Η ελληνική οικονομία βρίσκεται πολύ κοντά σε σημείο σταθεροποίησης, εκτιμά ο ΙΟΒΕ στην έκθεσή της για την Ελληνική Οικονομία.
Όπως σημειώνει το Ιδρυμα σε καμία περίπτωση η σταθεροποίηση που έχει επιτευχθεί δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο. Η άποψη ότι μπορεί να επιτευχθεί ανάπτυξη μέσω συστηματικών ελλειμμάτων, όπως στο παρελθόν, είναι αφελής και επικίνδυνη.
Η ελληνική κοινωνία και οικονομία θα πρέπει να αποδεχθούν την προσαρμογή τους σε δυο βασικούς κανόνες και να υπολογίζουν ότι θα κινούνται κάτω από τους αντίστοιχους περιορισμούς: ότι η αύξηση της κατανάλωσης συνολικά θα ακολουθεί την αύξηση της παραγωγικότητας και ότι ο δημόσιος τομέας δεν θα μπορεί να δαπανά χρήματα που δεν έχει.
«Αυτή η προσαρμογή, και η συνακόλουθη πειθαρχία, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα εξυγίανσης», σημειώνει το ΙΟΒΕ, «καθώς θα καταστήσει άμεσο ζητούμενο την αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Όμως η στιγμή επιβάλει βαθύτερη και ευρύτερη αξιολόγηση και προβληματισμό. Πρέπει να τονισθεί ότι αν, επιτέλους, οι απαραίτητες διορθωτικές μεταρρυθμίσεις δεν προωθηθούν, με σαφήνεια, επιμονή και με την αίσθηση του απολύτως επείγοντoς, η ελληνική οικονομία κινδυνεύει για πολύ μακρό χρόνο να κινείται «οριζόντια», με πολύ ασθενείς ρυθμούς ανάπτυξης και με εισοδήματα και παραγωγικότητα καθηλωμένα σε χαμηλά επίπεδα».
Που θα κριθεί η ανάκαμψη – Η θετική και η αρνητική πλευρά
Στη θετική πλευρά, για την οικονομία, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, το κύριο (και επίσης πολύ ελπιδοφόρο για το μέλλον) πρόσφατο χαρακτηριστικό είναι η αύξηση της τουριστικής κίνησης. Με την εγχώρια ζήτηση να βρίσκεται υπό συνεχή πίεση, και το σχετικά πολύ αργό αναπροσανατολισμό των παραγωγών αγαθών προς τις αγορές του εξωτερικού, ο τουρισμός παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκλιμάκωση της συνολικής ύφεσης. Αν δεν υπάρξουν απρόβλεπτες δυσμενείς εξωτερικές εξελίξεις, θα συνεχίσει να παίζει αυτό τον ρόλο και στο άμεσο μέλλον.
Όσον αφορά στη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά το δεύτερο τρίμηνο, αυτή ήταν μικρότερη από την αναμενόμενη. Μια πιθανή εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι ένα μη καταγεγραμμένο μέρος των εισοδημάτων παραμένει ανθεκτικό στην κρίση και με τα πρώτα σημάδια σταθεροποίησης επιστρέφει στην κατανάλωση. Γενικότερα η ευεργετική επίδραση της σταδιακής σταθεροποίησης και της ανάκαμψης των προσδοκιών σε μια οικονομία που βρίσκεται σε ύφεση επί τόσο μακρύ διάστημα δεν πρέπει να υποτιμάται.
Τα κύρια σημεία ανησυχίας αφορούν την ιδιαίτερα ασθενή δυναμική των επενδύσεων και των εξαγωγών. Με την παραγωγή συνολικά σε υποχώρηση, η αύξηση της ανεργίας είναι φυσικό επακόλουθο. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η θετική δυναμική του εξωτερικού ισοζυγίου εμφανίζεται πολύ ασθενέστερη αν αφαιρέσει κανείς παράγοντες που μάλλον δεν μπορούν να θεωρηθούν ως συστηματικοί, όπως και ειδικότερα τις εξαγωγές καυσίμων. Συνολικά, στη διετία, η εικόνα των εξαγωγών αγαθών σε σταθερές τιμές εμφανίζεται στάσιμη.
Αν λοιπόν το ζητούμενο είναι μια στροφή προς εξωστρεφή και νέα επιχειρηματικότητα και τις αντίστοιχες επενδύσεις που θα την στηρίζουν, ως συνθήκη για ένα συστηματικά υγιές εξωτερικό ισοζύγιο, ο στόχος δεν έχει επιτευχθεί.
Όπως σημειώνει το ΙΟΒΕ, ουσιαστική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας από τη σημερινή αφετηρία μπορεί να αποτελέσει μόνο ένα σταδιακά αυξανόμενο επενδυτικό κύμα, τόσο από επιχειρήσεις που ήδη δραστηριοποιούνται στην αγορά αλλά και από νέα επιχειρηματικότητα. Αυτές οι επενδύσεις θα εκφράσουν τη ρήξη με τις πρακτικές του παρελθόντος, της σε πολύ μεγάλο βαθμό κρατικοδίαιτης ανταγωνιστικότητας και του χαμηλού βαθμού ανταγωνισμού και καινοτομίας και θα οδηγήσουν σταδιακά σε αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών και στην υποκατάσταση εισαγωγών. «Ο ρόλος της οικονομικής πολιτικής δεν θα πρέπει να είναι η υποκατάσταση της επιχειρηματικότητας, αντίθετα είναιαπολύτως κρίσιμο η πολιτική να εκφράσει με σαφήνεια ότι θα υπάρχει πλέον πλήρης κατανόηση των διακριτών ρόλων και της απόστασης και ουδετερότητας που πρέπει να τηρείται».
