Ο Covid-19 μετέτρεψε τον κόσμο σε ένα ψηφιακό εργαστήριο, αναδεικνύοντας τους «ψηφιακούς νομάδες» και εξετάζοντας την αποτελεσματικότητά τους στο να εργάζονται σε ψηφιακές ομάδες. Ποιες είναι οι συνέπειες όταν εργάζεται κανείς απομακρυσμένα με επαγγελματίες και η ανάγκη για πλατφόρμες ψηφιακής συνεργασίας εντείνεται; Θα αναγκαστούν και άλλα μέλη του ανθρώπινου δυναμικού να γίνουν «ψηφιακοί νομάδες»; Αυτά είναι μερικά από τα θέματα που συζητά ο Chris Smith, επικεφαλής Ελέγχου της BDO International.
― Ας ξεκινήσουμε από το τι σημαίνει «ψηφιακοί νομάδες» και ποιοι είναι αυτοί; Οι «ψηφιακοί νομάδες» είναι μια ομάδα ανθρώπων που είναι ελεύθεροι, που δεν περιορίζονται σε ένα μέρος, αλλά εργάζονται απομακρυσμένα. Είναι αυτή η ομάδα ανθρώπων που λέει: «Ξέρετε ποια είναι η δουλειά μου, εάν έχω έναν υπολογιστή και ένα κινητό, μπορώ να εργαστώ οπουδήποτε στον κόσμο». Εάν το σκεφτούμε μέσα στα χρόνια, οι «ψηφιακοί νομάδες» είναι οι κουλ πιτσιρικάδες που βλέπουμε να κάθονται σ’ εκείνο το τραπέζι στο καφέ, όταν πάμε να πάρουμε τον καφέ μας. Όμως, αυτά που συνέβησαν τον τελευταίο χρόνο μας ανάγκασαν όλους να γίνουμε νομάδες, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, και να πάρουμε χαρακτηριστικά ή ιδιότητες που προσιδιάζουν σε «ψηφιακούς νομάδες». Δε νομίζω ότι ο κόσμος θα είναι ο ίδιος στην μετά Covid-19 εποχή.
― Ξέρω ότι είσαι κι εσύ ένας «ψηφιακός νομάς», που «τρέχεις» επιτυχώς την παγκόσμια ομάδα σου τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Θα ήταν ενδιαφέρον να μοιραστείς μαζί μας την εμπειρία τη δική σου και της ομάδας σου. Στη «μικρή» παγκόσμια ομάδα υπηρεσιών διασφάλισης υπάρχουν 15 μέλη τα οποία είναι διασκορπισμένα στην Ασία, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική και επικοινωνούμε ψηφιακά εδώ και πολύ καιρό, με τη διαφορά ότι τους τελευταίους μήνες δεν έχουν γίνει καθόλου προσωπικές συναντήσεις και, φυσικά, καθόλου ταξίδια.
Η ομάδα μου, λοιπόν, είναι συνηθισμένη να εργάζεται απομακρυσμένα και έτσι, η μεγαλύτερη αλλαγή που βλέπουμε δεν αφορά εσωτερικά την ομάδα αλλά τις εξωτερικές συνθήκες. Βλέπουμε τον κόσμο να μετατρέπεται σε μια συλλογή από «νομάδες» και αυτό έχει αλλάξει τον τρόπο που εργαζόμαστε. Για παράδειγμα, δεδομένου ότι συνεργαζόμαστε με ανθρώπους από όλο τον κόσμο και, επομένως, δουλεύουμε σε διαφορετικές ζώνες ώρας, οι ώρες εργασίας επιμηκύνονται κι έτσι δεν λειτουργεί πλέον το ωράριο 9-5. Ένα άλλο στοιχείο το οποίο έχει αλλάξει, νομίζω προς το καλύτερο, είναι ότι πλέον έχουμε σταματήσει να χρησιμοποιούμε τα κινητά μας και αντ’ αυτών κάνουμε βιντεοκλήσεις με διάφορους τρόπους. Νομίζω ότι η επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, έστω μέσω βιντεοκλήσεων, βελτίωσε τον νέο τρόπο επικοινωνίας, γιατί η αλήθεια είναι ότι όλοι διαπιστώσαμε τη δύναμη του να «βλέπουμε» ο ένας τον άλλον.
