Κωνσταντίνος Ι. Νιφορόπουλος
Ορκωτός Ελεγκτής – Λογιστής
Την άνοιξη του έτους 1956, ο πρύτανης και καθηγητής της έδρας του Εμπορικού Δικαίου στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Σπουδών Κυριάκος Σπηλιόπουλος, πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου, έμπαινε στα γραφεία του Σώματος Ορκωτών Λογιστών, Καποδιστρίου 28, στο «Μέγαρο Λινάρδου», στον 4ο όροφο, για να τακτοποιήσει τα ζητήματα του επικείμενου διαγωνισμού υποψηφίων βοηθών και δοκίμων ορκωτών λογιστών.
Ο τεχνικός του ΟΤΕ μόλις τελείωσε με τη σύνδεση του τηλεφώνου γύρισε και είπε: «Κύριοι, το τηλέφωνο με αριθμό 27000 είναι έτοιμο προς λειτουργία».
Φεύγοντας έμπαινε ο καφετζής του μεγάρου, πολυλογάς, όπως οι περισσότεροι καφετζήδες, αλλά και «ιστοριοδίφης» (αυτός που ερευνά επισταμένως και αναζητεί ιστορικά τεκμήρια).
Αυτή τη φορά κουβαλούσε και ένα φάκελο με αποκόμματα εφημερίδων και φωτογραφίες.
«Κύριε καθηγητά, να σας δείξω» είπε και άνοιξε το φάκελο (όλα ήταν ταξινομημένα κατά χρονολογική σειρά)…
Η περιοχή πριν την ανέγερση του μεγάρου
Η εποχή
Η οδός Πατησίων κατασκευάστηκε το 1841, κατά τη διάρκεια της δημαρχίας του Δ. Καλλιφρονά, και πολύ σύντομα έγινε ο πιο αγαπημένος εξοχικός περίπατος των Αθηναίων.
Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, το τμήμα του δρόμου από την αρχή του, στην οδό Πανεπιστημίου, έως την οδό Αγίου Μελετίου, μετονομάστηκε σε οδό 28ης Οκτωβρίου, προς τιμήν της εθνικής επετείου. Η ονομασία αυτή όμως δεν επικράτησε και σήμερα η ονομασία «Πατησίων» είναι ο κοινός τρόπος αναφοράς στην οδό.
Η πρώτη περίοδος (1934-1941): Το «Μέγαρον Λινάρδου»
Η άδεια του κτιρίου
Ένα από τα ιστορικά κτίρια του κέντρου της πρωτεύουσας, με άδεια οικοδομής που εκδόθηκε στις 15.1.1934, από το «Γραφείον Σχέδιου Πόλεων Αττικοβοιωτίας». Σχετικά με την τοποθεσία του ακινήτου αναφέρεται: «Συνοικία: Πολυτεχνείο».
