ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ KPMG

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ

Η κρίση θα συντηρείται όσο συντηρείται η ύφεση. Διέξοδο προσφέρει μόνο η ανταγωνιστικότητα, με σημείο κλειδί να προχωρήσουν οι διαρθρωτικές αλλαγές στη χώρα. Μόνον έτσι θα επιτευχθεί μείωση του κόστους ώστε να ανοίξει ο δρόμος της ανάπτυξης. Αυτή, με δυο λόγια, είναι η εκτίμηση του Μάριου Κυριάκου, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της KPMG.

Πώς αντιμετωπίζεται, κ. Κυριάκου, η φοροδιαφυγή; Πώς χτίζεται η σχέση εμπιστοσύνης πολίτη – κράτους;

Όλα τα προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζουμε, τα πρόσθετα μέτρα και οι έκτακτες εισφορές, θα μπορούσαμε να τα καλύψουμε σε μεγάλο βαθμό με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Αρχίζω να πιστεύω ότι κανείς πραγματικά δεν θέλει να την καταπολεμήσει. Κοιτάξτε, σε καμία χώρα δεν μπόρεσαν να περιορίσουν τη φοροδιαφυγή σε ανεκτό επίπεδο χωρίς πραγματικό και ολικό πόθεν έσχες. Δηλαδή, να υποβάλλεται στην εφορία δήλωση κάθε 3-4 χρόνια, ή κάθε χρόνο στην αρχή της εφαρμογής του μέτρου, μαζί με την ετήσια φορολογική δήλωση εισοδήματος και μια δήλωση περιουσιακής κατάστασης, ένα είδος ατομικού ισολογισμού, όπου καταγράφονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία, κινητά και ακίνητα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, και κατάσταση αποτελεσμάτων, δηλαδή εσόδων/εξόδων. Εάν τα δηλωθέντα εισοδήματα δεν δικαιολογούν την αύξηση της περιουσίας, ο φορολογούμενος θα κληθεί να καταβάλει φόρο σε αυτήν τη διαφορά, συν προσαύξηση λόγω καθυστέρησης πληρωμής. Αυτό γίνεται σε πολλές χώρες και θα καταργήσει όλες τις κατά καιρούς ανοησίες, όπως η φοροκάρτα, η ταμειακή μηχανή κ.ά. σαν τρόπο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Με αυτόν τον πραγματικά αντικειμενικό τρόπο φορολόγησης θα εμπεδωθεί και η εμπι- στοσύνη μεταξύ πολίτη και κράτους.

Ποιά είναι η γνώμη σας για τα τεκμήρια που προβλέπονται;

Τα τεκμήρια διαβίωσης για μένα είναι μεγάλο λάθος, διότι είναι αυθαίρετα και ενθαρρύνουν την φοροδιαφυγή. Πείτε ότι έχω εισόδημα 100.000 ευρώ, αλλά με βάση τα τεκμήρια πρέπει να δηλώσω 30.000, τότε θα μπορώ να αποκρύψω τα υπόλοιπα. Το θέμα είναι να αρχίσουμε να εμπεδώνουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ κράτους και πολίτη, όπως προανέφερα, και στη συνέχεια να πει η φορολογική αρχή στον πολίτη: «είναι δική σου ευθύνη να μου πεις πόσα χρήματα έχεις βγάλει και πώς τα διέθεσες και αλίμονό σου εάν μου πεις ψέματα!» Δεν είναι δύσκολο, το κάνουν όλες οι χώρες, γιατί όχι η Ελλάδα;

Η κατάργηση του πόθεν έσχες για την αγορά ακινήτων για μια τριετία, με στόχο να τονωθεί η οικοδομή, λειτουργεί προς αυτή την κατεύθυνση ή δίνει το λάθος μήνυμα;

Η κατάργηση του πόθεν έσχες είναι εξαιρετικά μεγάλο λάθος. Γιατί να επιβραβεύσουμε το φοροφυγά ακόμη μια φορά; Αν θέλει η κυβέρνηση να τονώσει την οικοδομή, θα πρέπει να πάρει ένα μέτρο που θα αφορά ισότιμα όλους. Δεν μπορεί να πει ότι για τρία χρόνια όσοι αγοράσουν μια πολυκατοικία δεν θα ερωτηθούν για την προέλευση των χρημάτων τους. Αν τα έχουν κλέψει (από το κράτος) να μην την αγοράσουν ή να την αγοράσουν και να πληρώσουν κάποιον φόρο, κάνοντας μια νέα αρχή. Διαφορετικά, εκείνος που την έχει αγοράσει με την υποχρέωση να δικαιολογήσει το «πόθεν έσχες», για άλλη μια φορά θα αισθάνεται το «κορόιδο» της υπόθεσης.

