Κρίστιαν Τόμας
ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (TRANSACTION SERVICES & FORENSIC), KPMG
Η παρατεταμένη χρηματοοικονομική κρίση που βιώνουμε στις μέρες μας, όπως έχει προκληθεί από την αστάθεια στα δημοσιοοικονομικά των ευρωπαϊκών χωρών, αρχίζει πλέον να γίνεται ιδιαίτερα αισθητή και στον νευραλγικό τομέα των Utilities, καθώς υφίστανται επί του παρόντος σημαντικές πιέσεις από την άποψη της πιστοληπτικής αξιολόγησής του.
Ως αποτέλεσμα, οι οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη προχωρήσει στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την αρνητική αναθεώρηση της διαβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας των Utilities, καθώς επικαλούνται τους κινδύνους και την έντονη αβεβαιότητα που πλήττει τις ευρωπαϊκές αγορές. Οι αρνητικές βλέψεις αντανακλούν την πιθανή ανάγκη παροχής χρηματοοικονομικής στήριξης και εξυγίανσης των εταιρειών του εν λόγω τομέα. Στο πλαίσιο αυτό τα Utilities αντιδρούν διά της αναδιαμόρφωσης των χρηματοοικονομικών πολιτικών τους, προκειμένου να διατηρηθεί η αξιολόγησή τους στην κατηγορία «Α» και να αποφύγουν περισσότερη επιβάρυνση της εξυπηρέτησης του κόστους χρηματοδότησής τους.
Δυσκολότερο περιβάλλον
Το ευρωπαϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον καθίσταται όλο και πιο δύσκολο, καθώς παρατηρούνται τα εξής:
➡ Αυξανόμενη πίεση στα περιθώρια κερδών λόγω:
➡ Αυξανόμενο κόστος της παραγωγής.
➡Ταχέως εξελισσόμενες αγορές (end markets) λόγω των περιβαλλοντικών πιέσεων.
➡Επαναπροσδιορισμός του μείγματος ενέργειας υπέρ των πηγών ενέργειας με χαμηλούς ρύπους διοξειδίου του άνθρακα.
➡ Αυξημένες κανονιστικές και πολιτικές πιέσεις.
➡ Αρνητικές κανονιστικές πιέσεις για τα Utilities: Πιστοποιητικά διοξειδίου του άνθρακα σύμφωνα με το EU Emission Trading Scheme, πάγωμα τιμών στη Γαλλία, πιθανός νέος φόρος στην πυρηνική ενέργεια στο Βέλγιο και πιο πρόσφατα η επιβαλλόμενη προγραμματισμένη έξοδος της Γερμανίας από την πυρηνική ενέργεια.
➡ Πιέσεις γύρω από την ασφάλεια.
➡ Αυξανόμενη ανησυχία λόγω πυρηνικού κίνδυνου, ύστερα από τον σεισμό στην Ιαπωνία, γεγονός που συνεπάγεται πρόσθετες δαπάνες και αβεβαιότητα όσον αφορά στις μελλοντικές πυρηνικές κεφαλαιακές δαπάνες.
Όλα αυτά οδηγούν σε σημαντικές πιέσεις στις αξιολογήσεις. Πολλές εταιρείες ηλεκτρισμού και αερίου στρέφονται προς τις αναπτυσσόμενες αγορές για ανάπτυξη, γεγονός που συνεπάγεται επιπλέον πολυπλοκότητα στην ανάλυση πιστωτικού κινδύνου και σε διαφοροποιήσεις μεταξύ των ομίλων.
Ας μην ξεχνάμε ότι η καθοδική τάση άρχισε πριν από 10 χρόνια… Ο τομέας των Utilities έχει υποβιβαστεί από τομέα τύπου «AA» σε «A», και πιθανώς να έπεται συνέχεια…
Επιδείνωση των προφίλ
Τα πιστωτικά προφίλ των μεγάλων παικτών στον ευρωπαϊκό τομέα των Utilities έχουν επιδεινωθεί κατά την τελευταία δεκαετία, κυρίως λόγω των εξής παραγόντων:
α) Μειωμένη ζήτηση κατά την περίοδο της οικονομικής ύφεσης, ιδίως από βιομηχανικούς πελάτες.
β) Αυξημένο leverage ύστερα από:
➡ Αύξηση του ανταγωνισμού λόγω deregulation.
➡ Αυξανόμενο κόστος παραγωγής, το οποίο δεν έχει μεταφερθεί εξ ολοκλή- ρου στους τελικούς καταναλωτές.
