Η έρευνά μας, η οποία διεξήχθη από 21 Φεβρουαρίου έως 12 Μαρτίου 2020, για το «Παγκόσμιο τοπίο κινδύνων 2019» σε 500 C-level στελέχη στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Ασία-Ειρηνικό και την Αμερική, διερευνά πώς οι εταιρείες αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται τον κίνδυνο φήμης.
Το βασικό μήνυμα είναι ότι οι απειλές για την εταιρική φήμη είναι συνεχείς. Σύμφωνα με την έρευνα, το 70% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι ο οργανισμός τους έχει βιώσει ένα γεγονός που ενείχε απειλή για τη φήμη του. Το επίπεδο απειλής ήταν ιδιαίτερα υψηλό στις οικογενειακές επιχειρήσεις (91%) και τον βιομηχανικό κλάδο (89%).
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για τη φήμη; Οι ερωτηθέντες εντόπισαν διάφορα σημεία προσοχής. Στους βασικούς κινδύνους για τα επόμενα 1 με 2 έτη περιλαμβάνονται η έλλειψη ορθού σχεδιασμού διάδοχης κατάστασης (39%), ο ρυθμός παγκοσμιοποίησης (35%) και ο κίνδυνος που ενέχει η ανεπαρκής εταιρική κουλτούρα (47%). Οι ανθρώπινοι κίνδυνοι έχουν κεντρικό ρόλο: το 50% των ερωτηθέντων ανησυχούν ότι η επόμενη γενιά θα απαιτεί διαφορετικό στυλ εργασίας, ενώ το 38% επισημαίνει την έλλειψη διαφοροποίησης εντός των οργανισμών τους.
«Τα διοικητικά συμβούλια εστιάζουν στους κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας των εμπορικών έργων» αναφέρει η Marita Corbett, BDO Lead Partner for Risk Advisory Services στην Αυστραλία. «Ωστόσο, μια σπουδαία στρατηγική μπορεί να καταπέσει εξαιτίας πληγμάτων στη φήμη. Όλοι μπορούμε να σκεφτούμε εμπορικά σήματα που έχουν ζημιωθεί, ή ακόμη και καταστραφεί, από κάποιο απροσδόκητο δυσμενές γεγονός. Είναι επιτακτική ανάγκη τα διοικητικά συμβούλια να μελετούν τις ενδεχόμενες προκλήσεις πριν αυτές προκύψουν».
Η έρευνα δείχνει ότι οι εταιρείες αναγνωρίζουν τους κινδύνους, καθώς το 25% δηλώνει ότι η τιμή της μετοχής αποτελεί πρωταρχική συνέπεια της ζημίας στη φήμη, ενώ επίσης το 25% πιστεύει ότι οι πελάτες θα αλλάξουν συνήθειες. Στις συνέπειες περιλαμβάνονται επίσης η ζημία στην εταιρική κουλτούρα και το χαμηλό ηθικό του προσωπικού, η πτώση της παραγωγικότητας, οι χρηματοοικονομικές ζημίες και το χαμηλό ποσοστό διατήρησης εργαζομένων. Έτσι, καθίσταται σαφές ότι τα διοικητικά συμβούλια πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην ακεραιότητα.
Το κοινό παραμένει σε επαγρύπνηση όσον αφορά τη συμπεριφορά των εταιρειών. Σύμφωνα με την έρευνά μας, 1 στους 3 ερωτηθέντες πιστεύει ότι οι πελάτες είναι λιγότερο βέβαιοι ότι η εταιρεία θα πράξει το σωστό, σε σχέση με πέντε έτη πριν. Στη θετική πλευρά, το 35% πιστεύει ότι οι πελάτες τους έχουν αναπτύξει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη κατά την ίδια περίοδο. Οι εταιρείες καταγράφουν με ακρίβεια την εικόνα που έχουν οι πελάτες για αυτές; Το διοικητικό συμβούλιο ενδέχεται να παραβλέπει τις τρέχουσες απειλές. Οι Chief Risk Officers αναφέρουν σημαντικά υψηλότερο αριθμό απειλών από τους διευθύνοντες συμβούλους, που σημαίνει ότι οι ηγέτες των εταιρειών παραβλέπουν 1 στα 4 συμβάντα που σχετίζονται με τη φήμη.
Ένα βασικό ερώτημα είναι: ποιος ηγείται της ακεραιότητας; Οι ερωτηθέντες δεν έχουν αμφιβολία: το 62% συμφωνεί ότι το εμπορικό σήμα τους είτε είναι συνώνυμο είτε στενά συνδεδεμένο με την εικόνα του διευθύνοντος συμβούλου. Αυτός ο στενός δεσμός είναι δίκοπο μαχαίρι: το 85% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι η αυξημένη προβολή των ηγετών μπορεί να δημιουργήσει κίνδυνο φήμης. Ένας διευθύνων σύμβουλος με ανάρμοστη συμπεριφορά μπορεί να καταστρέψει ένα εμπορικό σήμα.