Γενικά στοιχεία του κτιρίου
Όνομα: Μέγαρο Λινάρδου (νυν: Μέγαρο Ορκωτών Λογιστών)
Αρχιτέκτονας: Πολιτικός μηχανικός Κώστας Βουτσινάς*
Χρονολογία ανέγερσης: 1934 / Θέση: Γωνιακή (ορθογωνικό τελείωμα) / Επίπεδα: ισόγειο, 1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος, 6ος / Κατάσταση διατήρησης: Καλή Τεκμηρίωση: Βιβλιογραφική πηγή: 1. PhD Έφη Παπαδάμ-Ριζά
Αναλυτικά
Εξώθυρα: Θέση: Μία, κύρια, ασύμμετρη / Υλικό: γυαλί και μέταλλο / Είδος: σε εσοχή, με αναβαθμούς, με γεωμετρικά μοτίβα
Είσοδος: Είδος: Διαμορφωμένη / Υλικά δαπέδου: Μάρμαρο
Εξώστες: Ναι / Είδος: Ευθύγραμμοι, σε ένωση με έρκερ, με στηθαίο, χτιστό
Εσωτερικό κλιμακοστάσιο: Είδος: Κυκλικά, με ανοίγματα: φεγγίτες / Χειρολιστήρας [το επάνω μέρος, συνήθως ξύλινο, από τα προστατευτικά κάγκελα σκάλας, εξώστη κ.λπ.]: Ναι / Υλικό χειρολιστήρα: ξύλο
Φεγγίτης: Επιλογή: Ναι / Θέση: στο εσωτερικό κλιμακοστάσιο / Σχήμα: καμπύλος / Υλικό σκελετού: Μέταλλο
Ανοίγματα: (1) Τύπος: Μεμονωμένα ανοίγματα / Όροφος: ισόγειο, 1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος, 6ος /Είδος: Ανοιγόμενα, με ρολά / Υλικό σκελετού: Μέταλλο (2) Τύπος:, Γωνιακά ανοίγματα / Όροφος: ισόγειο, 1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος, 6ος Είδος: Ανοιγόμενα, με ρολά / Υλικό σκελετού: Ξύλο
Έρκερ**: Ναι / Θέση: Μη συμμετρική /Όροφος: 1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος όροφος / Σχήμα: Ορθογωνικό / Είδος: Με συνεχή ανοίγματα περιμετρικά / Βάθος (σε cm): 80
Δώμα με διαμορφώσεις: Είδος: Στηθαίο, χτιστό
(Πηγή: Ιστοσελίδα του Προγράμματος «Προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της δεκαετίας του 1930 (μοντέρνου κινήματος) του Δήμου Αθηναίων». http://modmov.ellet.gr/listing/28%CE85-28/#)
* 1. «Η ανέγερση της νέας “Μεγάλης Βρεταννίας” στα τέλη της δεκαετίας του ’50 υπήρξε ένα επίτευγμα για την Αθήνα, ίσως αξεπέραστο. … Αρχιτέκτων ήταν ο Κώστας Βουτσινάς (με συνεργάτες τους Θ. Θεοφιλόπουλο και Α. Φωκά), που κληροδότησαν στην Αθήνα ένα κτίριο αναφοράς».
(Νίκος Βατόπουλος, «Ο μανδύας του κλασικού σε νέα κτίρια της Αθήνας», εφ. Η Καθημερινή, 25.10.2014)
2. «Η ιστορία του Astir Palace πηγαίνει πίσω μισό αιώνα. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, στην εποχή που η Ελλάδα “ανέτειλε” ως διεθνής τουριστικός προορισμός … Το πολυτελές “Αρίων” εγκαινιάστηκε το 1967, με σχέδια του κορυφαίου αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Βουτσινά».
(Κάλλια Καστάνη, «Astir Palace: Εδώ που γράφτηκε ο μύθος της Αθηναϊκής Ριβιέρας» (31.1.2016) https://www.fortunegreece.com/article/astir-palace-edo-pou-graftike-o-mithos-tis-athinaikis-rivieras-spanies-fotografies/)
** Ερκέρ είναι οι κλειστοί εξώστες, δηλαδή οι αρχιτεκτονικές προεξοχές σαν κλειστά μπαλκόνια σε μια πολυκατοικία, που προεξέχουν από το επίπεδο της όψης και σου δίνουν την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε μπαλκόνι. Την παρθενική τους εμφάνισή στην αθηναϊκή αρχιτεκτονική έκαναν τη δεκαετία του 1920 κατά τον ύστερο εκλεκτικισμό και εξαπλώθηκαν με τη κυριαρχία του μοντερνισμού, την εποχή του Μεσοπολέμου, το 1930. Οι πολυκατοικίες με μεγάλα έρκερ προορίζονταν για τους προνομιούχους της εύπορης αστικής τάξης και για πολυτελή διαμερίσματα της εποχής με άνετους χώρους, δρύινα πατώματα, μαρμάρινα μπάνια, ξενώνες, ασανσέρ.
