Robert Stenhouse
Προέδρος ACCA
Μετάφραση: Μαρία Τυροβολά, Γραφείο Διεθνών Σχέσεων ΣΟΕΛ
Για το 2019/2020 το ACCA επικεντρώνεται σε ένα πρόγραμμα που εξετάζει τη θεματολογία και τα ζητήματα που επηρεάζουν το ελεγκτικό – λογιστικό επάγγελμα σε όλο τον κόσμο, τώρα και στο μέλλον.
Κάθε τρεις μήνες, το ACCA θα προβάλλει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του τέσσερις θεματικές ενότητες που καλύπτουν ευρείς τομείς, όπως:
• η δύναμη της ψηφιακής τεχνολογίας,
• η δύναμη των συνδέσεων και των συνεργασιών,
• η δύναμη της δεοντολογίας, της εμπιστοσύνης και της βιωσιμότητας,
• η δύναμη της σταδιοδρομίας, των δεξιοτήτων και της απασχολησιμότητας.
Κάθε θεματική ενότητα θα αποτελεί το επίκεντρο της επαγγελματικής εξέλιξης του ACCA, παράλληλα με τις συνεχιζόμενες εξελίξεις στον επαγγελματικό τίτλο του ACCA. Τα θέματα θα προωθήσουν την ηγετική θέση του ACCA, συνεχίζοντας τη δέσμευσή του για δημοσίευση διορατικών και καινοτόμων εκθέσεων, που παράγονται τόσο εσωτερικά όσο και σε συνεργασία με εργοδότες και στρατηγικούς εταίρους. Είμαστε, φυσικά, ευτυχείς να μοιραζόμαστε –όπως πάντα– τις ιδέες μας με τους φίλους και τους συναδέλφους μας στο ΣΟΕΛ.
Πιστεύουμε ότι αυτά τα θέματα αποτελούν μια στέρεη βάση για να οδηγήσουν τις δεξιότητες, την υπερηφάνεια και την υπεράσπιση του επαγγέλματος. Και κοιτώντας στο μέλλον, παρέχουμε τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απαιτούνται για την επιτυχία στον κόσμο του αύριο, παρέχοντας παράλληλα μια ισχυρή βάση για ανάπτυξη.
Οι γνώσεις που αποκτήσαμε και οι απόψεις που διαμορφώσαμε οδήγησαν σε αλλαγές ως προς τον τίτλο του ACCA, έτσι ώστε να παραμείνει σχετικός και πρωτοποριακός. Μας βοηθά επίσης να παρέχουμε ενημερωμένη και σχετική συνεχή εκπαίδευση (CPDs) στα μέλη μας, παράλληλα με τις συμβουλές και τις οδηγίες που παρέχει το ACCA Careers –τον παγκόσμιο πίνακα θέσεων εργασίας.
Είναι η τεχνητή νοημοσύνη μια τάση;
Στα μέσα Απριλίου, δημοσιεύσαμε την πρώτη έκθεση σε αυτό το ετήσιο πρόγραμμα έρευνας, επισημαίνοντας το θέμα: «Η δύναμη της ψηφιοποίησης». Η ψηφιοποίηση δεδομένων είναι αναμφισβήτητα ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες που διαμορφώνουν το μέλλον του επαγγέλματος και τους ρόλους που επιτελούν οι ελεγκτές – λογιστές, καθώς και όλοι οι επαγγελματίες του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Πριν από τρία χρόνια, το ACCA αναγνώρισε την ψηφιακή τεχνολογία ως έναν από τους επτά επαγγελματικούς δείκτες επιτυχίας, ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό που πρέπει να διαθέτει το επάγγελμα για να προσθέσει αξία και να οικοδομήσει οικονομίες σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα με τις τεχνικές, δεοντολογικές και επαγγελματικές δεξιότητες, καθώς και τη συναισθηματική νοημοσύνη, η συνειδητοποίηση και η εφαρμογή των υφιστάμενων και αναδυόμενων τεχνολογιών αποτελεί αναγκαιότητα για τον σύγχρονο ελεγκτή – λογιστή.
Τον τελευταίο καιρό υπήρξε μεγάλη εκστρατεία σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και την απειλή που δημιουργεί για τα επαγγέλματα –όχι μόνο για ελεγκτές – λογιστές αλλά και για δικηγόρους και γιατρούς.