Σύμφωνα με την έρευνά μας, ενώ το 2017 οι τρεις βασικοί κίνδυνοι ήταν οι τεχνολογικές αλλαγές, οι κανονιστικοί κίνδυνοι και οι μακροοικονομικές εξελίξεις, για το 2020 οι προτεραιότητες διαφέρουν σημαντικά: οι τρεις βασικοί κίνδυνοι είναι η επιβράδυνση της οικονομίας, η παραβίαση των ηλεκτρονικών συστημάτων και η διακοπή των εργασιών. Άρα, ο κόσμος που ζούμε αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ, και φέρνει τις επιχειρήσεις αντιμέτωπες με νέες ευκαιρίες και προκλήσεις.
Η τεχνολογία ενέχει πολλαπλούς κινδύνους. Η απειλή της παραβίασης της ασφάλειας των δεδομένων βρίσκεται ψηλά, με το 31% να την αναφέρει ως την κύρια ηλεκτρονική απειλή για τα επόμενα ένα με δύο έτη. Σχεδόν 1 στους 10 επισημαίνει τη συνδεσιμότητα με τρίτους ως κίνδυνο. Αυτό χρήζει προσοχής, καθώς τα οικοσυστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών γίνονται όλο και πιο σύνθετα και αλληλεξαρτώμενα. Για παράδειγμα, οι τράπεζες καθιστούν προσβάσιμες τις βάσεις δεδομένων πελατών από τρίτους μέσω διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (API), μια τάση γνωστή ως ανοιχτή τραπεζική (open banking). Το μοντέλο αυτό αναπαράγεται και σε άλλους κλάδους. Η διεύρυνση της περιμέτρου ασφάλειας αφήνει περιθώριο για κατάχρηση δεδομένων και ανεπιθύμητες εισβολές. Ο κίνδυνος που ενέχουν οι τρίτοι για τη φήμη ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω, ιδίως λόγω της αυξανόμενης εργασίας από το σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της προσπάθειας των εγκληματιών να εκμεταλλευθούν την κατάσταση.
Ποιο είναι το μέλλον του κινδύνου τεχνολογίας; Ένας στους τέσσερις ερωτηθέντες επισημαίνει την τεχνητή νοημοσύνη (AI) ως κύρια απειλή για τα επόμενα 1 με 2 έτη. Οι επιχειρήσεις ανησυχούν για την έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι μηχανές ΑΙ παράγουν τα αποτελέσματά τους. Ακόμη χειρότερα, όταν πολλαπλές μηχανές ΑΙ εργάζονται παράλληλα, επηρεάζουν τις επιδόσεις των άλλων, μια ιδιότητα γνωστή ως αναδυόμενη συμπεριφορά. «Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αρχίσει να παράγει εκπληκτικά αποτελέσματα σε κλάδους από τη λιανική και την αεροδιαστημική, έως τα logistics και την πίστη» δηλώνει ο Markus Brinkmann, BDO Partner, Head of Forensic, Risk and Compliance στη Γερμανία. «Η έρευνα αποκαλύπτει εκτεταμένη ανησυχία σχετικά με την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως όσον αφορά τη λειτουργία των αλγορίθμων. Στο μέλλον αναμένω να υπάρξει έμφαση στον τρόπο παρακολούθησης της τεχνητής νοημοσύνης».
Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες έχουν έρθει στο προσκήνιο. Το συντριπτικό 85% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι ο κλάδος τους είναι εκτεθειμένος σε κινδύνους λόγω της έμφασης στην περιβαλλοντική διακυβέρνηση. Οι εταιρείες κινήθηκαν γρήγορα για να αντεπεξέλθουν στις νέες αυτές απαιτήσεις. Σχεδόν οι μισές έχουν αναθεωρήσει την εφοδιαστική αλυσίδα τους λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών, ενώ 47% έχουν επηρεαστεί από μεταβολές σε επενδύσεις. Τέσσερις στις δέκα εταιρείες έχουν τροποποιήσει τον επιχειρηματικό σκοπό τους για περιβαλλοντικούς λόγους, αποδεικνύοντας περίτρανα πόσο σημαντικά είναι τα πράσινα ζητήματα στο σύγχρονο εμπόριο.
Τι δράσεις μπορεί να αναλάβει μια εταιρεία για να βελτιώσει την ανθεκτικότητά της; Η μελέτη μάς προσφέρει μια σειρά προτάσεων. Μια επιλογή είναι ο διορισμός ενός υπεύθυνου διαχείρισης κινδύνων στο διοικητικό συμβούλιο. Στην Ευρώπη, μόλις το 22% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι οι υπεύθυνοι διαχείρισης κινδύνων κατέχουν θέσεις C-level, έναντι 46% στην Ασία-Ειρηνικό. Το ένα τρίτο των ερωτηθέντων δηλώνει ότι ο οργανισμός τους εξετάζει το ενδεχόμενο να αναβαθμίσει τον υπεύθυνο διαχείρισης κινδύνων σε επίπεδο C-level.