ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ FEDERATION DES EXPERTS COMPTABLES EUROPEES (FEE)

ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ Η ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ

Ο Philip Johnson, πρόεδρος της Federation des Experts Comptables Europeens (FEE) βρέθηκε στην Αθήνα για να μιλήσει στην εσπερίδα με θέμα «Το μέλλον του ελεγκτικού θεσμού» που ακολούθησε τη Γενική Συνέλευση του ΣΟΕΛ (31.3.2011). Στο πλαίσιο των εργασιών του συνεδρίου μάς μίλησε για τις εξε- λίξεις στον ελεγκτικό – συμβουλευτικό κλάδο, τον ρόλο των μι- κρών και μεγάλων εταιρειών όπως και τις προοπτικές του ελεγκτικού επαγγέλματος. Οι απόψεις του συνεισφέρουν στη σημερινή περίοδο κρίσης, όπου όλα τα ζητήματα μπαίνουν επί τάπητος.

Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Σαμοθράκη

Πώς θα μπορούσαν οι αλλαγές εξαιτίας της Πράσινης Βίβλου να επηρεάσουν τη δομή του ελληνικού επαγγέλ- ματος;

Από τις 7.000 εταιρείες που υπάρχουν στην Ελλάδα οι 600 περίπου –573 σύμφωνα με τις πληροφορίες μου– είναι εισηγμένες. Προφανώς αυτός ο κλάδος της αγοράς θα επηρεαστεί από τα όσα λέγονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Νομίζω πως αυτό που θα συμβεί είναι πως θα υπάρξουν περιορισμοί σε αυτό το τμήμα της αγοράς, αλλά θα μειωθούν οι περιορισμοί για τους ελεγκτές που ελέγχουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SMEs). Πιστεύω πως εδώ βρίσκεται μια ευκαιρία για το επάγγελμα να παρέχει περισσότερες υπηρεσίες και συμβουλές, αλλά πάντα θα συνεχίσει να τίθεται το ζήτημα της ανεξαρτησίας που συνδέεται με τον Κώδικα Ηθικής, που φυσικά υπάρχει στην Ελλάδα, και τη διασφάλιση της σωστής εισαγωγής του ISQC1, καθώς και των IS. Θεωρώ πως θα υπάρξει ένας συνδυασμός: Επειδή υπάρχουν μόνο 24 ελεγκτικές εταιρείες δεν θα υπάρξει το έντονο πρόβλημα που αναμένεται να παρατηρηθεί σε άλλες χώρες. Στην Ιταλία υπάρχουν 130.000 μέλη του σώματος και οι περισσότεροι είναι sole practitioners –αναμένεται πως γι’ αυτούς θα καθίσταται όλο και δυσκολότερο να παραμείνουν στην ελεγκτική αγορά.

Από τις 24 ελεγκτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα σήμερα, οι 16 μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως μικρότερες. Πιστεύετε πως θα πρέπει να απομακρυνθούν από την παροχή ελεγκτικών υπηρεσιών και να εστιάσουν περισσότερο σε συμβουλευτικές υπηρεσίες;

Πιστεύω πως ναι. Είναι σημαντικό ότι θα παρέχουν περισσότερες συμβουλευτικές υπηρεσίες, από τη στιγμή που θα μειωθεί ο αριθμός εταιρειών που θα απαιτείται να ελεγχθούν. Άρα θα πρέπει να παράγουν άλλες υπηρεσίες, όπως ένα αναθεωρημένο προϊόν, όπως αυτό αναπτύσσεται τώρα, αλλά φαντάζομαι πως θα παρέχουν περισσότερες συμβουλευτικές υπηρεσίες. Αυτό είναι που επιθυμεί και ο μικρομεσαίος πελάτης (SME): τον έμπιστο σύμβουλο. Το πρόβλημα έγκειται ακριβώς στην αντιφατικότητα μεταξύ αυτής της ανάγκης των SME και των επιταγών των ρυθμιστικών αρχών. Οι SME θα αναζητούν τις υπηρεσίες του επαγγέλματος, αλλά θα πρέπει να κοιτάξουμε και μόνοι μας ποιες είναι οι δεξιότητές μας και ίσως να τις εμπλουτίσουμε· πολλές μικρές ελεγκτικές εταιρείες βασίζονται στον έλεγχο και, αν ως αντικείμενο τους αφαιρεθεί, θα πρέπει να αποκτήσουν νέες δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να κινηθούν. Νομίζω πως δεν πρέπει να φοβούνται την κίνηση γιατί αποτελεί απλά προσαρμογή των όσων ήδη κάνουν.

Τι νομίζετε ότι θα συμβεί με την εναλλαγή των ελεγκτών;

Θεωρώ πως θα υπάρξει ένα αίτημα, που μπορεί να είναι αίτημα είτε για εναλλαγή των ελεγκτών είτε για διαγωνισμούς με μια ευκαιρία ανοίγματος της αγοράς. Νομίζω πως πολλές χώρες επιθυμούν τους διαγωνισμούς, γιατί προσφέρουν στις εταιρείες την ευκαιρία να αλλάξουν ελεγκτές. Τα σημάδια όμως που λαμβάνω από την Κομισιόν είναι ότι θεωρούν πως δεν πρόκειται να γίνει κάτι τέτοιο, εκτός αν υπάρξει υποχρεωτική περιτροπή. Όμως, όπως είδαμε στη Γαλλία, η υποχρεωτική εναλλαγή δεν σταματά κανέναν από το να απευθυνθεί στις μεγάλες εταιρείες. Όταν υπάρχει υποχρεωτική εναλλαγή, παρατηρούνται τάσεις επιλογής μεγαλύτερης παρά μικρότερης ελεγκτικής εταιρείας, καθώς στον πελάτη μπορεί να επικρατεί η αντίληψη πως έχουν καλύτερη φήμη, δεξιότητες κ.λπ. Αυτή είναι η δυναμική της αγοράς και είναι αντίθετη με αυτό που θα επιθυμούσε η Κομισιόν. Συνομιλούσα με τον Pierre Del Sol, το νούμερο τρία της Επιτροπής στον τομέα αυτό, και, απ’ όσο ξέρω, δεν έχουν βρει κάποια λύση. Η ερώτηση έχει τεθεί, αλλά δεν έχει απαντηθεί ακόμη. Πιστεύω πως θα είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων και ίσως η εναλλαγή ελεγκτών να αποτελέσει ένα μέρος του συνδυασμού αυτού.

Αναμένετε να εξεταστεί η επίβλεψη και/ή ο ποιοτικός έλεγχος σε επίπεδο E.E.;

Νομίζω πως ναι. Ο σκοπός είναι η αμοιβαία αναγνώριση η ελληνική να αναγνωριστεί σε όλη την Ευρώπη. Ο μοναδικός τρόπος να το κάνουν αυτό είναι μέσω κοινών προτύπων. Θεωρώ πιθανόν να καθοριστεί ένα σώμα με σκοπό την ηγεσία και την καθοδήγηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην προσπάθεια να δημιουργηθούν κοινά πρότυπα, αλλά και λειτουργία (επίβλεψη και έλεγχοι). Η Ελλάδα θα έχει το δικό της εποπτικό όργανο και το δικό της σύστημα ελέγχων, αλλά από πάνω του θα υπάρχει ένα συμβουλευτικό όργανο που πιθανώς θα έχει τη δυνατότητα να καταγράφει το τι συμβαίνει, προκειμένου να υπάρχει συνέπεια μεταξύ των 27 κρατών μελών. Πολλές από τις παρεμβάσεις του οργάνου αυτού θα είναι συστάσεις, αλλά θα διατηρεί τη δυνατότητα να παρέμβει, αν παρατηρηθεί πως κάτι παίρνει τη λάθος κατεύθυνση.

Σε τι μέρος πιστεύετε πως θα εφαρμοστεί η Πράσινη Βίβλος και πότε;

Θα εστιάσουν στο ρόλο του ελεγκτή και στην ανεξαρτησία του, σε σχέση με μη ελεγκτικές υπηρεσίες, θα κοιτάξουν τη δομή της αγοράς που μπορεί να είναι η εναλλαγή ή και όχι. Δεν ενδιαφέρονται τόσο για την επίβλεψη. Σίγουρα θα τους απασχολήσει, αλλά δεν πρόκειται να είναι στις πρώτες προτεραιότητές τους. Όσο για το ευρωπαϊκό διαβατήριο, θεωρώ πως έχει μια πολιτική χροία.

Το τμήμα της Πράσινης Βίβλου που σχετίζεται με SMS και SMP ενδιαφέρει εξαιρετικά τον επίτροπο Barnier και θέλει να δι- ευκολύνει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, γιατί θεωρεί πως αυτές θα αποτελέσουν το κλειδί για τη λύση στην οικονομική κρίση, δηλαδή πως οι SME θα ωθήσουν την ανάπτυξη όλων των οικονομιών. Πρέπει αρχικά να γίνει μια αξιολόγηση του αντίκτυπου των προτάσεων, κάτι που πρόκειται να γίνει το καλοκαίρι, πριν από οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση το Νοέμβριο. Μέρος των δράσεων θα συμβούν άμεσα, αλλά πολλά πρόκειται να πάρουν πολύ χρόνο, σε έναν πενταετή ορίζοντα. Η Επιτροπή αναγκάστηκε να αλλάξει το χρονοδιάγραμμά της: ήθελε να κάνει πολλά πράγματα γρήγορα, αλλά μετά την ανάλυση κατέληξαν πως θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος. Χρησιμοποιούν συχνά τη λέξη «εξέλιξη» και πιστεύω πως σε μεγάλο βαθμό πολλά από αυτά τα πράγματα θα εξελιχθούν φυσικά, όπως η κίνηση της αγοράς από τους Big Four προς άλλους παίκτες, ιδίως για τις οντότητες δημοσίου δικαίου.

Αν έπρεπε να κατηγοριοποιήσετε τις τρεις βασικές επιπτώσεις της Πράσινης Βίβλου, ποιες θα επιλέγατε και γιατί;

Τις εξής:

α) Τον ρόλο του ελεγκτή: ο ελεγκτής πρέπει να εξηγεί καλύτερα το τι κάνει, ο ρόλος θα διευρυνθεί, θα υπάρξει περισσότερη επικοινωνία, περισσότερη επαφή με τις εποπτικές αρχές και τις ελεγκτικές επιτροπές, με αποτέλεσμα ο ελεγκτής να γίνει ακόμη πιο υπεύθυνος.

β) Τη μορφή της αγοράς: υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι οι Big Four είναι πολύ μεγάλοι για να αποτύχουν. Δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο ισχύει. Αν αποτύγχαναν θα δημιουργούνταν διαταραχές στην αγορά και άρα η Κομισιόν θέλει να προφυλάξει την αγορά από διαταραχές, διασφαλίζοντας ότι υπάρχουν άλλοι παίκτες στο παιγνίδι που μπορούν να αναλάβουν δράση, αν χρειαστεί.

γ) Τη διευκόλυνση της διασυνοριακής άσκησης του επαγγέλματος («ευρωπαϊκό διαβατήριο») και την επίβλεψη, επειδή είναι ευκολότερα υλοποιήσιμα, λογικά θα συμβούν πρώτα.

Υπάρχουν τροποποιήσεις που, αν λάβουν χώρα,μπορούν να διασφαλίσουν ότι δεν θα έχουμε ξανά μια άλλη Lehman Brothers;

Όπως και στην περίπτωση της Enron, η Arthur Andersen δεν θα είχε καταρρεύσει εάν είχε αποφασιστεί πως οι αρχές επιθυ- μούσαν να διασώσουν την εταιρεία. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Lehman Brothers υποτιμήθηκαν οι συνέπειες που θα επέφερε η κατάρρευση αυτού του κολοσσού, με αποτέλεσμα να αφεθεί να λειτουργήσει ο νόμος της αγοράς.

Το επιχείρημα «οι ελεγκτές δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους» δεν στέκει σε καμιά από τις δύο περιπτώσεις, γιατί οι ελεγκτές μπορούν να πουν πως έκαναν αυτό που έπρεπε να κάνουν σύμφωνα με τις ελεγκτικές πρακτικές. Άρα το ζήτημα που πρέπει να τεθεί δεν είναι η ανεπάρκεια του επαγγέλματος, όπως ίσως λανθασμένα έχει ακουστεί και ακούγεται, αλλά η επανεξέταση των ελεγκτικών προτύπων και πρακτικών, κάτι που, όπως όλοι γνωρίζουμε, σε μεγάλο βαθμό αποτελεί αντικείμενο διαρκούς και κοπιώδους μελέτης.