Αθανάσιος Α. Μανδήλας
Καθηγητής, Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
To AFECA (L’Association des Formations Européenes à la Comptabilité et à l’Audit) είναι μια ένωση διαφόρων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων για την προώθηση της διεθνούς εκπαίδευσης των σπουδαστών και της επιστημονικής συνεργασίας στους τομείς της λογιστικής. Εκτός από τα ευρωπαϊκά μέλη, συνδέονται πανεπιστήμια της Ελβετίας, των ΗΠΑ και της Νότιας Αφρικής.
To AFECA ιδρύθηκε το 1993 με 6 μέλη. Το Ινστιτούτο Ορκωτών Λογιστών στην Αγγλία και την Ουαλία ήταν ένας από τους ιδρυτές, μαζί με τη Fédération des Experts Européens (FEE). To τότε ΤΕΙ Καβάλας (σήμερα τμήμα του Διεθνούς Πανεπιστήμιου Ελλάδος) ενσωματώθηκε στο διεθνές αυτό δίκτυο το 1999, και παραμένει μέχρι και σήμερα το μοναδικό ελληνικό ίδρυμα που συμμετέχει.
Κατά την προεδρία του καθηγητή Lucien Jaffré (Université de Bretagne Sud, Vannes) από το 1993 έως το 2010, το AFECA αναπτύχθηκε με 14 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια μέλη σήμερα.
Η κύρια ετήσια δραστηριότητα του οργανισμού είναι το λεγόμενο πρόγραμμα AFECA IP (Intensive Programme / Εντατικό Πρόγραμμα AFECA). Αυτό το δεκαήμερο πρόγραμμα πραγματοποιείται σε κάποιο από τα πανεπιστήμια μέλη σε εναλλαγή. Κάθε χρόνο περίπου 100 συμμετέχοντες (φοιτητές και οι καθηγητές/ακαδημαϊκοί) παίρνουν μέρος στο IP.
Project DIPCAT (Designing Innovative Pedagogy for Complex Accountancy Topics, Strategic Partnerships for higher education, 2018-1-UK01-KA203-048027, https://dipcat.eu).
Ο γενικός στόχος του έργου είναι να αντιμετωπίσει ένα κενό στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, δημιουργώντας μια διεθνώς προσανατολισμένη μαθησιακή πλατφόρμα λογιστικής που διευκολύνει την τρέχουσα βασική ανάπτυξη δεξιοτήτων για τους επαγγελματίες της πρώιμης σταδιοδρομίας.
Η ψηφιακή οικονομία αναπτύσσεται πολύ ταχύτερα απ’ ό,τι η υπόλοιπη οικονομία, αλλά το δυναμικό αυτό συγκρατείται σήμερα από την έλλειψη ειδικευμένων πτυχιούχων. Οι ανοικτές κενές θέσεις για τους επαγγελματίες των ICT δεν μπορούν να καλυφθούν, παρά το υψηλό επίπεδο ανεργίας στην Ευρώπη. Το έργο θα βοηθήσει στην κάλυψη αυτού του κενού (έλλειψη μέχρι 900.000 επαγγελματιών ICT έως το 2020).
Θα υπάρχουν τέσσερα ξεχωριστά αλλά ολοκληρωμένα σύνολα περιπτωσιολογικών μελετών με κείμενα και ηλεκτρονικά εκπαιδευτικά υλικά, συμπεριλαμβανομένων δύο βάσεων δεδομένων. Τα θέματα των μελετών αφορούν τομείς παγκόσμιου και άμεσου ενδιαφέροντος, οι τίτλοι των οποίων είναι:
Μελέτη περίπτωσης 1: Combating Aggressive Tax Planning Strategies, Post-BEPS (Καταπολέμηση επιθετικών στρατηγικών φορολογικού σχεδιασμού, Post-BEPS).
