Η εμπειρία του τελευταίου διαστήματος ξεπερνά κάθε σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ένας ιός ανατρέπει ξαφνικά τα δεδομένα της ζωής μας και τοποθετεί σε διαφορετική τροχιά την καθημερινότητά μας και την παγκόσμια οικονομία.
Ο ξαφνικός εγκλεισμός αποτελεί μια καλή ευκαιρία για αυτογνωσία και περισυλλογή. Ανακαλύπτουμε όσα είχαμε παραμελήσει: ‒τη γειτονιά, τους γείτονες, το σπίτι, τους ανθρώπους μας. Ίσως αναθεωρούμε αρκετά πράγματα για τον εαυτό μας, τη ζωή και τις πραγματικές μας ανάγκες.
Ωστόσο, ένα παράξενο αίσθημα φόβου είναι παρόν. Ο περιορισμός και η απώλεια ελέγχου σε μικρά, καθημερινά και αυτονόητα πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα εντείνει την ανασφάλεια και αυξάνει τα ερωτηματικά για την επόμενη μέρα.
Δεν υπάρχει κάποιο μαγικό ραβδί που θα επαναφέρει ξαφνικά την κανονικότητα. Αντιθέτως, η μετάβαση θα περιλαμβάνει αρκετούς περιορισμούς και αλλαγές.
Η μεταβατική φάση θα είναι δύσκολη για όλους, αλλά και μια μεγάλη δοκιμασία για την οικονομία της χώρας μας. Ένα ταυτόχρονο χτύπημα στην προσφορά και τη ζήτηση, όπως φάνηκε κατά την πρώτη φάση, είναι δύσκολα διαχειρίσιμο από οποιαδήποτε κυβέρνηση. Τη δε αφετηρία για την επόμενη μέρα φαίνεται θα αποτελέσει η ανακοίνωση του εμβολίου, που θα σημάνει την οριστική λήξη της υγειονομικής κρίσης.
Στην Ελλάδα, οι συνέπειες των περιοριστικών μέτρων, σε συνδυασμό με τις σοβαρές επιπτώσεις στον τουρισμό, θα οδηγήσουν σε σημαντική ύφεση κατά το 2020. Η οικονομία μας χρειάζεται να θωρακιστεί και να προετοιμαστεί για μια μεγάλη ανάκαμψη την επόμενη μέρα.
Σε αυτή τη φάση χρειάζεται να κινηθούμε σε τέσσερις άξονες:
Εμπιστοσύνη: Η εμπιστοσύνη που χτίστηκε με την αποτελεσματική διαχείριση της υγειονομικής κρίσης χρειάζεται να διατηρηθεί, τόσο κατά την οργάνωση της αποκλιμάκωσης όσο και στις στοχευμένες παρεμβάσεις στην οικονομία. Η εμπιστοσύνη αυτή θα ενισχύσει την κοινωνική πειθαρχία σε ένα καλά οργανωμένο σχέδιο αποκλιμάκωσης και επανεκκίνησης. Παράλληλα, θα ενίσχυσει τη διεκδίκηση σημαντικού μεριδίου από την τουριστική αγορά, όπως τελικά διαμορφωθεί, ενώ θα διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση στις αγορές τους επόμενους δύσκολους μήνες.
Συνοχή: Η απομόνωση στο σπίτι δίνει μια παράξενη αίσθηση ισότητας και ισοκατανομής του κόστους. Στην έναρξη της αποκλιμάκωσης και την επιστροφή υπάρχει ο κίνδυνος ενός νέου διχασμού. Οι μνημονιακοί και αντιμνημονιακοί του παρελθόντος να αντικατασταθούν από τους περιορισμένους και ελεύθερους της αποκλιμάκωσης. Χρειάζεται αποτελεσματική επικοινωνία του κάθε μέτρου και της σημασίας του τόσο στη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας όσο και στη θωράκιση της οικονομίας.
Σχεδιασμός: Απαιτείται η ανάπτυξη ολοκληρωμένου σχεδίου στήριξης και προετοιμασίας της οικονομίας για την επόμενη μέρα, με επικέντρωση σε τομείς όπως:
➜ Αυξημένη παροχή ρευστότητας για τις επιχειρήσεις που θα βρεθούν σε ανάγκη.
➜ Στοχευμένη ενίσχυση της ζήτησης σε περιοχές όπου κρίνεται απαραίτητο, με κρατικά σχεδιασμένες παρεμβάσεις και προγράμματα.
➜ Υποστήριξη επιχειρήσεων για την ομαλή επαναλειτουργία υπό τις νέες υγειονομικές συνθήκες.
➜ Προστασία του τουριστικού οικοσυστήματος (αερομεταφορές, ακτοπλοΐα, ξενοδοχεία κ.λπ.) με τον σχεδιασμό προγραμμάτων στήριξης της παραγωγικής βάσης.
➜ Άμεση επιτάχυνση διαδικασιών ωρίμανσης έργων υποδομών με υψηλό πολλαπλασιαστή στην οικονομία και επίδραση σε όλους τους κλάδους.
➜ Σχεδιασμό προγραμμάτων στήριξης προς αποφυγή νέου κύματος μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα δημιουργήσει μια νέα τραπεζική κρίση.
➜ Ορθολογική χρήση των εθνικών πόρων για την ενίσχυση της οικονομίας, στο πλαίσιο ενός δημοσιονομικού σχεδιασμού που θα αποτρέπει μια νέα δημοσιονομική κρίση.
Ατομική ευθύνη: Ο καθένας θα πρέπει να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη ως πολίτης, εργαζόμενος και επιχειρηματίας. Απαιτείται συνέπεια όλων στις υποχρεώσεις τους, ειδικά αυτών που πλήττονται σε χαμηλότερο βαθμό. Οποιαδήποτε προσπάθεια εκμετάλλευσης της κατάστασης μπορεί να προκαλέσει μεγάλο δημοσιονομικό πλήγμα, κάνοντας την ανάκαμψη ιδιαίτερα δύσκολη.
Η επόμενη μέρα θα είναι σίγουρα εντελώς διαφορετική. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός που τόσο ξαφνικά ήρθε στη ζωή μας θα αλλάξει όλα τα δεδομένα που ξέραμε. Η εμπειρία μας, ως πελάτες, εργαζόμενοι, αλλά και πολίτες, θα είναι εντελώς διαφορετική.
Οι επιχειρήσεις θα χρειαστεί να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση με τους πελάτες και την εφοδιαστική τους αλυσίδα, διαμορφώνοντας ένα νέο μοντέλο λειτουργίας, που θα ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις.
Αντίστοιχα, ο δημόσιος τομέας θα χρειαστεί να ολοκληρώσει την ψηφιοποίησή του, ενώ η εμπιστοσύνη που έχει κτιστεί θα αποτελέσει εφαλτήριο για την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Σίγουρα βρισκόμαστε μπροστά σε μια επίπονη μετάβαση. Η χώρα μας, σε αντίθεση με την εδραιωμένη πεποίθηση για αντίσταση στην αλλαγή, εμφανίζει ένα διαφορετικό πρόσωπο. Φαίνεται ότι μπορούμε να αποδεχτούμε και να προχωρήσουμε προς την αλλαγή όταν η ηγεσία εμπνέει και οι θεσμοί μάς οδηγούν. Εφόσον συνεχίσουμε, οι επόμενοι μήνες θα αποτελέσουν έναν επίπονο δρόμο προς την αναγέννηση και όχι ένα νέο αδιέξοδο.