O αντίκτυπος της ψηφιακής τεχνολογίας στις υπηρεσίες ελέγχου (Philippe Arraou, BDO Γαλλίας)

Η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει ολόκληρη την οικονομία και πιθανώς την κοινωνία σε όλο τον κόσμο. Κανείς δεν θα τολμούσε να αρνηθεί αυτό το γεγονός. Πολλά έχουν ήδη ειπωθεί και γραφτεί για την επίδραση της τεχνολογίας στο ελεγκτικό – λογιστικό επάγγελμα. Όλες οι επαγγελματικές οργανώσεις, είτε πρόκειται για εθνικά ινστιτούτα, είτε για περιφερειακούς οργανισμούς, είτε για τη Διεθνή Ομοσπονδία Ελεγκτών Λογιστών (IFAC), έχουν δημιουργήσει ομάδες για την παρακολούθηση των εξελίξεων, των τάσεων και των συνεπειών της τεχνολογίας στο επάγγελμα ή πλατφόρμες για την ανταλλαγή γνώσης. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να επικεντρωθεί πρώτα στις πρακτικές και βραχυπρόθεσμες αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία στο έργο των ελεγκτών λογιστών και πιο συγκεκριμένα στον έλεγχο των επιχειρήσεων. Ωστόσο, πιστεύω ότι έχει επίσης ενδιαφέρον ο ευρύτερος προβληματισμός σχετικά με τις συνολικές συνέπειες στο επάγγελμα, στη μελλοντική του σημασία και στην οργάνωσή του. Για το σκοπό αυτό, θα προσπαθήσω να απαντήσω μέσω αυτού του άρθρου στα ακόλουθα ερωτήματα:

• Ποιες είναι οι συνέπειες για τον έλεγχο;

• Ποιες είναι οι συνέπειες για τις επιχειρήσεις;

• Ποιες είναι οι συνέπειες για το επάγγελμα;

• Τι νέες υπηρεσίες (συμβουλευτικές και/ή διασφάλισης) μπορούμε να προσφέρουμε;

• Τι κάνουν τα επαγγελματικά ινστιτούτα (και θα αναφερθώ στο Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών στη Γαλλία);

Ποιες είναι οι συνέπειες για τον έλεγχο;

Σκοπός του ελέγχου ουσιαστικά είναι η συγκέντρωση επαρκών ελεγκτικών τεκμηρίων για την έκφραση γνώμης επί των οικονομικών καταστάσεων. Παραδοσιακά, τα εν λόγω τεκμήρια συλλέγονται βάσει των εσωτερικών δικλίδων και του δειγματοληπτικού ελέγχου δεδομένων. Σήμερα η τεχνολογία αλλάζει θεμελιωδώς την οργάνωση των πελατών μας και τους τρόπους εργασίας μας και μπορεί σαφώς να μεταβάλει το παλιό πρότυπο του ελέγχου. Επομένως, θα ήθελα να εστιάσω τον προβληματισμό μου σε δύο πτυχές του ελέγχου που θα αλλάξουν από την τεχνολογική επανάσταση:

• Η επίδραση της τεχνολογίας blockchain1.

• Η συλλογή και ανάλυση δεδομένων ως τεκμηρίων ελέγχου

Τεχνολογία blockchain Η τεχνολογία blockchain αποτελεί μέρος της της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας στις επιχειρηματικές διαδικασίες. Αλλά επιτρέψτε μου πρώτα να αντιδράσω σε μια δήλωση που μερικές φορές ακούω και με την οποία διαφωνώ απόλυτα. Ορισμένοι σχολιαστές έχουν φτάσει στο σημείο να λένε ότι η χρήση τεχνολογίας blockchain ενδέχεται να εξαλείψει την ανάγκη για τον έλεγχο οικονομικών καταστάσεων. Εάν όλες οι συναλλαγές εμφανίζονται σε μια αμετάβλητη αλυσίδα κοινοποιήσεων, τότε το ζήτημα που τίθεται είναι να αποφασιστεί εάν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για την εκτέλεση ενός ελέγχου. Προφανώς, δεν συμφωνώ με αυτή τη δήλωση. Οι ελεγκτές θα πρέπει να εφαρμόσουν την επαγγελματική κρίση τους κατά την ανάλυση των λογιστικών εκτιμήσεων και την αξιολόγηση των εσωτερικών δικλίδων ελέγχου, ιδίως όσον αφορά την ακεραιότητα και την προστασία των δεδομένων. Όπως προαναφέρθηκε, ο έλεγχος περιλαμβάνει εκτίμηση ότι οι καταγεγραμμένες συναλλαγές υποστηρίζονται από ελεγκτικά τεκμήρια που είναι συναφή, αξιόπιστα, αντικειμενικά, ακριβή και επαληθεύσιμα. Επομένως, ακόμα και αν καταγράφονται σωστά σε ένα σύστημα τεχνολογίας blockchain, μια συναλλαγή ενδέχεται να εξακολουθεί να:

