Τι αλλλάζει φέτος στις ESG γνωστοποιήσεις των επιχειρήσεων, οι προκλήσεις για μια βιώσιμη ανάπτυξη, θεσμικά ζητήματα, μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις, αιτήματα προς την πολιτεία.
Τι αλλάζει φέτος στους απολογισμούς βιωσιμότητας; Τι πρέπει να προσέξουν οι επιχειρήσεις που θέλουν να είναι ευθυγραμμισμένες με τα κριτήρια ESG;
Αυτό που αρχίζει να αλλάζει από φέτος είναι η διαφάνεια στις ESG γνωστοποιήσεις των επιχειρήσεων, αλλά και το δικαίωμα όλων των ενδιαφερόμενων μερών –πελατών, επενδυτών, κοινωνίας των πολιτών– να είναι σε θέση να λαμβάνουν πληρέστερη και επαρκέστερη πληροφόρηση μέσα από τους απολογισμούς βιώσιμης ανάπτυξης.
Ξεκινώντας λοιπόν από την επικύρωση της Οδηγίας της Ε.Ε. περί μη χρηματοοικονομικών γνωστοποιήσεων (Non-Financial Reporting Directive, NFRD, 2014/95/EU) και μέχρι το 2023 μπορούμε να πούμε ότι θα βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο κομβικών αλλαγών. Στόχος είναι να μειωθούν φαινόμενα greenwashing και bluewashing και για τον λόγο αυτό η Ε.Ε., σταδιακά, αναπτύσσει το δικό της στρατηγικό σχέδιο για τη μετάβαση σε μια εποχή αειφορίας, που θα στηρίζεται σε ESG κριτήρια, τα οποία θα πρέπει να αποτυπώνονται στις μη χρηματοοικονομικές γνωστοποιήσεις των εταιρειών, στους απολογισμούς βιώσιμης ανάπτυξης, όπως:
⟶ Ο Κανονισμός της Ε.Ε. για την ταξινομία (Taxonomy Regulation), που προσφέρει ένα σύστημα ταξινόμησης για τις εταιρείες και τους επενδυτές προκειμένου να καθορίσουν αν μια οικονομική δραστηριότητα είναι «πράσινη» ή όχι.
⟶ Ο Κανονισμός περί γνωστοποιήσεων αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (Sustainable Finance Disclosure Regulation, SFDR), που καθορίζει τις απαιτήσεις δημοσιοποίησης της βιωσιμότητας για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χρηματοπιστωτική αγορά, ως χρηματοοικονομικοί σύμβουλοι χρηματοοικονομικών προϊόντων, στον κλάδο των ασφαλειών.
⟶ Η προσωρινή συμφωνία για το νέο κλιματικό νόμο, ο οποίος θεσμοθετεί ουσιαστικά τη δέσμευση της Ε.Ε. για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, δείχνοντας την τάση για πράσινη ανάπτυξη, καλώντας όλες τις επιχειρήσεις, μικρομεσαίες και μεγάλες, να προσαρμοστούν και να ενσωματώσουν κριτήρια ESG σε όλο το φάσμα δραστηριοτήτων τους, τα οποία θα αποτυπώνονται τόσο στην έκθεση βιωσιμότητας όσο και στα στοιχεία μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης.
Οι αλλαγές, επομένως, είναι αρκετές και προκειμένου οι εταιρείες να παραμείνουν ευθυγραμμισμένες με τα νέα κριτήρια ESG, δεδομένου ότι οι γνωστοποιήσεις μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης συνδέονται άμεσα με τις δηλώσεις στους απολογισμούς βιώσιμης ανάπτυξης, θα χρειαστεί να μελετήσουν και να προετοιμαστούν σύμφωνα με τα δεδομένα που είτε πρόκειται είτε έχουν ήδη διαμορφωθεί από τους νέους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Όσον αφορά την εξειδίκευση από την Κομισιόν, τι περιμένουμε φέτος; Ποια πρότυπα υπάρχουν ήδη για το τι πρέπει να δημοσιεύεται στους απολογισμούς βιωσιμότητας;
Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί μέρος της καθημερινότητας κάθε σύγχρονης και ανταγωνιστικής επιχείρησης, ενώ παραμένει μεγάλη πρόκληση και απαιτεί τη δημιουργία ολοκληρωμένης επιχειρηματικής προσέγγισης, ώστε αυτή να αποτυπώνεται στον τρόπο που μια εταιρεία εντάσσει τα ESG κριτήρια στο χαρτοφυλάκιό της, στις εσωτερικές της διαδικασίες, στα προϊόντα, τις υπηρεσίες και τις αναφορές της.
