Μπορεί να μην είναι από τις χώρες που παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη, καθορίζοντας τις οικονομικο-πολιτικές εξελίξεις στη γηραιά ήπειρο, όπως η Γερμανία, η Αγγλία και η Γαλλία, εντούτοις η ισχυρή ναυτιλία, ο κλάδος του πετρελαίου και η ανεπτυγμένη αλιεία καθιστούν την οικονομία της Νορβηγίας υπολογίσιμη εμπορική δύναμη παγκοσμίως.
Τα τελευταία μάλιστα χρόνια η σκανδιναβική χώρα των 5 εκατομμυρίων κατοίκων έχει στρέψει τα βλέμματα της διεθνούς επιχειρηματικότητας πάνω της, καθώς έχει αναπτύξει ένα αξιοθαύμαστο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, που κατά πολλούς θα φέρει σημαντικές αλλαγές στην παγκόσμια αγορά.
Βαδίζοντας στα χνάρια του Ισραήλ και της Silicon Valley, που θεωρείται η «Μέκκα» της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, η Νορβηγία επενδύει σημαντικά ποσά στην τεχνολογική εκπαίδευση των κατοίκων της, για να μπορέσουν οι ιδέες τους να είναι ανταγωνιστικές και ελκυστικές ως προς την εξεύρεση πόρων που θα τους επιτρέψουν να κάνουν «scale up».
Στο Μπέργκεν, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Νορβηγίας, διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια το Start Up Extreme, ένας θεσμός όπου νέοι επιχειρηματίες από διάφορες γωνιές της χώρας έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις ιδέες τους και να κάνουν networking, προκειμένου να πείσουν τους υποψήφιους επενδυτές που καραδοκούν ότι αξίζει να τοποθετήσουν τα χρήματά τους στο δικό τους επιχειρηματικό εγχείρημα.
Το μικρό μέγεθος της χώρας δεν την εμποδίζει καθόλου να αναπτύξει τα start ups. Το χρησιμοποιεί μάλιστα ως πλεονέκτημα, αφού μεταξύ ενός περιορισμένου αριθμού επιχειρήσεων είναι πολύ πιο εύκολο να δημιουργηθούν συμπράξεις και συνέργιες που θα οδηγήσουν σε ισχυρότερα επιχειρηματικά σχήματα, ικανά να αντέξουν στον χρόνο.
Με μεθοδικές κινήσεις και την παροχή κινήτρων από το κράτος, η χώρα των Βίκινγκς έχει μετατραπεί σε hub, όπου αναπτύσσονται πολλές διαφορετικές τεχνολογίες και clusters, από το oil shipping και το κομμάτι του agriculture, μέχρι εκείνο της ανάλυσης δεδομένων για την αντιμετώπιση θαλάσσιων προβλημάτων, όπως για παράδειγμα της παραγωγής φαρμάκων για τον σολομό –από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα νορβηγικά προϊόντα– που προσβάλλεται από θαλάσσια μικρόβια.
Στο ταξίδι μας στη Νορβηγία είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε την Ingibjorg Meyer-Myklestand, επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων της Argentum, ενός από τα σημαντικότερα κρατικά funds της χώρας, η οποία απάντησε στο ερώτημα πόσο εύκολο είναι το επιχειρείν στην Νορβηγία, τι κίνητρα δίνονται από το κράτος και με ποια κριτήρια γίνονται οι τοποθετήσεις των VC’s.
Μολονότι η Νορβηγία δεν ήταν από τις χώρες που χτύπησε σφόδρα η κρίση, εντούτοις η κ. Myklestand παραδέχεται πως η επιρροή στον τρόπο λειτουργίας της βιομηχανίας των venture capitals ήταν μεγάλη. Το μεγαλύτερο κομμάτι της ανάπτυξης προερχόταν από τον κλάδο του πετρελαίου, απ’ όπου προέρχονταν και οι περισσότερες startups. Ωστόσο, η ύφεση συνέβαλε στο να συντελεστεί μια αλλαγή στην υφιστάμενη επενδυτική πολιτική και κατά συνέπεια στους τομείς που τοποθετούνταν πλέον τα χρήματα.