(Κατερίνα Κομπόσου, «Ξέρετε τι είναι τα έρκερ της Αθήνας;», περ. Athens Voice (17.8.2018), https://www.athensvoice.gr/life/urban-culture/athens/466972_xerete-ti-einai-ta-erker-tis-athinas»)
Η επίταξη από τους Γερμανούς (1941-1944). Το κτίριο ως έδρα της GFP (Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία της Βέρμαχτ)
Το καθεστώς της επίταξης κατά τη γερμανική κατοχή – GFP (Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία της Βέρμαχτ)
Την περίοδο της Κατοχής στο κτίριο στη συμβολή των οδών Πατησίων 32 και Καποδιστρίου ήταν η έδρα της Geheime Feldpolizei (GFP), που ήταν η Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία της Βέρμαχτ. Στο κτίριο αυτό οδηγήθηκαν προς ανάκριση πολλοί αντιστασιακοί που πιάστηκαν από τους Έλληνες πράκτορες της υπηρεσίας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, απεργιών και άλλων αντιστασιακών ενεργειών.
Η υπηρεσία αυτή ασχολούνταν με θέματα κατασκοπείας, αντικατασκοπείας, προπαγάνδας και καταπολέμησης της αντίστασης. Οι γερμανοί και οι έλληνες πράκτορες της GFP κυκλοφορούσαν με πολιτικά, συγκέντρωναν πληροφορίες για τη δράση διάφορων ατόμων και έκαναν αιφνιδιαστικές συλλήψεις. Ακολουθούσε ανάκριση στα γραφεία της και εγκλεισμός στις φυλακές Αβέρωφ.
(Πηγή: «Οι Έλληνες πράκτορες των Ναζί» (12.10.2016), Hellas Fm, http://www.hellasfm.us/2014-10-20-17-43-54/item/4296-oi-ellines-praktores-twn-nazi.html)
Βιβλία και ιστορίες που αναφέρονται στο «Μέγαρο Λινάρδου»
Πάνος Αμυράς, «Τα λύτρα», Εκδόσεις Διόπτρα. Τι συμβαίνει στην Αθήνα του 1943, λίγο καιρό πριν την ήττα των Γερμανών και το εμφύλιο αιματοκύλισμα; Η δεύτερη περιπέτεια του Νίκου Αγραφιώτη είναι γραμμένη όπως και το πρώτο βιβλίο της σειράς, με πληθώρα πραγματολογικών και ιστορικών στοιχείων που ζωντανεύουν με μοναδικό τρόπο την Αθήνα και τη γενικότερη ατμόσφαιρα της εποχής… Υπηρεσίες όπως η Κομαντατούρ, η Γερμανική Μυστική Στρατιωτική Αστυνομία, η Γκεστάπο, τα Ες Ες, η Βέρμαχτ, ζαχαροπλαστεία, ξενοδοχεία, ακόμη και καζίνο συγκροτούν μια συναρπαστική και μελετημένη εικόνα μιας πόλης και μιας εποχής.
Μιχαήλ Κ. Τουρναβίτης, «Ιστορικό ενός μελλοθάνατου, 1944», Εκδόσεις Πελασγός. «Δυστυχώς, στις 5.30 π.μ. της 31ης Μαρτίου 1944, είχε σχεδόν τελειώσει την τοιχοκόλληση του παρανόμου εντύπου της Ελληνικής Κυβερνήσεως της Μέσης Ανατολής Καθημερινά Νέα, όταν έπεσε σε ενέδρα γερμανών στρατιωτών, συνελήφθη μετά από καταδίωξη και μεταφέρθηκε στα γραφεία της Γερμανικής Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας GFD (Πατησίων και Καποδιστρίου). Εκεί τον ανέκριναν ένας γερμανός υπαξιωματικός ανακριτής και ένας βιεννέζος διερμηνέας…»
Παναγιώτης Δημητράκης, «Οι γερμανικές Μυστικές Υπηρεσίες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της Κατοχής (1937-1945)», Εκδόσεις Ενάλιος Μια εξαιρετική ιστορική μελέτη, που αποκαλύπτει σημαντικά στοιχεία για τον πόλεμο των υποκλοπών στην Αθήνα, τις γερμανικές τακτικές κατά του ανταρτοπολέμου και τη στρατηγική προπαγάνδας του Βερολίνου.