Μελέτη περίπτωσης 2: From a story teller to a modeling expert: changing requirements for the accounting of financial instruments (Μεταβαλλόμενες απαιτήσεις για τη λογιστική καταχώρηση των χρηματοπιστωτικών μέσων).
Μελέτη περίπτωσης 3: Digitalization in Auditing (Ψηφιοποίηση στον έλεγχο).
Μελέτη περίπτωσης 4: Developing Integrative Learning Resources to examine links in Corporate Governance Mechanisms and tax avoidance practices fostering socially responsible behavior of companies (Ανάπτυξη ολοκληρωμένων πόρων μάθησης για την εξέταση συνδέσμων σε μηχανισμούς εταιρικής διακυβέρνησης και πρακτικών φοροαποφυγής που προωθούν την κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά των εταιρειών).
Τα μέλη του έργου, που έχει χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα Erasmus+ (Erasmus+KA2 Strategic Partnerships) με ίδρυμα συντονιστή το Bournemouth University (UK), είναι:
Austria: Leopold-Franzens-Universität Innsbruck, France: Université de Bretagne Sud, Vannes, Germany: Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nuremberg, Greece: International Hellenic University, Hungary: Corvinus University of Budapest, Italy: University of Urbino Carlo Bo, Lithuania: ISM Vadybos Ir Ekonomikos Universitetas UAB, Vilnius, Luxembourg: Université du Luxembourg, Portugal: Instituto Politécnico do Porto, Romania: Universitatea de Vest din Timisoara, Spain: Universidad de Vigo, United Kingdom: Bournemouth University Business School, United States: Southern Connecticut University.
Case Study 1: International Tax (Μελέτη περίπτωσης 1: Διεθνής φορολόγηση)
Αυτή η μελέτη περίπτωσης υπογραμμίζει τα εθνικά και διεθνή φορολογικά ζητήματα μιας πολυεθνικής (MNE) που λειτουργεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η περίπτωση αναφέρεται σε έναν κορυφαίο κατασκευαστή και έμπορο λιανικής πώλησης στην οικολογική μόδα. Ο εικονικός όμιλος έχει αναπτύξει μια τεχνική με την οποία τα ρούχα του κατασκευάζονται μέσω εκτύπωσης 3D. Η μεσοπρόθεσμη στρατηγική του ομίλου είναι οι πωλήσεις να πραγματοποιούνται απευθείας στα σπίτια των πελατών τους μέσω της λήψης λογισμικού.
Υποθέτουμε ότι ο φανταστικός αυτός όμιλος δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Ο Φόρος Χρηματοπιστωτικών Συναλλαγών (Financial Transaction Tax) που προτείνεται από την Ε.Ε. και αναδύεται στην εθνική νομοθεσία απευθύνεται σε σύγχρονους και πολύ πραγματικούς ψηφιακούς γίγαντες (Amazon, Google, Netflix, YouTube). Η Κοινή Ενοποιημένη Φορολογική Βάση για τις Επιχειρήσεις (Common Consolidated Corporation Tax Base), είναι μια άλλη πρόταση της Ε.Ε. που ανταποκρίνεται στη σχετική ευχέρεια μετατόπισης των κερδών σε χαμηλότερες φορολογικές δικαιοδοσίες.
Η υπόθεση αυτή θα δώσει στους φοιτητές μια εκτίμηση για τις πολυπλοκότητες που αντιμετωπίζουν οι ΜΝΕ, οι φορολογικοί σύμβουλοι και οι φορολογικές αρχές στο σημερινό διεθνές φορολογικό περιβάλλον. Θα εξετάσουμε εθνικά και υπερεθνικά πλαίσια που επηρεάζουν τον ευρωπαϊκό όμιλο.