― Η δύναμη της εικόνας, το να «βλέπουμε» ο ένας τον άλλον, είναι σημείο κλειδί, που μας επιτρέπει να κάνουμε πιο προσωπικές τις επαφές μας, ειδικά τώρα σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία. Έρευνες που διεξήχθησαν στην αρχή του 2020 δείχνουν ότι 4,8 εκ. αμερικανοί εργαζόμενοι αυτοαποκαλούνται «ψηφιακοί νομάδες», αριθμός που θα έχει αυξηθεί πλέον. Κατά την άποψή σου, ποιες προκλήσεις θα αντιμετωπίσουν οι «ψηφιακοί νομάδες» εν καιρώ πανδημίας και ποιες θεωρείς ότι είναι οι ευκαιρίες; Πιστεύω ότι ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σημαντικά σήμερα. Θέλω πρώτα να εστιάσουμε στις ευκαιρίες και από οργανωτικής άποψης, αυτό είναι το σημείο απ’ όπου πρέπει να ξεκινήσουν οι ηγέτες για να σκεφτούν τι πραγματικά σημαίνει το να φέρει παγκόσμια χαρακτηριστικά το ανθρώπινο δυναμικό. Επομένως, δεν δεσμευόμαστε πλέον από τη γεωγραφία και ξαφνικά υπάρχουν ευκαιρίες να διευρυνθεί η δεξαμενή ταλέντων και να ενισχυθεί η διαφορετικότητα εντός των ομάδων. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ο γεωγραφικός περιορισμός έχει αρχίσει να αίρεται. Από την άλλη, σκέφτομαι ότι οι προκλήσεις έχουν και την αρνητική τους πλευρά και η εξ αποστάσεως εργασία στέρησε από τις ομάδες τη δυνατότητα να κάθονται όλοι μαζί και να ολοκληρώνουν τις εργασίες τους. Πώς διατηρείς την αισιοδοξία σε μια τέτοια συγκυρία; Επίσης, είχαμε συνηθίσει να μοιραζόμαστε γνώσεις και εμπειρία πιο εύκολα, όσο καθόμασταν ο ένας δίπλα στον άλλον. Πώς μπορεί αυτό να γίνει εφικτό πλέον;
― Η αφοσίωση του εξ αποστάσεως εργαζόμενου ανθρώπινου δυναμικού είναι κρίσιμης σημασίας σήμερα, καθώς όχι μόνο πρέπει να συνδεόμαστε και να είμαστε αφοσιωμένοι αλλά πρέπει και να ηγούμαστε αποτελεσματικά και να δημιουργούμε προνοητικές και αποτελεσματικές ομάδες, που τόσο οι ίδιες όσο και τα μέλη τους παραμένουν υπεύθυνα μεταξύ τους. Αυτός ο ψηφιακός τρόπος εργασίας είναι καινούργιος για τις εταιρείες. Πρόκειται για μια μεγάλη αλλαγή ως προς τον τρόπο που εργάζονται και επικοινωνούν αποτελεσματικά ενώ παραμένουν πιστές στο όραμά τους. Τα ηγετικά στελέχη θα πρέπει να αναλάβουν δράση και η επικοινωνία είναι κλειδί για την επιτυχία τους. Πριν την πανδημία, 83% του παγκόσμιου ανθρώπινου δυναμικού δεν συμμετείχε ενεργά στο εταιρικό γίγνεσθαι –υπάρχει λοιπόν μεγάλο περιθώριο βελτίωσης και νομίζω πως συμφωνούμε ότι πιο ευτυχισμένοι εργαζόμενοι είναι εκείνοι που είναι αφοσιωμένοι και παραγωγικοί. Διάβαζα μια έρευνα του Harvard που διήρκησε 75 χρόνια και κατέληξε στο ότι οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι και αυτοί που ζουν περισσότερο είναι εκείνοι που έχουν πολλές και ουσιαστικές σχέσεις. Αν το σκεφτούμε αυτό στο πλαίσιο του νέου τρόπου εργασίας, καταλαβαίνουμε ότι όταν ένας οργανισμός υποστηρίζει τη δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων, οι εργαζόμενοι πολύ δύσκολα θα αποφασίσουν να φύγουν, ακόμα και στην περίπτωση πρότασης εργασίας με 10% αύξηση. Επομένως, πιστεύω πραγματικά ότι επιστρέφουμε πάλι στο ότι τα ηγετικά στελέχη και οι ομάδες τους πρέπει να αποκτήσουν ενσυναίσθηση, συμπόνοια και κατανόηση μεταξύ τους για το τι τους δίνει κίνητρο, αλλά και να βεβαιωθούν ότι οι ατομικές τους επιδιώξεις είναι ευθυγραμμισμένες με τις εταιρικές επιδιώξεις και ότι η άποψή τους μετράει. Ποια είναι η γνώμη σου για όλα αυτά; Συμφωνώ απολύτως και θέλω να προσθέσω ότι ένα από τα χαρακτηριστικά της ηγεσίας είναι η ευελιξία στην αλλαγή. Τυχόν πλάνα που υπήρχαν τον προηγούμενο καιρό κατά πάσα πιθανότητα δεν θα μπορούν να υλοποιηθούν υπό τις τρέχουσες συνθήκες, επομένως πρέπει να επανασχεδιαστούν και να προσαρμοστούν σε αυτές. Τελευταία, περνάω περισσότερο χρόνο επικοινωνώντας με την ομάδα μου ή και προσωπικά με τον καθένα από αυτούς και παρατηρώ ότι όσο πιο ενεργά συμμετέχουν στα projects τόσο περισσότερο ευέλικτοι γίνονται. Επίσης, τόσο πριν όσο κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού ραντεβού, ζητάω πάντα από την ομάδα μου να τοποθετηθεί προσωπικά για τα ζητήματα που ετέθησαν και να κάνει τυχόν εναλλακτικές προτάσεις, ενώ στις εβδομαδιαίες μας συναντήσεις χρησιμοποιώ ένα κουτί με διάφορες ερωτήσεις, πιο προσωπικές, όπως, για παράδειγμα, ποιο είναι το μουσείο που επισκέφτηκες πρόσφατα, και με αυτό τον τρόπο μαθαίνει ο ένας για τον άλλον πολλά περισσότερα πράγματα σε μια δύσκολη χρονική συγκυρία. Ανακάλυψα μάλιστα ότι οι άνθρωποι με τους οποίους δούλευα τόσα χρόνια έχουν πολλά ταλέντα και δεξιότητες που δεν γνώριζα και αυτό εμβάθυνε ακόμα περισσότερο τους δεσμούς της ομάδας και, επομένως, επηρεάζει την απόφασή τους να παραμείνουν στην εταιρεία. Αυτή είναι η επένδυση που πρέπει να κάνουμε τα επόμενα χρόνια.