«Παρά τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, η αλήθεια είναι πως στη Νορβηγία γίνονται πολλά πράγματα τα τελευταία χρόνια. Βλέπουμε διαρκώς να “ξεφυτρώνουν” από παντού νέα startups hubs και accelerators, τα οποία ενδιαφέρονται να προσελκύσουν όχι μόνο το νορβηγικό ταλέντο αλλά και εκείνο που υπάρχει σε διάφορες άλλες χώρες του κόσμου» τονίζει.
Γιατί κάποιος να δραστηριοποιηθεί στη Νορβηγία; Κάποιοι εύλογα θα αναρωτιέστε εάν η Νορβηγία θα ήταν το ιδανικό μέρος για να αναπτύξετε την επιχείρησή σας και αν θα άξιζε τον κόπο να δραστηριοποιηθείτε σε μια περιοχή που δεν έχει ευρώ και που θεωρείται πιο ακριβή ακόμη και από την Ελβετία. Η απάντηση είναι πως όταν υπάρχει οργάνωση, οικονομικά κίνητρα, εύκολη πρόσβαση στη χρηματοδότηση και ξεκάθαρο πλαίσιο λειτουργίας, τότε το δίλημμα πάει περίπατο.
Η επικεφαλής του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων της Argentum εξηγεί πως από την πλευρά του κράτους υπάρχει αυτό που λέμε «soft funding», με άλλα λόγια μια ελαφριάς μορφής χρηματοδότηση, όπου δίνονται κάποια grants για το ερευνητικό κομμάτι μιας επιχείρησης. «Υπάρχουν πολλά τέτοιου είδους προγράμματα που “τρέχουν” στη Νορβηγία. Ειδικότερα για τις startups το ποσό που δίνεται δωρεάν από το κράτος κυμαίνεται μεταξύ 50.000-70.000 νορβηγικών κορονών, ήτοι 5.000-7.000 ευρώ, ένα χρηματικό ποσό το οποίο δεν επιστρέφεται».
Σε ό,τι αφορά τη φορολογία των επιχειρήσεων, αυτή διαμορφώνεται στο 23%, με την κ. Myklestand να παραδέχεται ότι η χώρα της δεν φημίζεται για τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές της.
Δίνοντας μια πλήρη εικόνα του νορβηγικού startup οικοσυστήματος, ανέφερε πως το 2017 υλοποιήθηκαν 700 deals και πως από τις Σκανδιναβικές χώρες η Νορβηγία είναι εκείνη που από το 2014 απολαμβάνει σταθερά τις περισσότερες χρηματοδοτήσεις από VC’s, με το 75% εξ αυτών να διοχετεύεται σε startups τεχνολογίας.
Πέρυσι έλαβαν χώρα 78 exits από επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις, 12 στη Νορβηγία, 48 στη Σουηδία, 15 στη Φινλανδία και 3 στη Δανία. «Δώδεκα νορβηγικές εταιρείες συμμετοχών μπήκαν στο χρηματιστήριο, εκ των οποίων οι πέντε στον δείκτη Nasdaq. Θα λέγαμε ότι το 2016 ήταν η καλύτερη χρονιά από άποψη χρηματοδότησης, καθώς αντλήθηκαν 2,2 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο διαμορφώθηκε σε 850 εκατ. ευρώ το 2017 και ελπίζουμε να είναι πολύ μεγαλύτερο την τρέχουσα χρονιά».
Να σημειωθεί πως κάτω από την «ομπρέλα» της Argentum βρίσκονται αυτή τη στιγμή 110 funds, στα οποία έχουν γίνει επενδύσεις της τάξεως των 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επισημαίνει πως ο λόγος που η ομάδα της Argentum εξακολουθεί να επικεντρώνεται κυρίως στη βόρεια Ευρώπη είναι επειδή θέλει να γνωρίζει καλά μια αγορά και στη συνέχεια να την κατακτά. «Προς το παρόν δεν έχουν επενδύσει στη Νότια Ευρώπη και σίγουρα είναι μια παρθένα αγορά για εμάς» λέει χαρακτηριστικά.