• Είναι μη εξουσιοδοτημένη, δόλια ή παράνομη.

• Εκτελείται μεταξύ συνδεδεμένων μερών.

• Συνδέεται με πλευρική συμφωνία που είναι «εκτός αλυσίδας».

• Είναι εσφαλμένη η ταξινόμησή της στις οικονομικές καταστάσεις.

• Είναι και πολλά άλλα…

Ως εκ τούτου, η τεχνολογία blockchain δεν θα αποτελέσει το τέλος του ελέγχου. Ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης της τεχνολογίας blockchain είναι πιθανότατα να την υιοθετήσουμε και να τη χρησιμοποιήσουμε, που σημαίνει να την κατανοήσουμε. Με την εξάλειψη του ενδιάμεσου και την αξιοποίηση της δύναμης του δικτύου υπολογιστών (peer-to-peer network), η τεχνολογία blockchain μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες για μείωση του κόστους συναλλαγής και του χρόνου τακτοποίησης. Έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει και να διαταράξει σχεδόν κάθε βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων, φυσικά, λογιστικών και ελεγκτικών υπηρεσιών. Έτσι, η τεχνολογία blockchain ασχολείται με ερωτήματα γύρω από τα ελεγκτικά τεκμήρια, τις εσωτερικές δικλίδες ελέγχου, την ανεξαρτησία, την εκτίμηση κινδύνων, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο κ.λπ. Σήμερα, οι συμφωνίες λογαριασμών, τα ισοζύγια, οι λογιστικές εγγραφές, τα αποσπάσματα καθολικών και τα αρχεία υπολογιστικών φύλλων που υποβάλλονται στους ελεγκτές παρέχονται σε διάφορες ηλεκτρονικές και μη αυτόματες μορφές, απαιτώντας την επεξεργασία σύνθετων και ογκωδών αρχείων. Χάρη στην τεχνολογία blockchain, οι ελεγκτές θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο μόνο μέσω κόμβων και μόνο για ανάγνωση σε τεχνολογία blockchain, εξασφαλίζοντας αξιόπιστες πληροφορίες σε συνεπή και επαναλαμβανόμενη μορφή. Επιπλέον, δίνεται στον ελεγκτή η δυνατότητα να εφαρμόσει μια νέα γενιά εργαλείων, για μια νέα έννοια ελέγχου: τον μόνιμο και συνεχή έλεγχο, που θα εκπληρώσει καλύτερα τον κανόνα της μόνιμης ανάθεσης ελέγχου. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει την υστέρηση μεταξύ της συναλλαγής και των ημερομηνιών επαλήθευσης, η οποία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επικρίσεις της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης. Έτσι, η τεχνολογία blockchain θα αποτελέσει σημαντικό κινητήριο μοχλό για να εξελιχθεί το επάγγελμά μας, το οποίο θα πρέπει να προετοιμαστεί κατάλληλα για τις επερχόμενες αλλαγές.

Συλλογή και ανάλυση δεδομένων Ο έλεγχος δεν αφορά μόνο τις εσωτερικές δικλίδες ελέγχου ποιότητας αλλά και τη συλλογή ουσιαστικών ελεγκτικών τεκμηρίων. Εδώ είναι που η αυτοματοποίηση, τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να βοηθήσουν. Μεγάλες διεθνείς εταιρείες πληροφορικής, όπως η Google και η IBM, έχουν θέσει το πρότυπο για ρομπότ λογισμικού. Οι προοπτικές για αυτοματοποίηση είναι ότι η διαχείριση του όγκου της επεξεργασίας δεδομένων πραγματοποιείται με διαδικασίες υπολογιστών οι οποίοι είναι ικανοί να επεξεργάζονται τόσο δομημένα όσο και μη δομημένα δεδομένα μέσω μηχανικής μάθησης, βαθιάς ανάλυσης και προγνωστικών αναλύσεων. Από την άποψη της εφαρμογής, βασικά πρόκειται για πιο αποδοτικές και αυτοματοποιημένες διαδικασίες υπολογιστή, που μπορεί να χειριστεί δεδομένα αυτόματα, με σκοπό την ανάληψη διοικητικών λειτουργιών που εκτελούνται επί του παρόντος από τον άνθρωπο. Συνολικά, αυτό αντικατοπτρίζεται σε τρεις γενιές ρομπότ λογισμικού:

Πρώτη γενιά: Αυτοματοποίηση ρομποτικής διεργασίας/διαδικασίας Η αυτοματοποίηση ρομποτικής διεργασίας (Robotic Process Automation, RPA) χρησιμοποιείται για την πιστοποίηση λογισμικού που μπορεί να εκτελεί τις ίδιες ενέργειες στον υπολογιστή όπως τα ανθρώπινα όντα, μέσα σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο. Το λογισμικό μπορεί να πλοηγηθεί σε οθόνη, να ανοίξει και να κλείσει προγράμματα, να κάνει αντιγραφή/επικόλληση, να στείλει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να περιηγηθεί στο Διαδίκτυο κ.λπ. Συνεπώς, μπορεί να μιμείται τις ενέργειες των εργαζομένων και να ενσωματώνει εφαρμογές στην επιφάνεια εργασίας. Τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής RPA είναι το χαμηλότερο κόστος, τα λιγότερα λάθη, καθώς και η εύκολη και γρήγορη εφαρμογή. Αυτά τα ρομπότ συνήθως υποστηρίζονται από υπαλλήλους και κυρίως επεξεργάζονται δομημένα δεδομένα που είναι ήδη διαθέσιμα ως σύνολα δεδομένων. Το βασισμένο σε κανόνες ρομπότ είναι ιδανικό για τον χειρισμό μεγάλων όγκων δομημένων δεδομένων με χαμηλό επίπεδο πολυπλοκότητας. Η RPA μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δοκιμασίες δικλίδων ελέγχου δεδομένων και λογαριασμών. Σήμερα, για παράδειγμα, τα λογιστικά ρομπότ της RPA πραγματοποιούν στιγμιαίες δοκιμασίες σε μεγάλους πελάτες και υπολογίζουν τον αριθμό των απαραίτητων δειγμάτων ελέγχου. Στη συνέχεια αποστέλλονται στην Ινδία, όπου μια μεγάλη ομάδα εργαζομένων εξετάζει τους αποδέκτες, τις ημερομηνίες και τις περιόδους και εκτελεί το χειρωνακτικό έργο που παλαιότερα εκτελούσαν τα νέα ταλέντα των ελεγκτικών εταιρειών. Ωστόσο, σήμερα τα λογιστικά ρομπότ μπορούν επίσης να κάνουν το έργο που επιτελούν οι Ινδοί, αλλά πολύ γρηγορότερα, αποτελεσματικότερα, φθηνότερα και με λιγότερα λάθη. Μόνο λίγα μικρότερα λογιστικά γραφεία βρίσκονται στη διαδικασία εισαγωγής ρομπότ RPA, ενώ οι μεγαλύτερες ελεγκτικές εταιρείες εκτελούν μια σειρά περιορισμένων εκπαιδευτικών σεμιναρίων επί των τεράστιων συνόλων δεδομένων των μεγάλων πελατών τους και έχουν προχωρήσει αρκετά στον τομέα αυτό. Οι συνεδρίες αφορούν κυρίως αναλύσεις συναλλαγών για τον εντοπισμό ενδεχόμενης ασυμφωνίας στους λογαριασμούς όπου οι συνολικοί πληθυσμοί εκατομμυρίων συναλλαγών υπόκεινται σε αυτοματοποιημένες αναλύσεις.