Για τις επιχειρήσεις τώρα. Πείτε μας, είναι όντως υψηλή η φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα; Αυτό είναι αντικίνητρο για επενδύσεις;

Σε πρόσφατη μελέτη της KPMG, η Ελλάδα στη φορολογία των εταιρειών βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο των 150 χωρών που εξετάστηκαν. Όμως, πέραν του φόρου που πληρώνει η εταιρεία, το πιο σημαντικό είναι τι καταλήγει στον μέτοχο. Ας δούμε την περίπτωση κάποιου που το μόνο του εισόδημα είναι από μερίσματα. Όταν μπει έκτακτη εισφορά 10% στα κέρδη της εταιρείας (που ήδη θα φορολογούνται με 20%), σημαίνει ότι θα πάρει 10% λιγότερα. Στη συνέχεια το εισόδημά του θα φορολογηθεί με συντελεστή 40%-45%. Αν προσθέσουμε και μια έκτακτη εισφορά σε ατομικό επίπεδο 5%, η εφορία θα του έχει πάρει 60%-65%. Ο επενδυτής θα παίρνει αισθητά χαμηλότερα από ό,τι στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Κύπρο και αλλού. Αυτή τη στιγμή η επιβάρυνση σε ατομικό επίπεδο είναι από τις υψηλότερες στο κόσμο. Αυτό είναι μεγάλο αντικίνητρο για επενδύσεις.

Με τη μείωση των αμοιβών λόγω της ύφεσης μειώνεται το κίνητρο μετεγκατάστασης σε χώρες χαμηλότερης επιβάρυνσης;

Καθόλου. Αν θέλουμε να προσελκύσουμε επενδύσεις, θα πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε ότι πραγματικά τις θέλουμε! Εάν ναι, τότε θα πρέπει όχι μόνο να το βροντοφωνάξουμε αλλά και να κάνουμε συστηματική δουλειά προβολής αυτής της θέσης με μέτρα προσέλκυσης. Αντί να ψάχνουμε να ανακαλύψουμε τον τροχό, θα πρέπει να δούμε τις καλύτερες επενδυτικές πρακτικές που εφαρμόζουν οι άλλες χώρες για τον ξένο αλλά και τον εγχώριο επενδυτή. Με τις επενδύσεις θα κινηθεί η οικονομία. Τα επενδυτικά κεφάλαια πάνε εκεί που θα υπάρχει σταθερότητα, φιλικό επενδυτικό κλίμα και μια καλή απόδοση.

Πρέπει να προχωρήσουμε σε διαρθρωτικές αλλαγές που θα μειώσουν τα κόστη και θα μας κάνουν ανταγωνιστικούς. Χρειάζεται τόλμη και να διαλαλήσουμε σαν στόχο ότι θέλουμε να κάνουμε την Ελλάδα ίση με το καλύτερο κράτος στην Ευρώπη. Θα σας πω κάτι που θα ακουστεί λίγο παράδοξο σήμερα που η Ιρλανδία έχει τόσο μεγάλα προβλήματα (απέκτησε προβλήματα γατί ξέφυγαν οι τράπεζες και προβλημάτισαν το κράτος, ενώ σε εμάς συνέβη το αντίστροφο). Η Ιρλανδία πριν φτιάξει τον αναπτυξιακό της νόμο, που της έδωσε τη μεγάλη άνοδο την περίοδο πριν την κρίση, έστειλε στελέχη της σε όλες τις χώρες της Ευρώπης (σε μας ήρθαν το ’74) να δουν τις καλύτερες πρακτικές. Το Ιnvestment Development Agency ζήτησε να μάθει ποιους νόμους είχαν για να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις. Συγκέντρωσαν το υλικό, επέστρεψαν στη χώρα τους και έφτιαξαν ένα πλαίσιο που ήταν ίσο ή καλύτερο από όλα τα άλλα. Εμείς πρέπει να ορίσουμε το πλαίσιο αναφοράς και να προχωρήσουμε. Δεν πρέπει να υπάρχει μόνο η πολιτική βούληση για να γίνουν όλες αυτές οι σοβαρές αλλαγές, αλλά και εφαρμογή των αποφάσεων στη πράξη.