Σε αυτή την προσπάθεια των επιχειρήσεων, που ναι, φέτος καταγράφουν μια αυξητική δυναμική, λόγω και όλων των νέων αλλαγών που αναφέραμε, είτε είναι εισηγμένες –και υποχρεούνται από τον νόμο– είτε όχι, η KPMG έρχεται να καλύψει κάθε ανάγκη, προσφέροντας όλο το εύρος των υπηρεσιών:
– Ανάπτυξη απολογισμών βιώσιμης ανάπτυξης, συμβάλλοντας στην καθοδήγηση και τη σύνταξη του απολογισμού.
– Διαμόρφωση στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης, με την δημιουργία κατάλληλων στόχων (KPIs) και προγραμμάτων.
– Αναθεώρηση και βελτίωση εταιρικών πολιτικών και διαδικασιών.
– Αξιολόγηση των κοινωνικών επιδράσεων, με την αποτίμηση της στρατηγικής και των δράσεων εταιρικής υπευθυνότητας και αειφορίας (Social Return on Investment, SROI, Social Value).
– Υποστήριξη στην προσέλκυση υπευθύνων επενδύσεων με κριτήρια ESG, δίνοντας την ευκαιρία για συμμετοχή σε υπεύθυνες κεφαλαιαγορές, χρηματιστηριακούς δείκτες και δείκτες αξιολόγησης.
– Συγκριτική αξιολόγηση των βέλτιστων πρακτικών των επιχειρήσεων, σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης (benchmarking) και ανάλυση ουσιαστικότητας (materiality analysis/matrix).
– Υπηρεσίες εξωτερικής διασφάλισης απολογισμών, ακολουθώντας καθορισμένες διαδικασίες διεθνών προτύπων (ISAE 3000, AA1000 AS κ.ά.)
Ποιο είναι το κόστος για μια επιχείρηση που επιθυμεί να συμμορφωθεί με τα κριτήρια ESG; Τι πρέπει να κάνει;
Το κόστος διαμορφώνεται πάντα με βάση τις ανάγκες της εκάστοτε επιχείρησης, τον βαθμό της ετοιμότητάς της και, κατ’ επέκταση, το εύρος των συμβουλευτικών υπηρεσιών τις οποίες θα κληθούμε να προσφέρουμε.
Σε κάθε περίπτωση οι προσφερόμενες υπηρεσίες είναι προσαρμοσμένες ώστε να καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες που μας μεταφέρονται. Παράλληλα, υπάρχει η κατάλληλη καθοδήγηση ώστε, σταδιακά, ακολουθώντας τις διεθνείς εξελίξεις αλλά και τη νομοθεσία, οι επιχειρήσεις που μας εμπιστεύονται να ξεχωρίζουν σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης στον τομέα στον οποίο δραστηριοποιούνται, αναφορικά με ζητήματα περιβάλλοντος, κοινωνικού αντικτύπου και τοπικών κοινωνιών, αλλά και ορθής διακυβέρνησης. Μια επιχείρηση που ξεκινά το ταξίδι της στη βιώσιμη ανάπτυξη και το ESG θα πρέπει να είναι έτοιμη να δώσει χρόνο, χώρο ανάπτυξης των πρωτοβουλιών που θα δεσμευτεί να ακολουθήσει, αλλά κυρίως να έχει ουσιαστική δέσμευση σε επίπεδο ηγεσίας, ώστε να μπορέσει να κατανοήσει αυτό το νέο περιβάλλον απαιτήσεων που δημιουργείται, ενώ παράλληλα θα πρέπει να λάβει υπόψη της ότι οι αλλαγές αυτές και η συμπερίληψη των ESG κριτηρίων στην καθημερινή της λειτουργεία απαιτεί σταθερά βήματα και ουσιαστικές δράσεις. Εκεί πιστεύουμε ότι ο ρόλος του κατάλληλου συμβούλου είναι καταλυτικός και οδηγεί στη διαφορά τού απλώς «συμμορφώνομαι» με το «είμαι πρωτοπόρος στην αγορά που δραστηριοποιούμαι».
Η πληθώρα rating companies και συμβούλων δημιουργεί μια Βαβέλ, διαφορετικών προτύπων και προτεραιοτήτων. Πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις στην οδύσσεια που έχουν να αντιμετωπίσουν;
Οι δείκτες αξιολόγησης ESG οδηγούν όλο και περισσότερο την αναπτυξιακή πυξίδα της οικονομίας και επιχειρηματικότητας, καθώς αποτελούν βασική πηγή πληροφόρησης των αναλυτών και των επενδυτών για τις επιδόσεις σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και διακυβέρνησης.