Οι μάχες των «Δεκεμβριανών» (1944 -1945)
Η εποχή
«Στην κρίσιμη περίοδο του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ευρώπη συνταράχθηκε από την πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των δυνάμεων που συγκρότησαν την Αντίσταση και διεκδικούσαν κεντρική θέση στις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις και των εξόριστων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που επιδίωκαν την επάνοδό τους στην εξουσία. Η Ελλάδα υπήρξε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα όπου η ένταση αυτής της αντιπαράθεσης οδήγησε σε ένοπλη σύγκρουση τις μέχρι τότε συμμαχικές δυνάμεις του ΕΑΜ και των Βρετανών, πριν ακόμη από τη λήξη του πολέμου. Τον Δεκέμβριο του 1944, ενάμιση μόλις μήνα μετά την πανηγυρική απελευθέρωση της πρωτεύουσας, ξέσπασε η Μάχη της Αθήνας, η σφοδρότερη στρατιωτική αναμέτρηση που έγινε ποτέ στην πρωτεύουσα».
(Μενέλαος Χαραλαμπίδης, «Δεκεμβριανά 1944: Η μάχη της Αθήνας», Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2014)
Το κτίριο ως έδρα της Γενικής Ασφάλειας
Ο καθηγητής Κυριάκος Σπηλιόπουλος βρήκε πολύ ενδιαφέρουσες αυτές τις ιστορίες, αλλά βιαζόταν να γυρίσει στην ΑΣΟΕΕ.
Στο δρόμο συλλογιόταν:
– Τι θα γίνει με την προοπτική του ΣΟΛ και με τους άγγλους ορκωτούς;
– Τι θα γίνει με τις αντιδράσεις των άλλων Οικονομικών Σχολών (ΑΒΣΠ και ΑΒΣΘ), γιατί οι απόφοιτοί τους είχαν αποκλειστεί από τον διαγωνισμό πρόσληψης ασκούμενων δοκίμων;
– Τι θα γίνει με την εύρεση κονδυλίων για αγορά αριθμομηχανών (ηλεκτροκίνητων και όχι χειροκίνητων) και πολύγραφου (σ.σ.: ειδική συσκευή η οποία χρησιμοποιείται για την εκτύπωση επιστολών και εγκυκλίων σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων). Είχε ακούσει και για το «telex», που θα συνδεόταν σε λίγο [σ.σ.: το 1957 λειτουργεί για πρώτη φορά η υπηρεσία Τηλεγραφικών Συνδρομητών (Telex). Σύντμηση του όρου Teleprinter Exchange, που είναι ένα σύστημα τηλέτυπων συνδεδεμένων μεταξύ τους. Θεωρείται ο πρόδρομος του fax και του e-mail.]
Στην πλατεία Αιγύπτου ήταν αρκετοί μαζεμένοι και καβγάδιζαν με θέμα την ψήφο των γυναικών (σ.σ.: οι βουλευτικές εκλογές στις 19.2.1956 είναι οι πρώτες βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα που ψήφισαν και οι γυναίκες).
Έφτασε στη σχολή έχοντας ακόμα στο μυαλό του τα λόγια του προέδρου του ΕΛΚΕΠΑ, που τον συνάντησε το πρωί στο ασανσέρ: «Αν δεν σας δώσουν αντικείμενο εργασίας, εκτιμώ ότι δεν θα είμαστε πολύ καιρό γείτονες…»
Το κτίριο ως έδρα του Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητας (ΕΛΚΕΠΑ) και του Σώματος Ορκωτών Λογιστών (ΣΟΛ)
Η εποχή
Το έτος 1953 τα τρόλεϊ μπαίνουν στη ζωή της Αθήνας, μετά την κατάργηση των πρώτων γραμμών του τραμ. Το έτος 1957 αρχίσουν έργα αναμόρφωσης της πλατείας Ομονοίας. Καταργείται η παλαιά μορφή και ετοιμάζεται ο σχεδιασμός με το σιντριβάνι.