Δεύτερη γενιά: Γνωσιακή αυτοματοποίηση και εικονικοί βοηθοί Μόνο με την έλευση του λογισμικού ρομπότ δεύτερης γενιάς πρόκειται η πραγματική ουσία του ρομπότ να πλησιάσει την τεχνητή νοημοσύνη, προσδίδοντας έτσι έμφαση στο πώς σχεδιάζονται τα ρομπότ με βάση αλγορίθμους και θεωρίες μηχανικής μάθησης. Δεδομένου ότι αυτός ο τύπος ρομπότ έχει σχεδιαστεί για να μιμείται τον ανθρώπινο εγκέφαλο, η γνωσιακή αυτοματοποίηση είναι μια ευκαιρία για την ερμηνεία άλλων δεδομένων, πέραν των δομημένων δεδομένων από εσωτερικές πηγές. Ενώ τα ρομπότ πρώτης γενιάς απαιτούν εποπτεία και κατά κύριο λόγο υποβοηθούν υπαλλήλους σε καθήκοντα ρουτίνας, διαθέτοντας σαφώς καθορισμένες λειτουργίες, τα χαρακτηριστικά των ρομπότ δεύτερης γενιάς είναι να εκτελούν αυτοματοποιημένες ενέργειες μόνα τους, εφόσον διαμορφωθούν. Στα πειραματικά προγράμματα που εκπονούνται από τις μεγαλύτερες ελεγκτικές εταιρίες, οι εργαζόμενοι βοηθούν τα ρομπότ να μάθουν παρουσιάζοντάς τους διάφορα παραδείγματα ως εισροή πληροφοριών και στη συνέχεια προγραμματίζοντάς τα για να καταλάβουν ποια είναι η σχετική απόδοση και το αποτέλεσμα. Με αυτόν τον τρόπο, το ρομπότ θα μπορέσει να μάθει, βάσει ενός γενικού κανόνα για τη σχέση εισροής – εκροής πληροφοριών. Όσο περισσότερη εκπαίδευση τόσο πιο ακριβές θα είναι το έργο του ρομπότ. Τα ρομπότ δεύτερης γενιάς, που βασίζονται στη μηχανική εκμάθηση, μπορούν να παρέχουν σημαντικότερες ενέργειες από το να εκτελούν απλές πράξεις που βασίζονται σε κανόνες, όπως το κλείσιμο ενός έργου ή η ανίχνευση μη συμμορφούμενων συναλλαγών. Αυτά τα ρομπότ μπορούν να ανιχνεύουν μεγάλες ποσότητες δεδομένων για μοτίβα που δεν είναι ευδιάκριτα στο ανθρώπινο μάτι. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την εκτίμηση κινδύνων, τις επιχειρηματικές αναλύσεις και τη δέουσα επιμέλεια, όπου η βάση ενδέχεται να δομείται από μεγάλο όγκο δεδομένων και όπου τα ρομπότ μπορούν να εντοπίσουν μοτίβα που ο άνθρωπος δεν μπορεί να εντοπίσει. Μια άλλη βασική πτυχή είναι η δυνατότητα πρόβλεψης βασισμένης σε μεγάλες ποσότητες δομημένων και μη δομημένων ιστορικών δεδομένων από κάθε είδους πηγή.

Τρίτη γενιά: Έξυπνη αυτοματοποίηση και αυτορρυθμιζόμενη διαχείριση εργασιών Στις μέρες μας, οι μεγάλοι διεθνείς παίκτες επικεντρώνονται σε ρομπότ τρίτης γενιάς, τα οποία μπορούν να μιμηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο εργάζονται οι άνθρωποι και να εκτελούν τα καθήκοντά τους πολύ πιο αποτελεσματικά, σωστά και γρήγορα. Η τεχνολογία εξακολουθεί να βασίζεται στην εκμάθηση μηχανών και στις προγνωστικές αναλύσεις, αλλά τώρα έχει ένα επιπλέον επίπεδο βαθιάς μάθησης. Αυτό σημαίνει ότι τα ρομπότ δεν μαθαίνουν πλέον μόνο όταν εποπτεύονται από έναν εργαζόμενο, ο οποίος παρέχει πληροφορίες, αλλά μαθαίνουν από μόνα τους και από τα δικά τους λάθη –εξ ου και η έκφραση «έξυπνη αυτοματοποίηση». Ο στόχος των ρομπότ τρίτης γενιάς είναι να χρησιμοποιούν μη επιτηρούμενη μάθηση και να κάνουν εφαρμογή όλων των τύπων δομημένων και μη δεδομένων, τόσο από εσωτερικές όσο και από εξωτερικές πηγές. Εάν εξετάσουμε τα ρομπότ με την προοπτική μιας τρίτης γενεάς (που σημαίνει περίπου σε 5-7 χρόνια από τώρα), θα διαπιστώσουμε ότι τα ρομπότ λογισμικού θα λειτουργούν ως προσωπικοί βοηθοί των λογιστών και των ελεγκτών. Τα ρομπότ θα μπορούν να βρίσκουν και να επεξεργάζονται τις πληροφορίες που απαιτούνται μέσω της αναγνώρισης της γλώσσας και της πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων και συστήματα. Τα ρομπότ δεν θα είναι πλέον προσαρμοσμένα μόνο σε μια συγκεκριμένη διαδικασία εργασίας, αλλά θα είναι σε θέση να εργαστούν σε διάφορα συστήματα.