«Αν θέλουμε να προσελκύσουμε επενδύσεις, θα πρέπει να κάνουμε συστηματική δουλειά. Αντί να ψάχνουμε να ανακαλύψου- με τον τροχό, θα πρέπει να δούμε τις καλύτερες πρακτικές των άλλων για τον ξένο αλλά και τον εγχώριο επενδυτή»

Πού θα εστιάζατε τα μεγαλύτερα αντικίνητρα στην ανάληψη επιχειρηματικής δράσης –πηγή δημιουργίας θέσεων εργασίας– στην Ελλάδα; Εκτός από τη φορολογία, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, η ύφεση που καταστρέφει τις προοπτικές κερδοφορίας;

Σήμερα είναι διαφορετικοί οι λόγοι που δεν έρχονται επενδύσεις στην Ελλάδα απ’ ό,τι πριν 5 χρόνια. Σήμερα ο επενδυτής φοβά- ται μήπως η χώρα πτωχεύσει. Αν έρθει, θα το κάνει σε τομείς όπου και να πτωχεύσει η χώρα δεν θα έχει πρόβλημα. Άρα πρέπει να ξεκαθαρίσει το τοπίο και αυτό θα γίνει όχι μόνο όταν ανακοινώνονται σωστά μέτρα αλλά και όταν εφαρμόζονται. Και σε μας δεν εφαρμόζονται. Το έχουμε ζήσει. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό μέτρο που θα διευκόλυνε την επιχείρηση είναι η κατάρ- γηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Αυτό είναι ένα έκτρωμα που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Παρόλο που εδώ και μήνες καταργήθηκε με νόμο από 31 Δεκεμβρίου 2011 και ταυτόχρονα δημιουργήθηκε επιτροπή για την αντικατάστασή του, στη πράξη η επιτροπή κατέληξε να εισηγείται κατάργηση περίπου 15% των διατάξεων, αλλαγή σε περίπου 10% των διατάξεων και μεταφορά του υπολοίπου 75% κάπου αλλού. Δηλαδή όχι κατάργηση! Τα μόνα άρθρα που πρέπει να διατηρηθούν είναι οι αρχές αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων και όλα τα άλλα να καταργηθούν. Το κράτος να πει στην επιχείρηση: «τήρησε τα βιβλία σου όπως νομίζεις καλύτερα, αλλά με τρόπο που να μπορώ να ελέγξω το αποτέλεσμά σου, όπως το θέλει ο νόμος,για να σε φορολογήσω». Ένα καλό παράδειγμα ουσιαστικής αλλαγής είναι ο νόμος που προβλέπει οι ορκωτοί ελεγκτές να κάνουν τον έλεγχο που κάνει η εφορία στις επιχειρήσεις. Τώρα που εφαρμόστηκε, το κράτος παίρνει γρηγορότερα τα χρήματά του και ο φορολογούμενος ξέρει ότι η υπόθεσή του έκλεισε.

Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα και ταυτόχρονα από τα πρώτα, εάν όχι το πρώτο, που εδραιώνει την εμπιστοσύνη πολίτη-κράτους. Άλλα σημαντικά αλλά απλά μέτρα που θα διευκόλυναν την επιχειρηματική δραστηριότητα είναι η απλούστευση της εργατικής νομοθεσίας, π.χ. να μη χρειάζεται άδεια για υπερωρίες, να μη δηλώνεται η πρόσληψη. Επίσης η κατάργηση των προστίμων για τεχνικούς λόγους, π.χ. μη υποβολή δήλωσης εφόσον δεν υπάρχει φόρος ή τέλος προς πληρωμή.

Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, από την εμπειρία σας, πόσο επηρεάζουν αρ νητικά;

Αποτελούν μεγάλο πρόβλημα. Όλοι μιλούν για ανάπτυξη. Τι σημαίνει ανάπτυξη; Αν οι τιμές του προϊόντος που παράγω είναι πιο ακριβές από κάθε άλλης αγοράς, ό,τι και να κάνω δεν θα πουλήσω και άρα δεν θα έχω ανάπτυξη. Οι τιμές γενικά προσδιορίζονται από τρεις πυλώνες: εργατικό κόστος, ενοίκια κ.λπ., πρώτες ύλες και νομοθετικές επιβαρύνσεις. Οι πρώτες ύλες εν πολλοίς είναι εκτός του ελέγχου μας, εφόσον εισάγουμε τις περισσότερες. Όσον αφορά τους μισθούς, υπάρχουν όρια στη μείωσή τους. Ο τρίτος πυλώνας είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές. Δεν μπορεί να απαιτούνται τρεις μήνες για την έκδοση μιας άδειας, δεν μπορεί να πρέπει ο επιχειρηματίας να περάσει από δέκα γραφειοκρατικές διαδικασίες για να λύσει ένα θέμα, δεν μπορεί να χρειάζεται ένα σωρό διαδικασίες για να διοικεί την επιχείρησή του ή να συμμορφώνεται με ανούσιες απαιτήσεις, με πρόστιμα να καραδοκούν σε κάθε γωνιά! Όλα αυτά προσθέτουν στο κόστος. Για παράδειγμα, μια ξένη εταιρεία που θέλει να επενδύσει στην Ελλάδα και έχει προηγμένα συστήματα που λειτουργούν στο εξωτερικό, γιατί πρέπει να έχει το λογιστήριό της εδώ; Το μόνο που χρειάζεται είναι να παρέχει πρόσβαση στα βιβλία και τα αρχεία της για να μπορεί να γίνει οιοσδήποτε έλεγχος, μειώνοντας το κόστος με αυτόν τον τρόπο. Συνεπώς θα πρέπει πρώτα να προωθηθούν άμεσα και ριζικά διαρθρωτικά μέτρα που θα μειώσουν το κόστος, αλλιώτικα ουσιαστική ανάπτυξη δεν θα υπάρξει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί τη διαδικασία αλλαγής της νομοθεσίας από ειδικούς ώστε να αφαιρεθούν οι επιβαρύνσεις-τροχοπέδη για τον επιχειρηματία. Το έκανε η Γερμανία, το έκανε η Κύπρος, εμείς τίποτα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, στις πιο πολλές χώρες της Ευρώπης ο υποψήφιος επενδυτής μπορεί να αποταθεί σε μια ελεγκτική εταιρεία ή δικηγορικό γραφείο, να του δώσει μια έτοιμη εταιρεία, τις λεγόμενες shelf companies, και να έχει εταιρεία σε δευτερόλεπτα. Εδώ αυτό δεν γίνεται, γιατί η εταιρεία πρώτα πρέπει να έχει έδρα, να έχει εγγραφή σε επιμελητήριο, να έχει ανοίξει βιβλία, να τηρεί τα βιβλία, να υποβάλλει δηλώσεις κ.λπ. Όντως έχουν γίνει κάποια βήματα για την ίδρυση εταιρειών σε 1-2 μέρες, αλλά παραμένουν κάποια πράγματα που επιβαρύνουν. Σε άλλες χώρες η εταιρεία ξεκινά τις εργασίες της και υποβάλλει τις δηλώσεις της στη εφορία την κατάλληλη στιγμή. Δεν χρειάζεται δήλωση έναρξης δραστηριοτήτων ή θεώρηση βιβλίων κ.λπ.

Αν θέλει η κυβέρνηση να τονώσει την οικοδομή θα πρέπει να πάρει ένα μέτρο που θα αφορά ισότιμα όλους, εκτιμά ο Μάριος Κυριάκου, διατυπώνοντας απερίφραστα ότι η «κατάργηση του πόθεν έσχες είναι εξαιρετικά μεγάλο λάθος».