Το ΕΛΚΕΠΑ ήταν το σημαντικότερο κέντρο επιμόρφωσης της εποχής
Ιδρύθηκε με το Ν.Δ. 2473/1953 και λειτούργησε με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, που έχει σκοπό να ανεβάσει την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα στον οικονομικό, τεχνολογικό και κοινωνικό τομέα, διαμέσου της επιμόρφωσης. Καταργήθηκε µε το Ν. 2628/1998.
Τα τρία «ιερά τέρατα» της λογιστικής διδάσκουν σε αυτό το κτίριο Σειρά ομιλιών (διαλέξεων) των: Μάριου Τσιμάρα, Δημήτρη Παπαδημητρίου και Ιωάννη Χρυσοκέρη.
Το κτίριο ως έδρα του Σώματος Ορκωτών Λογιστών
Το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών, από την ίδρυση του, στεγάζεται στο Μέγαρο Λινάρδου.
Το κτίριο έχει αναπλαστεί εξωτερικά το 2004, σύμφωνα με τους κανονισμούς και τη νομοθεσία περί διατηρητέων κτιρίων, ενώ και εσωτερικά έχουν γίνει σταδιακές ανακαινίσεις και ανακατασκευές, με σκοπό τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας του.
Στον πρώτο και δεύτερο όροφο του Μεγάρου στεγάζεται το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (με αίθουσες διδασκαλίας).
Στον τρίτο, τέταρτο και στον έκτο όροφο του κτιρίου στεγάζονται όλες οι υπηρεσίες του ΣΟΕΛ, καθώς και το γραφείο του προέδρου του Σώματος.
Στο υπόγειο του κτιρίου υπάρχουν αποθηκευτικοί χώροι αλλά και μία ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα αρχειοθέτησης.
Εκτός των πέντε ορόφων, το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών διαθέτει αίθουσα συνεδριάσεων, βιβλιοθήκη και καφετέρια στο ισόγειο του κτιρίου για την εξυπηρέτηση του προσωπικού, των επισκεπτών και των φοιτητών του Ινστιτούτου.
Διατίθεται επίσης και αίθουσα εκγύμνασης, δημιουργήθηκε το 2005, η οποία βρίσκεται στο δώμα του Μεγάρου και είναι ανοικτή για όλα τα μέλη του Σώματος. Είναι εξοπλισμένη με μηχανήματα εκγύμνασης τελευταίας τεχνολογίας, αποδυτήρια, διαθέτει εκπαιδευμένο προσωπικό, ενώ είναι δυνατή, με την παρουσία γιατρού, και η διεξαγωγή τεστ κοπώσεως.
(Πληροφορίες από Γιάννη Βασιλάκη, προϊστάμενο Τεχνικής Υπηρεσίας ΣΟΕΛ)
Επίλογος
Το κτίριο αυτό είναι μάλλον ο ιστορικότερος (εξαιρουμένων των Πανεπιστημίων) τόπος εκπαίδευσης στην Ελλάδα, συναθροίζοντας τη δράση των δύο μεγάλων φορέων (ΣΟΛ/ΣΟΕΛ και ΕΛΚΕΠΑ).
Φυσικά η Ιστορία δεν μπορεί να καταγράψει τις αναρίθμητες μικρές και μεγάλες «προσωπικές ιστορίες» που το κάθε μέλος του ΣΟΕΛ έχει ζήσει σε αυτό το εμβληματικό για την ιστορία των ορκωτών λογιστών της Ελλάδας κτίριο…