Η μελέτη σχεδιάσθηκε για να καλύψει ένα πλήθος ζητημάτων τα οποία, στο σύνολό τους, θα απαιτούσαν την ενασχόληση σε ένα πλήρες ακαδημαϊκό εξάμηνο. Τα στοιχεία που θα εξεταστούν στο εντατικό πρόγραμμα IP-DIPCAT είναι περιορισμένα και θεμελιώδη. Οι φοιτητές θα απασχοληθούν σε τρεις συγκεκριμένες ομαδικές εργασίες. Το τελικό ζητούμενο θα είναι ένα παιχνίδι ρόλων μεταξύ των φορολογικών συμβούλων του ομίλου και των φορολογικών αρχών!
Case Study 2: IFRS 9 Financial Instruments (Μελέτη περίπτωσης 2: ΔΠΧΑ 9 Χρηματοοικονομικά εργαλεία)
Αναπτύσσουμε μια μελέτη περίπτωσης που επικεντρώνεται στην πολυπλοκότητα της λογιστικής ρύθμισης των χρηματοοικονομικών μέσων, σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ. Εξετάζουμε μια εταιρεία που δραστηριοποιείται σε διεθνή κλίμακα στη βιομηχανία οικολογικής μόδας. Θα εξετάσουμε δύο πτυχές του ΔΠΧΑ 9.
Η εταιρεία αποκτά χρηματοδότηση και πραγματοποιεί διάφορες επενδύσεις. Στην πρώτη περίπτωση εξετάζουμε τα χαρακτηριστικά αυτών των όχι τόσο απλών εργαλείων. Η υπόθεση θα παρουσιαστεί στους συμμετέχοντες μέσω των σημαντικών αποφάσεων και κρίσεων και οι συμμετέχοντες θα λάβουν αποφάσεις για την ταξινόμηση και τη μέτρηση/αποτίμηση.
Στη δεύτερη μελέτη περίπτωσης θα δοθεί έμφαση στο αναμενόμενο μοντέλο πιστωτικής ζημίας. Χρησιμοποιώντας στατιστικές δεξιότητες, οι συμμετέχοντες θα πρέπει να πραγματοποιήσουν υπολογισμούς σε δεδομένα σενάρια που υπολογίζουν πόση είναι η αναμενόμενη πιστωτική ζημία και πώς θα επηρεάσει τα κέρδη και τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία.
Η μελέτη σχεδιάσθηκε για να καλύψει ένα πλήθος ζητημάτων τα οποία, στο σύνολό τους, θα απαιτούσαν την ενασχόληση σε ένα πλήρες ακαδημαϊκό εξάμηνο. Τα στοιχεία που θα εξεταστούν στο Εντατικό Πρόγραμμα ΙP-DIPCAT είναι περιορισμένα, αλλά, λόγω της πολυπλοκότητας του θέματος, ακόμη και τα θεμελιώδη ερωτήματα θα απαιτήσουν ευρεία γνώση από τους συμμετέχοντες.
Case Study 3: CSR & Tax Avoidance (Μελέτη περίπτωσης 3: ΕΚΕ και αποφυγή φορολογίας)
Αυτή η περιπτωσιολογική μελέτη συνδέεται με την περίπτωση που καλύπτεται από άλλα μέρη του έργου DIPCAT. Επισημαίνει τα θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και τα φορολογικά θέματα μιας πολυεθνικής (MNE) που δραστηριοποιείται στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο όμιλος είναι πολύ αφοσιωμένος στην ΕΚΕ και έχει ένα ειδικό τμήμα ΕΚΕ. Ο όμιλος εισάγει μια νέα φορολογική πολιτική, με στόχο τη μείωση της φορολογικής πίεσης. Στην πραγματικότητα σχεδιάζει να δημιουργήσει μια νέα εταιρεία και να μετακινήσει μέρος της παραγωγικής διαδικασίας σε δύο χώρες χαμηλού φόρου. Επιπλέον, ο όμιλος αποφάσισε να μεταφέρει την εταιρεία χρηματοδότησης του ομίλου σε χώρα που χαρακτηρίζεται από αδιαφάνεια στις φορολογικές πληροφορίες.