Πρόσβαση στα δεδομένα και αξιοπιστία των δεδομένων Φυσικά, αυτό που περιγράφω παραπάνω αντανακλά έναν ιδανικό κόσμο, αλλά στον πραγματικό κόσμο υπάρχουν πολλές προκλήσεις για την εφαρμογή της ρομποτικής τεχνολογίας. Αρχικά, τα μεγαλύτερα προβλήματα αφορούν τα συστήματα πληροφορικής, την παλαιότητα και τη συμβατότητα των δεδομένων. Τα συστήματα που ήδη υπάρχουν πρέπει να είναι σε θέση να αλληλεπιδρούν με τα νέα ρομπότ λογισμικού και τα δεδομένα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και να χρησιμοποιούνται από τους τύπους των ρομπότ που τα εφαρμόζουν. Οι μεγάλοι πελάτες, ο δημόσιος τομέας και οι μεγάλες επιχειρήσεις προσπαθούν να τυποποιήσουν τα δεδομένα σε όλη την αλυσίδα αξίας για να επιτρέψουν σε διαφορετικά συστήματα αυτοματισμού να επικοινωνούν απρόσκοπτα. Αυτό αποτελεί σημαντική πρόκληση, διότι στην πράξη δεν είναι δυνατό να αντικατασταθεί ένα ολόκληρο σύστημα από ένα νέο, καθώς είναι υπερβολικά δαπανηρό και επιβαρυντικό. Συνεπώς, θα απαιτηθούν συνεχείς προσαρμογές και ενοποιήσεις συστημάτων, καθώς και εξαιρετικά ικανοί υπάλληλοι. Η αυτοματοποίηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο σφαλμάτων. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι οποίοι ενδέχεται να παραλείψουν ένα στάδιο διεργασίας ή να χειριστούν μια συναλλαγή ασυνεπώς, τα ρομπότ λογισμικού εκτελούν καθήκοντα με τυποποιημένο τρόπο χωρίς οποιαδήποτε προκατάληψη ή παραλλαγή, εξασφαλίζοντας έτσι υψηλό βαθμό ακρίβειας. Ωστόσο, η τεχνολογία των ρομπότ μπορεί επίσης να ενέχει κινδύνους εάν οι κατάλληλες δικλίδες παρακολούθησης και ελέγχου δεν υπάρχουν. Δεδομένου ότι οι ενέργειες των ρομπότ είναι συνεπείς, κάθε λάθος που προκύπτει στο σύστημα γίνεται ένα συστημικό και εκτεταμένο πρόβλημα στη σχετική επιχειρηματική διαδικασία και στο σύνολο των δεδομένων. Και αν το ρομπότ δεν έχει ενημερωθεί ώστε να επιτρέψει την αλλαγή μιας επιχειρηματικής διαδικασίας, αυτό αποτελεί σφάλμα που θα εξαπλωθεί στο υπόλοιπο σύστημα. Αυτό περιγράφεται από τις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες ως ένα από τα μεγαλύτερα πρακτικά προβλήματα μέχρι τώρα. Ένα άλλο και ίσως ακόμη πιο πολύπλοκο πρόβλημα, επειδή δεν υπόκειται στην ευχέρεια των μεμονωμένων επιχειρήσεων, είναι η λήψη δεδομένων από εξωτερικές πηγές, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από ρομπότ. Οι επιχειρήσεις επεξεργάζονται και μεταφέρουν μια μεγάλη ποσότητα δεδομένων. Εάν τα δεδομένα δεν είναι ψηφιακά ή συμβατά με τα συστήματα των επιχειρήσεων και εάν τα δεδομένα δεν μεταβιβάζονται μεταξύ συστημάτων γρήγορα και αποτελεσματικά, τα οφέλη από την αυτοματοποίηση θα διαβρωθούν, επειδή αυτά τα ενδιαφερόμενα μέρη γίνονται εμπόδια. Ως εκ τούτου, η πρόσβαση στα δεδομένα και η αξιοπιστία των δεδομένων θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του νέου ελέγχου.

