέντε χρόνια μετά τη κρίση η πρόσβαση των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση έγινε ευκολότερη, με τις αναπτυγμένες οικονομίες να ωφελούνται περισσότερο από την εξέλιξη αυτή. Το 2012, πολλοί που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν προβλήματα ρευστότητας, η οποία είχε σταδιακά περιοριστεί λόγω της ασθμαίνουσας παγκόσμιας οικονομίας, και επιπλέον πιέσεων οι οποίες προκλήθηκαν από την κρίση της Ευρωζώνης, προβλήματα τα οποία έφθασαν το πλέον δυσχερές τους σημείο στα τέλη του 2012.
Κατά την πενταετή περίοδο μετά την αρχική οικονομική κατάρρευση, οι κυβερνήσεις και οι φορείς χάραξης πολιτικής συνεργάστηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων.
Η συντονισμένη χρηματοδοτική ώθηση της συσκέψεως του Λονδίνου του G-20, το 2009, βοήθησε προκειμένου να ξεκλειδώσει μια μεγάλη χρηματοδότηση του εμπορίου σε διεθνές επίπεδο. Προγράμματα παροχής ρευστότητας, όπως το Funding for Lending στο Ηνωμένο Βασίλειο, είχαν επίσης θετικό αντίκτυπο. Τέλος, οι σημαντικές αποφάσεις νομισματικής πολιτικής, όπως η αναστολή του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων της Federal Reserve ή η προσπάθεια λήψης αυστηρών μέτρων εναντίον του σκιώδους τραπεζικού συστήματος της Κίνας, είχαν επίσης σημαντικές επιδράσεις.
Παρά τη συντονισμένη αυτή προσέγγιση, η γενικότερη στάση ως προς τη χορήγηση πιστώσεων πρέπει να αλλάξει, ιδίως όσον αφορά την αποδοχή υψηλότερου επιπέδου ρίσκου.
Η έρευνα επιβεβαίωσε μια σημαντική ανησυχία του ACCA, το γεγονός ότι ένα σημαντικό μερίδιο της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων εξακολουθεί να είναι ουσιαστικά διαθέσιμο μόνο επί τη βάσει μηδενικού κινδύνου: οι χρηματοδοτούμενοι πρέπει να θεωρείται ότι δεν διατρέχουν κίνδυνο ή ότι παρέχουν σημαντική ασφάλεια υπό τη μορφή εξασφαλίσεων. Αυτό ουσιαστικά περιορίζει τη ροή χρηματοδότησης σε μερικές από τις πολλά υποσχόμενες επιχειρήσεις. Η άποψή μας είναι ότι αυτό το πρόβλημα θα ενταθεί, καθώς οι μικρές επιχειρήσεις θα εξαρτώνται ολοένα και περισσότερο από άυλα περιουσιακά στοιχεία.
Ο ρόλος του λογιστή
Οι λογιστές παρέχουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διενέργεια δανεισμού σε ασφαλή βάση. Το ACCA πιστεύει ότι στο μέλλον οι επαγγελματίες του λογιστικού κλάδου θα έχουν ένα πλεονέκτημα στην παροχή βοήθειας στις επιχειρήσεις προκειμένου αυτές να προσελκύσουν περαιτέρω χρηματοδότηση, για τέσσερις πολύ σαφείς λόγους.
Πρώτον, τόσο οι παραδοσιακοί όσο και οι καινοτόμοι πάροχοι χρηματοδότησης απαιτούν ολοένα πιο έγκαιρη ενημέρωση κατευθείαν από τις επιχειρήσεις και την αλυσίδα εφοδιασμού, ενημέρωση η οποία απαιτεί οι λογιστές να ενεργούν ως πραγματικοί εταίροι της επιχείρησης. Η έγκαιρη και σχετική πληροφόρηση οδηγεί σε καλύτερη λήψη αποφάσεων χορήγησης πιστώσεων.
Δεύτερον, οι λογιστές αναμένεται να παρέχουν υπηρεσίες που προσεγγίζουν τις εργασίες διασφάλισης για τις επιχειρήσεις οι οποίες συγκεντρώνουν κεφάλαια. Ενώ είναι πολύτιμες τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους χρηματοπιστωτικούς φορείς, οι υπηρεσίες αυτές μπορούν να αποτιμηθούν χρηματικά μόνο ως μέρος μιας συνολικής προσφοράς συμβουλευτικών υπηρεσιών.
Τρίτον, με σημαντικό ποσοστό της επιχειρηματικής χρηματοδότησης να παρέχεται από τις ίδιες τις διοικήσεις των εταιρειών, οι επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα πρέπει να είναι σε θέση να μιλήσουν απευθείας στα διοικητικά συμβούλια και να εξηγήσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των αποφάσεων χρηματοδότησης. Θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στους φορείς λήψης αποφάσεων.