Τα πιστωτικά προφίλ στον τομέα έχουν πληγεί από διαρθρωτικές αλλαγές στη βιομηχανία που θεωρείται πλέον ως τομέας τύπου «A».
Η αντίδραση των Utilities
Τα Utilities αντιδρούν με την αναδιαμόρφωση των χρηματοοικονομικών πολιτικών τους, που είναι δομημένες γύρω από την πιστωτική αξιολόγηση «Α». Προκειμένου να διατηρηθεί ανταγωνιστικό το κόστος χρηματοδότησης σε σχέση με τον ανταγωνισμό, τα ευρωπαϊκά Utilities έχουν αναπτύξει νέες χρηματοοικονομικές πολιτικές ως αντιστάθμιση της χειροτέρευσης των επιχειρηματικών τους προφίλ, έτσι ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν την πιστωτική αξιολόγηση «Α»:
➡ Σταθεροποιημένα ή μειωμένα προγράμματα επενδύσεων.
➡ Ανακοινώσεις σημαντικών προγραμμάτων εκποιήσεων (divestments).
➡ Εφαρμογή προγραμμάτων σημαντικής μείωσης εξόδων.
➡ Περισσότερο επιλεκτικές επενδύσεις σε αναπτυσσόμενες αγορές.
Ωστόσο, η πολιτική γύρω από την διανομή μερισμάτων παρέμεινε γενικώς υψηλή και κυρίως άκαμπτη.
Τι να περιμένουμε τώρα;
Δυστυχώς… επιφυλακτικότητα και αυξημένη προσοχή! Οι οίκοι αξιολόγησης αναμένεται να διεξάγουν μεγαλύτερη ανάλυση των αναδιαμορφωμένων επιχειρηματικών προφίλ των Utilities και να γίνουν πιο επιφυλακτικοί γενικότερα όσον αφορά την πιστοληπτική αξιολόγηση. Σημαντική αιτία αποτελεί η αυξανόμενη πολυπλοκότητα της επιχειρηματικής ανάλυσης κινδύνου, καθώς: α) τα προγράμματα αποεπενδυσεων (divestment) θα έχουν επίπτωση στην αξιολόγηση των επιχειρηματικών προφίλ κινδύνου, ιδιαίτερα όταν αφορούν τομείς μεταφοράς και διανομής, β) η αύξηση των επενδύσεων σε αναδυόμενες αγορές με υψηλότερους επιχειρηματικούς κινδύνους θα πρέπει επίσης να αναλυθεί και γ) ο επιχειρηματικός κίνδυνος στην Ευρώπη ολοένα και αυξάνεται, με τους οίκους αξιολόγησης να συνεχίζουν να έχουν αρνητικές βλέψεις, όπως π.χ. η πρόσφατη δήλωση της Standard & Poors: «H διατήρηση της σταθερότητας των αξιολογήσεων για τα μεγάλα unregulated Utilities της Ευρώπης φαίνεται αρκετά δύσκολη, και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε περαιτέρω αρνητικές αναθεωρήσεις και υποβαθμίσεις».
Στα ανωτέρω θα πρέπει να προστεθεί η γενική απώλεια της εμπιστοσύνης ως προς τις προβλέψεις των εταιρειών, με τους αναλυτές να χτίζουν τις δικές τους προβλέψεις, προεξοφλώντας επιδείνωση της πιστωτικής ικανότητας. Συγκεκριμένα, οι οίκοι αξιολόγησης έχουν πλέον αυξημένες «υποψίες» για τα σχέδια μείωσης δανεισμού (deleveraging) που ανακοινώνονται και αναμένεται να καταστεί πολύ πιο σημαντική η ποιότητα των προβλέψεων που δίνονται από τις εταιρείες. Επιπλέον, θα πρέπει να επισημανθεί η έλλειψη ορατότητας και η γρήγορη αλλαγή πολιτικών ή περιβαλλοντικών συνθηκών που ενδέχεται να έχουν ταχύ και σημαντικό αντίκτυπο στις αξιολογήσεις και ωθεί τους αναλυτές να κάνουν ολοένα και λιγότερες εκτιμήσεις για το μέλλον.
Τέλος, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να παραληφθεί η βαρύτητα της αύξησης του sovereign risk, που δυστυχώς μπορεί πλέον να έχει άμεση επίπτωση στον εταιρικό πιστωτικό κίνδυνο, ιδίως στις αναδυόμενες χώρες, αλλά και στις χώρες όπου υπάρχει στενός δεσμός με τη μετοχική συμμετοχή του κράτους, όπως δηλαδή και στη χώρα μας.