― Έχει σημασία να μάθουμε περισσότερα για το ποιος είναι ο καθένας μας παρά για το τι κάνουμε. Σε αυτό το ψηφιακό περιβάλλον που ζούμε έχουμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε ο ένας τον άλλον σε προσωπικό επίπεδο και το γεγονός ότι προσκαλούμε τους ανθρώπους στο καθιστικό μας, στην κουζίνα, στο γραφείο του σπιτιού είναι υπέροχο. Πιστεύεις ότι η ανάγκη για ψηφιακή συνεργασία είναι μεγαλύτερη πλέον; Και θα αυξηθούν οι εργαζόμενοι που θα αναγκασθούν να γίνουν «ψηφιακοί νομάδες»; Εάν ήθελα να δώσω μια αμφιλεγόμενη απάντηση, θα έλεγα όχι, αλλά δεν θα το κάνω. Αυτό που έχουμε μάθει τους τελευταίους μήνες είναι ότι η τεχνολογία ενεργοποίησε το ανθρώπινο δυναμικό σε τέτοιο βαθμό όσο τίποτε άλλο τα τελευταία 90 χρόνια. Υπάρχουν πλέον τόσα μέσα και εφαρμογές ώστε να δώσουν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να λάβουν ενεργά μέρος στις εξελίξεις. Αυτός θα είναι ο κόσμος της εργασίας από εδώ και πέρα και πιστεύω ότι θα συμβάλει στην ενίσχυση της διαφορετικότητας και της ισότητας.
― Όσο περισσότερο κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση τόσο πιο αποτελεσματικές λύσεις θα βρίσκουμε. Με την αλλαγή έρχονται και οι προκλήσεις αλλά και οι ευκαιρίες. Μια τελευταία ερώτηση αφορά την επίδραση των «ψηφιακών νομάδων» στην ικανοποίηση πελατών. Ποιες είναι οι προκλήσεις και τα προνόμια των ομάδων με τους «ψηφιακούς νομάδες» σε σχέση με την αποδοχή από τον πελάτη στην παροχή υπηρεσιών του κλάδου σου; Νομίζω ότι πολλοί σύμβουλοι παροχής υπηρεσιών φοβόντουσαν να χρησιμοποιήσουν «ψηφιακούς νομάδες» για την εξυπηρέτηση των πελατών τους, καθώς δεν ήταν βέβαιοι για την ποιότητα των υπηρεσιών, καθώς και για το πόσο αποτελεσματική θα ήταν η εξ αποστάσεως παροχή των υπηρεσιών. Οι πελάτες είχαν συνηθίσει να εξυπηρετούνται από συμβούλους παροχής υπηρεσιών που βρίσκονταν στην ίδια γεωγραφική περιφέρεια, αλλά αυτό που διαπιστώνουμε και εμείς πλέον, στην BDO, είναι ότι πελάτες που έχουν δουλέψει με ανθρώπους που βρίσκονται σε άλλες πόλεις και χώρες και έχουν μείνει ευχαριστημένοι, έχουν ζητήσει να ξανασυνεργαστούν μαζί τους. Αυτό έκανε τους partners μας να σκεφτούν ότι τελικά δεν έχει σημασία αν ο πάροχος της υπηρεσίας βρίσκεται στην ίδια πόλη με τον πελάτη αλλά ποιος είναι ο καταλληλότερος για να εξυπηρετήσει τον πελάτη. Θεωρώ ότι σε αυτήν την κατεύθυνση οδηγείται πλέον ο τομέας παροχής υπηρεσιών και με αυτόν τον τρόπο διευρύνεται η δεξαμενή των ταλέντων απ’ όπου μπορείς να αντλήσεις πολύ αξιόλογο ανθρώπινο δυναμικό.