Οι προτάσεις αυτές επηρεάζουν τη στρατηγική εταιρικής κοινωνικής ευθύνης του ομίλου. Έτσι, θα ζητηθεί από τους σπουδαστές να προσδιοριστούν διαφορετικές κατηγορίες ενδιαφερομένων και να αξιολογήσουν τις φορολογικές αποφάσεις που περιγράφονται στη μελέτη περίπτωσης, προκειμένου να απαντήσουν στις ακόλουθες ερωτήσεις:
➜ Πώς οι ενδιαφερόμενοι φορείς της εταιρείας θα αντιληφθούν τη νέα φορολογική πολιτική του ομίλου;
➜ Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της εφαρμογής των φορολογικών προτάσεων σχετικά με τις αρχές που εφαρμόζονται για τις εκθέσεις αειφορίας (sustainable reports);
H περίπτωση έχει σκοπό να προσφέρει στους φοιτητές την ευκαιρία να σχηματίσουν τη δική τους ιδέα για:
➜ τη σχέση μεταξύ φορολογικής συμπεριφοράς και κοινωνικά υπεύθυνης συμπεριφοράς,
➜ την δυσκολία στη χάραξη μιας σαφούς γραμμής μεταξύ σωστής και εσφαλμένης φορολογικής συμπεριφοράς,
➜ την συνέπεια μεταξύ των επιθετικών φορολογικών συμπεριφορών και της ΕΚΕ.
Case Study 4: Digitalisation in Auditing (Μελέτη περίπτωσης 4: Ψηφιοποίηση στον έλεγχο)
Αυτή η μελέτη περίπτωσης βασίζεται σε προηγούμενα τμήματα μελέτης περιπτώσεων. Υποθέτει ότι ο κορυφαίος κατασκευαστής και έμπορος λιανικής πώλησης στην οικολογική μόδα (SDG) σχεδιάζει να αποκτήσει μια άλλη εταιρεία μόδας.
Λόγω των πρόσφατων περιπτώσεων απάτης στον κλάδο, ο όμιλος θέλει όχι μόνο να πραγματοποιήσει την εν λόγω εξαγορά με κανονική δέουσα επιμέλεια (due diligence) αλλά και να επιμείνει σε έναν έλεγχο της εταιρείας-στόχου. Η διοίκηση και οι ιδιοκτήτες το δέχθηκαν. Οι ελεγκτές του DIPCAT συμμετείχαν στον έλεγχο.
Σήμερα στις περισσότερες εταιρείες όλες οι συναλλαγές του πραγματικού βίου αντικατοπτρίζονται σε ψηφιακή μορφή. Τα οφέλη από τα ψηφιακά δεδομένα θα πρέπει να αξιοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο για να εξασφαλιστεί αξιόπιστος και αποτελεσματικός έλεγχος. Τα ζητήματα που καλύπτονται περιλαμβάνουν τον προγραμματισμό του ελέγχου με την κατανόηση της εταιρείας και του κλάδου της, των παραδοσιακών μορφών αρχείων και του νέου «ευρωπαϊκού ενιαίου ηλεκτρονικού μορφοτύπου» (ESEF), της σημαντικότητας (materiality) στον ελεγκτικό σχεδιασμό, τις διαδικασίες εξόρυξης, της εξόρυξης διεργασιών σε έγγραφα (συμβάσεις), κινδύνους απάτης για τον έλεγχο και την αναγνώριση των σημείων κόκκινου συναγερμού (red flags).
Καθώς η πρακτική διδασκαλία των δεξιοτήτων ICT μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν οι φοιτητές έχουν πρόσβαση τόσο σε υλικό όσο και σε λογισμικό, οι φορητοί υπολογιστές χρησιμοποιούνται στο μάθημα. Το λογισμικό θα είναι κανονικά προγράμματα γραφείου που είναι κοινά ή ειδικά διανεμημένα πακέτα λογισμικού που οι φοιτητές μπορούν να εγκαταστήσουν στους φορητούς υπολογιστές τους χωρίς κόστος.