Να ολοκληρωθεί η προσπάθεια
Το ΙΟΒΕ τονίζει ότι δικαιούται κανείς να σχολιάσει ότι οι έως τώρα προσαρμογές έγιναν υπό τον αμφίπλευρο κίνδυνο μιας ανεξέλεγκτης ελληνικής χρεοκοπίας και της μετάδοσής της σε άλλα τμήματα της Ευρωζώνης. Τώρα που προσεγγίζεται ένα σημείο σταθεροποίησης και ο αρχικός κίνδυνος έχει απομακρυνθεί, θα είναι από κάθε πλευρά αποτυχία της πολιτικής να θεωρηθεί ότι το έργο έχει ολοκληρωθεί. Από την ελληνική πλευρά, θα είναι απογοητευτικό και επικίνδυνο να μην αποτελέσει η κρίση την πραγματική ευκαιρία για να διορθωθούν οι βαθιές δομικές παθογένειες που διαχρονικά οδήγησαν σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα και ελλείμματα.
Αλλά και από την πλευρά της Ευρωζώνης, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, η λύση δεν μπορεί να εξαντλείταιστην απομόνωση και τη δημοσιονομική πειθαρχία των λιγότερο ανταγωνιστικών και περισσότερο χρεωμένων μελών, ιδίως όταν η νομισματική πολιτική που ακολουθείται δεν αντανακλά απαραίτητα τις προτεραιότητες των ασθενέστερων μελών.
Μια κοινά επωφελής λύση θα μπορούσαν να είναι κατάλληλα σχεδιασμένα και ευρείας κλίμακας πρόσθετα προγράμματα χρηματοδότησης μεταρρυθμιστικών και αναπτυξιακών έργων, σε συμφωνία και κοινό σχεδιασμό με τους εταίρους. Αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας, επαναδιατύπωση των κανόνων, και επίσης σε μια έμμεση αλλά σαφή σταδιακή ελάφρυνση του πραγματικού βάρους του χρέους, εδραιώνοντας την επιλογή της ανάπτυξης αντί της στασιμότητας και της επιστροφής στο παρελθόν, σημειώνει.
Μικρότερη η ύφεση
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ η επιβράδυνση της ύφεσης το β’ τρίμηνο (3,8% του ΑΕΠ) είναι η πλέον εκτεταμένη από την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα το 2008. Στο σύνολο του πρώτου εξαμήνου του 2013 το ΑΕΠ ήταν 4,7% χαμηλότερο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2012, κατά την οποία υποχωρούσε κατά 6,6%. Η αποκλιμάκωση της ύφεσης προήλθε κυρίως από τη μικρότερη πτώση των καταναλωτικών δαπανών των νοικοκυριών και από τις καλύτερες επιδόσεις του εξωτερικού τομέα.
Το ΙΟΒΕ ωστόσο ενώ προβλέπει συνέχιση της εξασθένισης της ύφεσης στο τρίτο τρίμηνο φέτος βλέπει πιθανή νέα κλιμάκωσή της στο τελευταίο τρίμηνο του 2013.
Εκτιμά ότι η άνοδος των εξαγωγών στο δεύτερο εξάμηνο θα υπεραντισταθμίσει τη μικρή πτώση τους στο πρώτο, οδηγώντας σε αύξησή τους το 2013 κατά περίπου 1,5%, εν αντιθέσει με τη μείωσή τους κατά 2,4% πέρυσι. Σε πτωτική τροχιά θα παραμείνουν οι εισαγωγές, ενδεχομένως με λίγο μεγαλύτερη ταχύτητα από ότι στο αρχικό τρίμηνο του 2013, αντανακλώντας τη νέα εξασθένιση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, για τους ίδιους λόγους που αναφέρθηκαν και στην κατανάλωσή τους.
Έτσι, η υποχώρηση των εισαγωγών θα διαμορφωθεί σε οριακά διψήφιο ποσοστό φέτος, σε συνέχεια της πτώσης τους κατά 13,9% το 2012.
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω, πλέον πρόσφατες τάσεις σε βασικά μεγέθη που επηρεάζουν τις συνιστώσες του ΑΕΠ, το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι η ύφεση της ελληνικής οικονομίας το τρέχον έτος θα διαμορφωθεί λίγο πάνω από το 4%, στην περιοχή του 4,1-4,2%.
Η ανεργία
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η σημαντική αποκλιμάκωση της ύφεσης επηρεάζει και την αγορά εργασίας, καθώς η ανεργία υποχώρησε στο 27,1% στο δεύτερο τρίμηνο από 27,4% το αμέσως προηγούμενο, σημειώνοντας εξασθένιση για πρώτη φορά από το δεύτερο τρίμηνο του 2009.
Στο σύνολο του αρχικού εξαμήνου φέτος η ανεργία έφτασε το 27,2% του εργατικού δυναμικού, 4,2 εκατοστιαίες μονάδες υψηλότερα από ότι ένα χρόνο πριν.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ., η τόνωση της απασχόλησης σε αυτή την περίοδο προήλθε και από τη διεύρυνσή της στον κλάδο της Δημόσιας διοίκησης-Άμυνας-Υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης κατά περίπου 10 χιλ. θέ-σεις εργασίας, που ήταν η μεγαλύτερη σε απόλυτο μέγεθος μεταξύ 21 βασικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας και μάλλον οφείλεται σε εποχική απασχόληση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η αύξηση του διεθνούς τουρισμού από τον Μάιο δεν άσκησε θετικές επενέργειες στην απασχόληση, τουλάχιστον στο συγκεκριμένο τρίμηνο, καθώς οι θέσεις εργασίας στις Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης ήταν κατά 3,6% (ή κατά 9,8 χιλ.) λιγότερες σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2012.
(πηγή Euro2day)