Ποιες είναι οι συνέπειες για τις επιχειρήσεις; Η επένδυση που απαιτείται από τις επιχειρήσεις είναι τεράστια. Πρέπει να προσλάβουν τους σωστούς ανθρώπους και να επενδύσουν για να προηγούνται των πελατών τους. Πρόκειται για απαίτηση που αφορά τον έλεγχο οικονομικών καταστάσεων και την παροχή σχετικών συμβουλευτικών υπηρεσιών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλές επιχειρήσεις έχουν ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες τεχνολογίας blockchain, ώστε να κατανοήσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να επηρεάσει τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων, καθώς και τα πρότυπα ελέγχου, και να δημιουργήσει την ανάγκη για νέες υπηρεσίες διασφάλισης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η EY δαπάνησε ήδη πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε ένα χρόνο για την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), μετατοπίζοντας τις πλατφόρμες της στο σύννεφο, ενώ ανταγωνιστές, όπως η Deloitte και η KPMG, αυξάνουν όλο και περισσότερο το ποσό κεφαλαίου που διατίθεται για τεχνολογικά έργα, που κυμαίνονται από ΤΝ σε blockchain. Η ΕΥ αυξάνει τον αριθμό των υπηρεσιών που προσφέρει στο σύννεφο, καθώς και τις επενδύσεις της στην ΤΝ. Πρόσφατα, έχει αυξήσει την επένδυσή της στην υπηρεσία EY Absolute, μια υπηρεσία λογιστικής που βασίζεται σε σύννεφο και χρησιμοποιεί εκμάθηση μηχανών για να βοηθήσει στη διόρθωση του φορολογικού κώδικα. Η EY συνεργάζεται επίσης με τη Microsoft για τη διαχείριση της πνευματικής ιδιοκτησίας με τη βοήθεια της εφαρμοσμένης τεχνολογίας blockchain. Τέτοιες επενδύσεις απαιτούν από τις επιχειρήσεις να παραμείνουν οργανωμένες ως διεπιστημονικές επιχειρήσεις, ώστε να μπορούν να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις, παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες σε πελάτες που δεν είναι πελάτες ελέγχου. Τι γίνεται, όμως, με τις μικρότερες επιχειρήσεις; Ο ρυθμός αλλαγής στον παραδοσιακό τομέα των πελατών τους δεν είναι ίσως τόσο γρήγορος όσο σε μεγαλύτερους πελάτες. Οι περισσότεροι πελάτες απέχουν πολύ από τη μετατροπή τους σε πλήρως αυτοματοποιημένες και ψηφιακές πλατφόρμες. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός πελατών ζητά τα αυτοματοποιημένα συστήματα εντοπισμού που προσφέρουν συνεχή πρόσβαση σε πληροφορίες, ώστε να τους επιτρέπουν να παρακολουθούν ασταμάτητα όλες τις συναλλαγές και τις θέσεις σε φιλικούς προς το χρήστη πίνακες ελέγχου. Οι μικρότερες ελεγκτικές εταιρείες ειδικότερα θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης δεδομένων. Εκεί τα επαγγελματικά ινστιτούτα – φορείς του επαγγέλματος θα μπορούσαν να διαδραματίσουν χρήσιμο ρόλο.