Πώς να κερδίσετε την εμπιστοσύνη του επενδυτή; Η μακροχρόνια εμπειρία της και η τακτική επαφή με τις νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν οδηγήσει την κ. Myklestand στο συμπέρασμα πως για να κεντρίσει μια startup το ενδιαφέρον ενός επενδυτικού fund θα πρέπει να διαθέτει κάποια βασικά χαρακτηριστικά. Οι συμβουλές λοιπόν που δίνει και στο ελληνικό οικοσύστημα είναι οι εξής:
• Έλεγξε την ιδέα σου πρώτα σε αυτούς που έχεις γύρω σου, πριν προβείς σε υλοποίησή της. Μη σπαταλάς χρόνο δημιουργώντας κάτι όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη αγορά.
• Να είσαι σε θέση να εξηγήσεις με απλά λόγια την αξία αυτού που έχεις δημιουργήσει. Σε δύο μόλις λεπτά να μπορείς να γίνεις κατανοητός, γιατί αυτός είναι ο χρόνος που αφιερώνεται σε τέτοιου είδους περιπτώσεις.
• Πριν πλησιάσετε ένα venture capital για χρηματοδότηση να είστε προετοιμασμένοι και «διαβασμένοι» αναφορικά με το τι σκέφτονται και τι είναι σημαντικό για τα ίδια τα VC’s πριν τους πείτε την ιδέα σας.
Όπως επισημάνθηκε, η Νορβηγία στηρίζει τη νεοφυή επιχειρηματικότητα μέσω επενδύσεων που υλοποιεί το κράτος για την εκπαίδευση της νέας γενιάς σε θέματα τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με την κ. Myklestand, η νορβηγική κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει τη δημιουργία τεχνολογικών υποδομών από τα σχολεία, ώστε τα μικρά παιδιά να έχουν εξοικειωθεί πλήρως με τα νέα τεχνολογικά εργαλεία όταν αποφοιτήσουν.
Το παράδειγμα της HOLD Η έξυπνη ιδέα που έκλεψε τις εντυπώσεις στο φετινό start up extreme, και που σίγουρα θα μας απασχολήσει τα επόμενα χρόνια, ήταν μια εφαρμογή ονόματι HOLD, η ενεργοποίηση της οποίας «κλειδώνει» το κινητό σας και σας ανταμείβει με πόντους για κάθε λεπτό που καταφέρνετε να απεξαρτηθείτε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα e-mail.
Αλήθεια, πόσες φορές έχετε ευχηθεί η μέρα να είχε παραπάνω από 24 ώρες για να προλάβετε να κάνετε όλα τα πράγματα που έχετε προγραμματίσει; Έχετε όμως σκεφτεί ότι σε πολλές περιπτώσεις φταίτε και εσείς οι ίδιοι που δεν αξιοποιείτε σωστά τον χρόνο σας και ασχολείστε με ανούσια πράγματα, αντί να τελειώσετε αυτά που έχετε αναλάβει; Πόσο συγκεντρωμένοι μπορούν να είναι οι φοιτητές και οι μαθητές όταν διαβάζουν και η προσοχή τους αποσπάται κάθε φορά που λαμβάνουν ένα μήνυμα, μια ειδοποίηση στα social media ή ένα e-mail;
Την απάντηση έρχονται να δώσουν πέντε Νορβηγοί, οι οποίοι δημιούργησαν μια εφαρμογή που «κλειδώνει» το κινητό σας, ενόσω εσείς ασχολείστε με κάτι άλλο. Μα καλά, θα αναρωτηθεί κανείς, θα πρέπει να κατεβάσω μια εφαρμογή για να το κάνω αυτό; Κι όμως η εφαρμογή HOLD κάνει θραύση στο εξωτερικό, όχι μόνο γιατί σας κρατά μακριά από τον πειρασμό του να περιηγηθείτε άσκοπα στο Διαδίκτυο αλλά και επειδή σας επιβραβεύει με τα αγαπημένα σας brands.
«Συνδέοντας τους σπουδαστές και τις επιχειρήσεις σε μια πλατφόρμα δύο όψεων, δημιουργείται αξία και για τις δύο πλευρές. Οι σπουδαστές αυξάνουν την εστίαση και τις επιδόσεις τους στο σχολείο και λαμβάνουν ανταμοιβή γι’ αυτό, ενώ από την πλευρά τους οι επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε ένα ισχυρό κανάλι και πολύ θετική έκθεση» λέει ο Vinoth Vinaya, ένας εκ των συνιδρυτών του HOLD που συναντήσαμε στο Βος.
Γνωστές πολυεθνικές σας επιβραβεύουν με κουπόνια Όταν οι χρήστες επιθυμούν να συγκεντρωθούν, απλώς ενεργοποιούν την εφαρμογή HOLD και για κάθε 20 λεπτά που περνούν χωρίς να χρησιμοποιούν τη συσκευή τους ανταμείβονται με 10 πόντους. Αν ο χρήστης εγκαταλείψει την εφαρμογή HOLD για να ελέγξει ένα μήνυμα, να συνδεθεί μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης ή να περιηγηθεί στο Διαδίκτυο, η εφαρμογή κλείνει και επαναρυθμίζεται ο μετρητής σημείων για τη συγκεκριμένη περίοδο λειτουργίας. Όταν συγκεντρώνεται ένας συγκεκριμένος αριθμός πόντων, μπορεί να εξαργυρώνεται για την απόκτηση αγαθών και υπηρεσιών εντός της αγοράς της εφαρμογής. Οι ανταμοιβές παρέχονται από συνεργάτιδες εταιρείες και μπορεί να περιλαμβάνουν από οικονομικά βραβεία, εισιτήρια κινηματογράφου ή κουπόνια Amazon. Οι πόντοι εξαργυρώνονται με τη μορφή ενός κουπονιού QR code, το οποίο μπορεί να σαρωθεί στα checkouts των συμμετεχόντων λιανοπωλητών.
Εκτός από τις ανταμοιβές, οι χρήστες μπορούν να παρακολουθήσουν τη δική τους πορεία «απεξάρτησης» σε σχέση με τους φίλους και τους συμμαθητές τους, προκειμένου να οικοδομήσουν μια ενθαρρυντικά ανταγωνιστική εμπειρία.
«Ξεκινήσαμε να αναπτύσσουμε το HOLD κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών σπουδών μας στη Νορβηγία το 2016. Ως σπουδαστές συνειδητοποιήσαμε πόσο εύκολο ήταν να χάσουμε την εστίασή μας σε έναν μεγάλο αριθμό εισερχόμενων μηνυμάτων και ειδοποιήσεων που εμφανιζόταν διαρκώς στα κινητά μας. Παρόλο που γνωρίζαμε τα πλεονεκτήματα του να μένουμε μακριά από το τηλέφωνο, δεν ήταν αρκετό εύκολο να το εφαρμόσουμε στην πράξη» αναφέρει ο Vinoth.
Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά, αφού μέχρι στιγμής, χάρη στην εφαρμογή HOLD, έχουν αξιοποιηθεί για μελέτη 500.000 ώρες, με τον Vinoth να υπογραμμίζει πως οι μαθητές αγαπούν το προϊόν. Εξίσου υποστηρικτική όμως είναι και η ακαδημαϊκή κοινότητα, που υποστηρίζει μέσω των δικών της καναλιών επικοινωνίας το HOLD, αναγνωρίζοντας ότι τέτοιου είδους κίνητρα ενισχύουν την εμπλοκή στην τάξη.
«Το κοινό – στόχος είναι σήμερα οι φοιτητές, ωστόσο διερευνάμε την ιδέα του ανοίγματος της εφαρμογής για όλους. Γνωρίζουμε ότι η υπερβολική χρήση του smartphone είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουν όλοι οι άνθρωποι, σε όλες τις ηλικίες».