Τέλος, ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός των επιλογών χρηματοδότησης θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή των ιδιοκτητών επιχειρήσεων, με καταστροφικά αποτελέσματα. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λαμβάνουν έγκυρες συμβουλές προκειμένου να μπορούν να αξιολογήσουν τις επιλογές τους. Οι γνώσεις του λογιστή σχετικά με τις εναλλακτικές επιλογές χρηματοδότησης είναι ένα αναμφισβήτητο πλεονέκτημα.
Λογιστές: Οικοδομώντας σχέσεις εμπιστοσύνης
Η έρευνα για την «Κατάσταση της επιχειρηματικής χρηματοδότησης» εξέτασε επίσης τι μπορεί να γίνει για την αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των επιχειρήσεων και των παρόχων χρηματοδότησης.
Η σχέση των επιχειρήσεων με τους πάροχους χρηματοδότησης είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για τις μικρές επιχειρήσεις, που συχνά δεν έχουν χρηματοοικονομικό τμήμα όπως οι μεγαλύτερες εταιρείες, που μπορούν έτσι να διασφαλίσουν περισσότερη χρηματοδότηση.
Η εμπιστοσύνη είναι επίσης ένα βασικό μέρος της εξίσωσης της σχέσης χρηματοδότη – χρηματοδοτούμενου. Τελικά, οι χρηματοοικονομικές σχέσεις μπορούν να επιδιορθωθούν μόνο με την αποκατάσταση αυτής της εμπιστοσύνης, η οποία μειώθηκε δραστικά από την οικονομική κρίση.
Ενώ οι επιχειρήσεις θα ωφεληθούν από την παροχή περισσότερων και καλύτερων πληροφοριών, τα στοιχεία από τις συνεντεύξεις των μελών του ACCA δείχνουν ότι χρειάζεται πραγματικός επιχειρηματικός εταίρος για να υπάρξει ουσιαστική συνεργασία με τους φορείς χρηματοδότησης.
Το μέλλον: Τι μας περιμένει;
Το περιοδικό Economist δήλωσε πρόσφατα ότι «η επέλαση της επόμενης ύφεσης είναι ζήτημα χρόνου. Ο πλούσιος κόσμος δεν είναι έτοιμος».
Εξακολουθούν να ελλοχεύουν κίνδυνοι, τι πρέπει να γίνει;
Η έρευνα «Κατάσταση της επιχειρηματικής χρηματοδότησης» καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η βελτίωση της χρηματοδότησης στο σημερινό περιβάλλον είναι συγκυριακή και θα μπορούσε να αποδειχθεί βραχύβια.
Για να υποστηριχθεί η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων μακροπρόθεσμα, οι εφαρμοζόμενες πολιτικές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ρητώς τους πολλαπλούς μακρο-παράγοντες σε ολόκληρο τον κύκλο των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της παγκόσμιας ρευστότητας, της διάθεσης ανάληψης κινδύνου, των διαρθρωτικών ανεπαρκειών και των επιλέξιμων εξασφαλίσεων.
Χρειαζόμαστε επίσης μια συντονισμένη προσπάθεια μεταξύ των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, των ρυθμιστικών αρχών και των φορέων θέσπισης προτύπων για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού της παγκόσμιας αγοράς χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να επανεξετάσουν την υπερβολική εξάρτηση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων όσον αφορά τις ασφάλειες, αλλά επίσης να διερευνήσουν τρόπους διαφοροποίησης των ειδών των περιουσιακών στοιχείων που γίνονται αποδεκτά ως εξασφαλίσεις.
Οι σχέσεις μεταξύ των μικρών επιχειρήσεων και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων παγκοσμίως είναι εύθραυστη. Μπορούν να ενισχυθούν μόνο με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, της ιδιοκτησίας και του ελέγχου, και οι επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού τομέα βρίσκονται σε ιδανική θέση για να ηγηθούν αυτής της προσπάθειας.
Αυτοί που διαμορφώνουν πολιτικές και κανονισμούς και οι επαγγελματίες του λογιστικού κλάδου πρέπει να αμφισβητήσουν την προτίμηση των επενδυτών επιχειρηματικών κεφαλαίων και των επιχειρήσεων για επενδύσεις ανάξιες λόγου. Πρέπει να συνεργαστούν με συμβούλους επιχειρήσεων προκειμένου να αποκαλύψουν ευκαιρίες όπου κι αν αυτές βρίσκονται.
Παρακαλώ μοιραστείτε τις απόψεις σας σχετικά με το πώς οι λογιστές, τα λογιστικά γραφεία και οι επαγγελματικές οργανώσεις του λογιστικού κλάδου, όπως το ACCA, μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων ανά τον κόσμο.
* Η Helen Brand είναι διευθύνουσα σύμβουλος τους ACCA, του παγκόσμιου φορέα επαγγελματιών λογιστών, θέση την οποία κατέχει από την 1/9/ 2008. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο IFAC Global Knowledge Gateway στις 8/9/2015. Μετάφραση: Σπύρος Αλαμάνος, Γραφείο Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ.