Ernst & Young
Το κέντρο βάρους της φορολογικής πολιτικής μετατοπίζεται προς τη φορολόγηση της κατανάλωσης. Το ελεύθερο εμπόριο αυξάνεται, αλλά αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του προστατευτισμού.
Στους έμμεσους φόρους βασίζονται οι περισσότερες χώρες προκειμένου να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους και να 
τονώσουν την ανάπτυξη των κρατών τους, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης.
Η αυξανόμενη βαρύτητα των έμμεσων φόρων δημιουργεί μεγαλύτερη πίεση στις φορολογικές αρχές για την επιβολή της συμμόρφωσης, δεδομένου ότι το ένα τρίτο των φορολογικών εσόδων προέρχονται από τον ΦΠΑ και φόρους σε συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, όπως οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης, δασμοί και ορισμένοι άλλοι φόροι.
Ο κ. Στέφανος Μήτσιος, Partner της Ernst & Young Ελλάδος, επικεφαλής του φορολογικού τμήματος, υπογραμμίζει: «Ο μεγάλος αριθμός και η ποικιλία των μεταβολών στην έμμεση φορολογία τα τελευταία χρόνια, καθώς και η πρόκληση της εφαρμογής τους στα λογιστικά συστήματα, μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες για τις επιχειρήσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης και λαθών. Μη ανακτήσιμοι έμμεσοι φόροι θα αυξήσουν το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της παραγωγής. Για να αντισταθμισθεί το αυξημένο κόστος, θα απαιτηθεί βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Επιπλέον, είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να κατανοήσουν και να ακολουθούν τους κανόνες για την έμμεση φορολογία, όταν εισέρχονται σε νέες αγορές, καθώς η μη συμμόρφωση θα μπορούσε να υπονομεύσει τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται από την ταχεία επέκταση του διεθνούς εμπορίου».
Οι έμμεσοι φόροι γίνονται πιο αποτελεσματικοί
Η εφαρμογή υψηλότερων συντελεστών είναι ένας από τους τρόπους για την αύξηση των εσόδων από την έμμεση φορολογία. Οι εναλλακτικές λύσεις περιλαμβάνουν τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης του ισχύοντος ΦΠΑ ή φόρου επί αγαθών και υπηρεσιών, την αύξηση της αποτελεσματικότητας του φορολογικού συστήματος και τη βελτίωση της συμμόρφωσης και επιβολής. Η αυξημένη χρήση των εργαλείων πληροφορικής, με τις νέες δυνατότητες κοινής χρήσης και ηλεκτρονικής διαβίβασης δεδομένων και αρχειοθέτησης, έχουν συμβάλει στην αύξηση της αποτελεσματικότητας. Το 57% των χωρών που παρείχαν πληροφορίες γι’ αυτή την έκθεση έχουν καθιερώσει την υποχρεωτική ηλεκτρονική υποβολή του ΦΠΑ, το 35% παρέχουν τη δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής, ενώ μόλις το 8% δεν προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα.
Ο κ. Μήτσιος, σχολιάζει: «Πολλά συστήματα έμμεσης φορολογίας έχουν υιοθετήσει προηγμένες τεχνολογίες. Οι αναπτυγμένες αγορές έχουν προσαρμοστεί στην ψηφιακή οικονομία και οι αναδυόμενες αγορές παρακολουθούν και αυτές τις οικονομικές εξελίξεις. Οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο ΟΟΣΑ και το Παγκόσμιο Φόρουμ για τον ΦΠΑ έχουν εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές με στόχο τη δημιουργία ενός νέου περιβάλλοντος “βέλτιστων πρακτικών”».
Το ελεύθερο εμπόριο αυξάνεται, αλλά αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του προστατευτισμού
Κάποτε οι δασμοί αποτελούσαν κύρια πηγή εσόδων για τις περισσότερες χώρες. Όμως το διαρκώς αυξανόμενο διεθνές εμπόριο και οι προσπάθειες οργανισμών, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), έχουν οδηγήσει σε μια σταθερή μείωση των τελωνειακών δασμών. Η τάση αυτή συνεχίζεται σε όλο τον κόσμο, καθώς οι χώρες εισέρχονται σε ένα συνεχώς αυξανόμενο πλέγμα εμπορικών συμφωνιών. Μια σειρά από νέες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ) αναμένεται να τεθούν σε ισχύ το 2013, μειώνοντας περαιτέρω τους δασμούς που επιβάλλονται στο παγκόσμιο εμπόριο. Ωστόσο, οι τελωνειακοί δασμοί εξακολουθούν να παραμένουν μια σημαντική πηγή εσόδων για τις περισσότερες χώρες.
Το σύγχρονο οικονομικό κλίμα δυσχεραίνει τις εμπορικές συναλλαγές και ενθαρρύνει τις τάσεις προστατευτισμού με την εισαγωγή περιορισμών συναφών με ζητήματα υγειονομικά, περιβαλλοντικά και/ή ασφαλείας. Ο ΠΟΕ ανέφερε 184 νέα εμπορικά περιοριστικά μέτρα που εφαρμόσθηκαν μεταξύ Οκτωβρίου 2010 και Απριλίου 2011, ενώ 182 ακόμη τέθηκαν σε εφαρμογή μεταξύ Οκτωβρίου 2011 και Μαΐου 2012. Επιπλέον, στις χώρες που δεν δεσμεύονται από συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, οι εισαγωγικοί δασμοί παραμένουν μια διαδεδομένη πρακτική που χρησιμοποιείται συχνά για την προώθηση του εμπορίου και της παραγωγής.
Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης βρίσκονται πάλι σε άνοδο
Το ποσοστό των κρατικών εσόδων που προέρχεται από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης μειωνόταν σταθερά κατά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι η τάση αυτή μπορεί σύντομα να αντιστραφεί. Οι συντελεστές των ειδικών φόρων βρίσκονται και πάλι σε άνοδο, ενώ εισάγονται και νέοι φόροι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην Ευρώπη, όμως βλέπουμε επίσης τους συντελεστές ΦΠΑ να αυξάνονται σε Ασία – Ειρηνικό και στην Αμερική. Η τάση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή σε συγκεκριμένα καταναλωτικά προϊόντα, περιβαλλοντικά θέματα και τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές.
Οι φορολογικές αρχές δίνουν έμφαση στη συμμόρφωση και την επιβολή κυρώσεων
Η έκθεση αναφέρει ότι ο αριθμός των φορολογικών ελέγχων έχει αυξηθεί στην πλειονότητα των 39 χωρών και κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να αυξάνεται. Την ίδια στιγμή, πολλές χώρες εφαρμόζουν αυστηρότερα καθεστώτα κυρώσεων σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης και λαθών. Το 72% από τις 39 χώρες της έκθεσης ανέφεραν ότι οι κυρώσεις αυξάνονται, ενώ μόνο το 8% διαπίστωσε μείωση.
Αυξάνονται οι συντελεστές φΠΑ και λοιπών φόρων επί αγαθών και υπηρεσιών
Σε παγκόσμιο επίπεδο, πολλές χώρες στηρίζονται όλο και περισσότερο στους έμμεσους φόρους προκειμένου να χρηματοδοτούν τους προϋπολογισμούς τους. Σαν αποτέλεσμα και σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση, οι συντελεστές ΦΠΑ και λοιπών φόρων επί αγαθών και υπηρεσιών έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Την ίδια στιγμή, το πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ έχει διευρυνθεί σε πολλές χώρες. Αυτό έχει επιπτώσεις στις λιανικές τιμές, προκαλώντας αυξήσεις, ενώ οδηγεί και σε αυξημένους κινδύνους συμμόρφωσης.
Η Ευρώπη εμφάνισε σημαντικές αυξήσεις στους συντελεστές ΦΠΑ με το μέσο συντελεστή να αυξάνεται από 19,5% στο 21%. Η Ιαπωνία ακολούθησε πρόσφατα, αυξάνοντας το συντελεστή από 5% σε 8% και σε 10% το 2015. Αντίθετα, οι συντελεστές ΦΠΑ παραμένουν σχετικά σταθεροί στην αμερικανική ήπειρο.