Ποιες είναι οι συνέπειες για το επάγγελμα; Οι συνέπειες για το επάγγελμα είναι τεράστιες. Το μέλλον για τους ελεγκτές λογιστές είναι ψηφιακό. Ολόκληρη η εκπαίδευση των ελεγκτών λογιστών ενδέχεται να χρειαστεί να επαναπροσδιοριστεί, προκειμένου να μετατοπιστεί το επίκεντρο του ενδιαφέροντός της από την πρωταρχική εστίαση στη λογιστική και τη φορολογία σε μια καλύτερη ισορροπία ως προς την πληροφοριακή τεχνολογία και τα συστήματά της. Οι μηχανικοί υπολογιστών μπορεί να κυριαρχήσουν στο επάγγελμα σε κάποιο στάδιο. Στη Γαλλία έχουμε δημιουργήσει μια ειδική εξέταση που επιτρέπει στους μηχανικούς υπολογιστών να γίνουν ορκωτοί ελεγκτές, διότι πιστεύουμε ότι είναι πιο εύκολο να γίνει κάποιος από μηχανικός λογιστής παρά το αντίστροφο. Και για τους έμπειρους ελεγκτές και λογιστές, οι οποίοι, φυσικά, είναι συνήθως λιγότερο εξοικειωμένοι με την πληροφορική και την ψηφιακή τεχνολογία από ό, τι οι νεότεροι, θα υπάρξει ανάγκη για ισχυρή εστίαση στον τομέα της πληροφοριακής τεχνολογίας ως προς τη συνεχή εκπαίδευσή τους.

Τι νέες υπηρεσίες μπορούμε να προσφέρουμε; Ο καιρός των αλλαγών ενέχει πάντα κινδύνους αλλά δημιουργεί και ευκαιρίες. Η μετάβαση σε ένα πλήρως αυτοματοποιημένο και ψηφιακό σύστημα πληροφοριών θα προσφέρει σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά τις συμβουλευτικές υπηρεσίες. Πρέπει επίσης να συμβάλει στην καλύτερη συνάφεια του ελέγχου, επισημαίνοντας τους κινδύνους ή τη μη συμμόρφωση. Αντίθετα, εάν οι ελεγκτικές εταιρείες δεν συμβαδίζουν με την ψηφιακή ανάπτυξη, θα πάρουν μόνο ένα μικρό κομμάτι της πίτας για να μοιραστούν με τις ψηφιακά ώριμες εταιρείες λογισμικού, οι οποίες απασχολούν νέους, στους οποίους η γεωγραφική θέση, η επαφή με τα μάτια και οι σταθερές χειραψίες δεν έχουν παίξει ποτέ καθοριστικό ρόλο για την εμπιστοσύνη ή τις αποφάσεις. Και οι νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις, όπως οι τράπεζες, θα μπορούσαν να εμφανιστούν στην αγορά με προσφορές για πολύ φθηνότερες, καλύτερες, ταχύτερες και ασφαλέστερες λογιστικές και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, λόγω αυτοματοποιημένων διαδικασιών.