Η πληθώρα των δεικτών αξιολόγησης, αλλά και η διαφορετική τους προσέγγιση σε ό,τι αφορά τη βαρύτητα ανά άξονα και μεθοδολογία (Dow Jones, FTSE4Good, ESG Bloomberg, MSCI, RobecoSAM, GRESB κ.ά.), καλύπτει όλο το φάσμα των αναγκών αξιολόγησης των επενδυτών και, έτσι, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται από τις επιχειρήσεις ως ένα εξαιρετικό εργαλείο management για να αξιολογούν και να βελτιώνουν τις διαδικασίες και τις πρακτικές τους. Με την κατάλληλη καθοδήγηση από εξειδικευμένους συμβούλους που θα συμβάλουν στη θέσπιση στόχων και τελικά την ενσωμάτωση της βιώσιμης ανάπτυξης στην επιχειρησιακή τους στρατηγική, η αξιολόγηση των rating companies αποτελεί, τελικά, ένα πολύτιμο εργαλείο για τις εταιρείες, βοηθώντας παράλληλα στη λήψη των κατάλληλων επενδυτικών αποφάσεων.
Η έλλειψη ευθυγράμμισης με τα ESG κριτήρια των μικρότερων εισηγμένων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τι κινδύνους δημιουργεί;
Η ενσωμάτωση ESG κριτηρίων στην επιχειρησιακή στρατηγική θα πρέπει να θεωρείται μια πραγματική ευκαιρία για βελτίωση, ένας τρόπος για τις επιχειρήσεις να μετρήσουν την αξία τους και τελικά να βελτιώσουν την επενδυτική/πιστοληπτική τους ικανότητα. Ωστόσο η μη συμμόρφωση των μικρότερων εισηγμένων και των μικρομεσαίων εταιρειών με τα ESG κριτήρια δημιουργεί έναν νέο τύπο κινδύνου, τον ESG κίνδυνο: περιβαλλοντικό, κοινωνικό ή κίνδυνο διακυβέρνησης.
Για παράδειγμα, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, που σχετίζονται είτε με συστήματα διαχείρισης και κατανάλωσης ενέργειας και νερού είτε με περιβαλλοντικά πρόστιμα, μπορεί να έχουν άμεσο χρηματοοικονομικό αντίκτυπο σε μια επιχείρηση, μειώνοντας τη ρευστότητά της και τις δυνατότητές της για κερδοφορία. Παράλληλα, κοινωνικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με εργασιακά πρότυπα, ίσες ευκαιρίες, αλλά και την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, έχουν έναν έμμεσο, αλλά εξίσου σημαντικό αντίκτυπο με τον χρηματοοικονομικό, αυτόν της καλής φήμης, βλάπτοντας μακροπρόθεσμα τη μέχρι πρότινος αφοσίωση των καταναλωτών.
Επομένως, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι οι επιχειρήσεις που ενσωματώνουν τους ESG κινδύνους στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων και καθιερώνουν σαφείς διαδικασίες για τον εντοπισμό, τη μέτρηση και τη διαχείρισή τους θα είναι σε θέση να ανταποκρίνονται γρηγορότερα στις ρυθμιστικές εξελίξεις, να μειώνουν τους χρόνους συμμόρφωσης και να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη λειτουργία τους σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Τι θα μπορούσε να κάνει η πολιτεία για να βοηθήσει τις ελληνικές επιχειρήσεις να μη χάσουν το τρένο των ESG, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο να αποκλειστούν από τις χρηματοπιστωτικές αγορές σε μερικά χρόνια;
Το αύριο απαιτεί από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (επιχειρήσεις, κοινωνία, κράτος) να προσαρμόζονται στις αλλαγές, να κάνουν κτήμα τους τις προκλήσεις και να τις μεταφράζουν σε ευκαιρίες.
Αυτό θα γίνει εφόσον ο καθένας κατανοήσει το μέρος της εξίσωσης που του αναλογεί, καθώς η ιστορία έχει δείξει ότι εάν οι όποιες αλλαγές δεν πραγματοποιηθούν συντεταγμένα, δεν θα έχουν και το ανάλογο αποτέλεσμα.
Επομένως, η πολιτεία θα πρέπει να εντάξει τα ESG κριτήρια στον έλεγχο για συμμόρφωση, έτσι ώστε οι ελληνικές αρχές να εποπτεύουν τις κανονιστικές απαιτήσεις που ορίζονται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/2088 (SFDR) και τον Κανονισμό (ΕΕ) 2020/852 (EU Taxonomy), ελαχιστοποιώντας έτσι τους κινδύνους και μεγιστοποιώντας τις αποδόσεις των εταιρειών με ένα βασικό σκοπό: τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Oι προσφερόμενες υπηρεσίες είναι προσαρμοσμένες ώστε να καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες που μας μεταφέρονται. Παράλληλα, υπάρχει η κατάλληλη καθοδήγηση ώστε, σταδιακά, ακολουθώντας τις διεθνείς εξελίξεις αλλά και τη νομοθεσία, οι επιχειρήσεις που μας εμπιστεύονται να ξεχωρίζουν σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης στον τομέα στον οποίο δραστηριοποιούνται, αναφορικά με ζητήματα περιβάλλοντος, κοινωνικού αντικτύπου και τοπικών κοινωνιών, αλλά και ορθής διακυβέρνησης