Ο Vinoth τονίζει πως πρόκειται για ένα νέο οικοσύστημα, στο οποίο κάθε εβδομάδα κάνουν την εμφάνισή τους αρκετές εταιρείες, γεγονός που ενισχύει τον ανταγωνισμό. Μεταξύ άλλων, βλέπουμε την Apple και την Google να ενώνουν τις δυνάμεις τους κινούμενες προς αυτή την κατεύθυνση. «Είμαστε ευτυχείς να δούμε αυτή την εξέλιξη, καθώς πιστεύουμε ότι μια τέτοια κίνηση θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση γύρω από το πρόβλημα. Με το HOLD θέλουμε να προωθήσουμε περαιτέρω αυτό το οικοσύστημα μέσω του gamification και της θετικής παρακίνησης για να αλλάξουμε τη συμπεριφορά. Η αποστολή μας είναι να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να αναπτύξουν μια υγιή σχέση με την τεχνολογία» προσθέτει.
Χρηματοδότηση $550.000 και δεκάδες συνεργασίες Στο πλευρό της HOLD βρίσκεται η διεθνής επενδυτική κοινότητα, η οποία μέχρι στιγμής έχει παράσχει χρηματοδότηση ύψους 550.000 δολαρίων, ενώ οι πέντε νεαροί έχουν κλείσει συμφωνίες με 31 νορβηγικά και διεθνή brands, μεταξύ των οποίων Coca-Cola, Microsoft, Danske Bank, Norsk-tipping, MobilePay, και 20th Century Fox. Μάλιστα, οι ιδρυτές ισχυρίζονται ότι μόνο τους πρώτους τρεις μήνες λειτουργίας του HOLD, την εφαρμογή «κατέβασαν» 50.000 άτομα. Το 40% των χρηστών είναι φοιτητές ανώτατης εκπαίδευσης και ο αριθμός των χρηστών σε Νορβηγία, Σουηδία και Δανία ανέρχεται σε 130.000.
Μιλώντας για την 4η βιομηχανική επανάσταση και τις αλλαγές που επιφέρει στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, ο Vinoth εκφράζει την άποψη πως για να επωφεληθούμε πραγματικά από τις τεχνολογικές εξελίξεις πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία με ισορροπημένο τρόπο. Υπάρχουν ήδη στοιχεία για το πώς η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας επηρεάζει την παραγωγικότητα, την ψυχική υγεία και την ικανότητα οικοδόμησης διαπροσωπικών σχέσεων. Επομένως, αναφέρει, κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη υγιεινών συνηθειών γύρω από τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε τεχνολογία.
Όσο για το αν είναι ικανοποιημένος από το νορβηγικό οικοσύστημα για τις startups, παραδέχεται πως έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια, προωθώντας καταπληκτικές εταιρείες, όπως το Unacast, το Kahoot! και η Xeneta. Προσθέτει πως κυβερνητικοί οργανισμοί όπως η Innovation Norway και το Νορβηγικό Συμβούλιο Έρευνας παρέχουν σε επιχειρήσεις πολύτιμους πόρους, μεταξύ των οποίων, χρηματοδότηση, καθοδήγηση και διεθνή προγράμματα επιτάχυνσης. Επιπλέον, τα ιδιωτικά incubators, όπως το Startuplab στο Όσλο, έχουν ωθήσει το οικοσύστημα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας σε νέα ύψη.
Καταλήγει λέγοντας πως, αν ήταν στο χέρι του, αυτό που θα άλλαζε θα ήταν σίγουρα οι κανονισμοί γύρω από το δικαίωμα των εργαζόμενων να είναι παράλληλα και μέτοχοι στις εταιρείες που απασχολούνται. Θα ήταν ευκολότερο, εξηγεί, για τις εταιρείες να χρησιμοποιούν share options για να προσελκύσουν κορυφαία ταλέντα.
Μαρία Ακριβού
Αποστολή στο Μπέργκεν και το Βος