Τι κάνουν τα επαγγελματικά ινστιτούτα; Τα επαγγελματικά ινστιτούτα εργάζονται επίσης για τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας, προκειμένου να προβλέψουν τις ανάγκες των ελεγκτών και τις ενδεχόμενες νέες υπηρεσίες. Για παράδειγμα, στη Γαλλία, η Compagnie Nationale des Commissaires aux Comptes (CNCC), που είναι το ενιαίο, αντιπροσωπευτικό, επαγγελματικό σώμα ορκωτών ελεγκτών, δημιούργησε μια ειδική επιτροπή, την «Επιτροπή Ψηφιοποίησης και Καινοτομίας», που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση και την ανταλλαγή καινοτόμων σχεδίων με τα μέλη. Σκοπός της είναι η διεξαγωγή περιβαλλοντικής ανάλυσης τόσο των τρεχουσών πρακτικών στις ελεγκτικές εταιρείες όσο και των υφιστάμενων ψηφιακών λύσεων που θα πρέπει να καθορίσουν τα θέματα που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες. Και το έργο της σχετίζεται με τις πιθανές επιλογές για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων αναγκών. Σε πρώτη φάση η επιτροπή αυτή αποτελούσε μόνο ένα φόρουμ για ανταλλαγή ιδεών και ένα μέρος πρακτικών λύσεων. Όμως, σύντομα έγινε ο φορέας που ήταν υπεύθυνος να βοηθήσει το Ινστιτούτο για μια συνεχή κίνηση προς τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών με τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας. Μια άλλη εμπειρία είναι η οργάνωση ενός διαγωνισμού συνεργασίας καινοτομίας hackathon2, που διοργανώθηκε από τον Μάιο έως τον Ιούλιο του 2018 και ονομάζεται #HackAudit, με θέμα: «Επανεξέταση του ελέγχου στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού». Ο στόχος του ήταν να ανταμείψει την καλύτερη καινοτόμο λύση για την ανάπτυξη των υπηρεσιών του μέλλοντος προκειμένου να επιταχυνθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ελεγκτικού επαγγέλματος. Ανοιχτό σε φοιτητές, νεοϊδρυόμενες εταιρείες και σε όλους τους πρωτοπόρους, το hackathon είχε τεράστια επιτυχία, με περισσότερους από 70 συμμετέχοντες στον διαγωνισμό, 14 προεπιλεγμένες ομάδες και τέλος 5 εργασίες που παρουσιάστηκαν σε μια κριτική επιτροπή. Νικητής, με έπαθλο ύψους 15.000 ευρώ, αναδείχθηκε το πρόγραμμα iAUDIT, σκοπός του οποίου ήταν να δημιουργήσει ένα ασφαλές εργαλείο πληροφορικής στη διάθεση των ελεγκτικών γραφείων για έλεγχο σε πραγματικό χρόνο, με αυτοματοποίηση των ελεγκτικών εργασιών. Σύμφωνο με τα ΔΠΕ, αυτό το εργαλείο πληροφορικής τεχνολογίας επόμενης γενιάς χρησιμοποιεί την τεχνολογία blockchain για την εξασφάλιση της αποθήκευσης πληροφοριών και επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο, καθώς και την 24ωρη χρήση τους. Οι ελεγκτές πρέπει να απαλλαγούν από τα χειρωνακτικά καθήκοντά τους, δεδομένου ότι έχουν 50% περισσότερο ελεύθερο χρόνο για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας για τους πελάτες τους. Ο τίτλος iAUDIT, αποτελεί σύντμηση των λέξεων Intelligent Audit, και είναι μια γαλλική νεοσύστατη εταιρεία που ιδρύθηκε από έναν ελεγκτή 31 ετών. Το εργαλείο αυτό θα δοκιμαστεί στις αρχές του 2019 και, αν είναι επιτυχημένο, το μάρκετινγκ θα ξεκινήσει το 2019. Στο πλαίσιο αυτού του #HackAudit, η CNCC εγκαινιάζει το πρώτο «εκκολαπτήριο» για να βοηθήσει την iAUDIT στην ανάπτυξη του εργαλείου της κατά τη διάρκεια εξάμηνης επώασης. Σε συνέχεια του στόχου της επιτάχυνσης της χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας από το ελεγκτικό επάγγελμα, η CNCC εργάζεται επίσης για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας συνεργασίας που θα ανοίξει σε κάθε ελεγκτικό γραφείο, της οποίας η πρώτη λειτουργία θα είναι η συνεχής παρακολούθηση των ερωτημάτων ασφαλείας στον κυβερνοχώρο.

Συμπέρασμα Ολοκληρώνοντας, θα πρέπει να είμαι θετικός και να πω ότι το ελεγκτικό – λογιστικό επάγγελμα έχει αρχίσει τη μετάβασή του προς τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο που πρέπει να τρέξει και να κρατήσει τον ρυθμό ή ακόμη και να επιταχύνει για να πραγματοποιήσει τη δική του μετάλλαξη και να παραμείνει συναφές και κατάλληλο για τον κόσμο του αύριο. «Σε αυτόν τον νέο κόσμο, δεν είναι το μεγάλο ψάρι που τρώει το μικρό, είναι το γρήγορο ψάρι που τρώει τα αργά ψάρια» (Klaus Schwab).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Επιτρέποντας την κατανομή των ψηφιακών πληροφοριών χωρίς αυτές να αντιγράφονται, η τεχνολογία blockchain δημιούργησε τη ραχοκοκαλιά ενός νέου τύπου Διαδικτύου. Αρχικά επινοήθηκε για το ψηφιακό νόμισμα bitcoin, όμως η τεχνολογική κοινότητα βρίσκει τώρα άλλες πιθανές χρήσεις για την τεχνολογία αυτή, όπως τα χρηματοοικονομικά (https://blockgeeks.com/guides/what-is-blockchain-technology/).

2. Ένα γεγονός, που συνήθως διαρκεί αρκετές ημέρες, στο οποίο συναντάται ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων για να συμμετάσχουν σε συνεργατικό προγραμματισμό υπολογιστών (https://translate.google.gr/#en/el/hackathon).

Το άρθρο αυτό έχει μεταφραστεί από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Ο συγγραφέας δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη για την ακρίβεια και την πληρότητα της μετάφρασης ή για ενέργειες που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα αυτής.