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι η νοημοσύνη που επιδεικνύεται από τις μηχανές και όχι από τα ανθρώπινα όντα. Πρόκειται για έναν περιεκτικό όρο, που περιλαμβάνει αρκετές τεχνολογικές εξελίξεις όπως:
➜ Μηχανική μάθηση: χρησιμοποιώντας νευρωνικά δίκτυα, στατιστικά στοιχεία και επιχειρησιακή έρευνα για τον εντοπισμό πληροφοριών σε δεδομένα, χωρίς να προγραμματιστεί το είδος του αποτελέσματος.
➜ Βαθιά μάθηση: χρήση πολλών επιπέδων υπολογιστικής ισχύος και βελτιωμένων τεχνικών κατάρτισης για τον εντοπισμό προτύπων στα δεδομένα.
Στη νέα μας έκθεση με τίτλο «Μηχανική μάθηση: περισσότερη επιστήμη από μυθοπλασία» («Machine learning: more science than fiction») διαπιστώνεται ότι η μηχανική μάθηση θα γίνει πραγματικότητα στο εγγύς μέλλον, με τη δημοσιότητα που την περιβάλλει να μειώνεται: μια δημοσκόπηση μεταξύ 2.000 μελών του ACCA σε 111 χώρες αποκαλύπτει ότι το ένα τρίτο βλέπει την τεχνητή νοημοσύνη κατά κύριο λόγο ως τάση, ενώ σχεδόν το 60% υποστηρίζει ότι σε τρία χρόνια θα αποτελεί πραγματικότητα.
Η έκθεσή μας υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν τεράστιο δυναμικό για το ελεγκτικό – λογιστικό επάγγελμα και πώς η μηχανική εκμάθηση –η ικανότητα των υπολογιστών να «μαθαίνουν» και να λαμβάνουν αποφάσεις ή να κάνουν προβλέψεις βάσει ανάλυσης μεγάλων σειρών δεδομένων– αλλάζει το τοπίο εργασίας για τους λογιστές.
Ως εκ τούτου, η μηχανική μάθηση αποτελεί κρίσιμο τομέα ανάπτυξης για τους λογιστές. Σε ό,τι αφορά το μέλλον, θα είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την αξία και τα οφέλη της, καθώς και τις δεοντολογικές προκλήσεις που παρουσιάζει. Σε όλα αυτά, το σημείο εκκίνησης πρέπει να είναι μια νόμιμη επιχειρηματική ανάγκη, με σαφή κατανόηση του τι μπορεί να φέρει στον οργανισμό.
Η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση μπορούν να προσθέσουν αξία στο έργο των λογιστών –από την παραγωγή πολύτιμων στοιχείων για τη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων έως την ανίχνευση απάτης, την εκτίμηση κινδύνων, την κατανόηση της πολυπλοκότητας στη φορολογία και την αποτελεσματικότερη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση. Έτσι, το λογιστικό επάγγελμα πρέπει να καταλάβει πώς λειτουργεί η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση, ειδικά δεδομένου του ρόλου της να επιδρά στην εμπιστοσύνη που έχουμε στις αποφάσεις αυτών των συστημάτων.
Η δεοντολογική διάσταση: Εμπιστοσύνη και τεχνητή νοημοσύνη
Όπως όλοι γνωρίζουμε από προηγούμενα πολιτικά και επιχειρηματικά σκάνδαλα, η φήμη μπορεί να καταστραφεί σε μια στιγμή. Μόλις χαθεί η εμπιστοσύνη, μπορεί να χρειαστεί μια ζωή για να θεμελιωθεί από την αρχή. Είναι σαφές ότι η δεοντολογική συμπεριφορά είναι απαραίτητη όταν πρόκειται για τη διαχείριση της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Πρέπει να είμαστε σε θέση να εμπιστευόμαστε τα δεδομένα.
Ωστόσο, είναι επίσης σαφές ότι η παραβίαση των βέλτιστων πρακτικών σε αυτόν τον τομέα μπορεί να προκαλέσει πραγματικές ζημίες στα εμπορικά σήματα, τη φήμη και την άυλη αξία ενός οργανισμού. Στον σημερινό κόσμο των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης και δικτύωσης, τα κακά νέα ταξιδεύουν γρήγορα και δεν δίνουν προσοχή στη δεοντολογική συμπεριφορά, καθώς υιοθετούνται οι νέες τεχνολογίες που θα μπορούσαν ενδεχομένως να εκθέσουν τους οργανισμούς σε σημαντικό κίνδυνο, πλήττοντας τα οικονομικά και τη φήμη τους.
Όπως συμβαίνει με οποιαδήποτε μορφή τεχνολογίας, με την εξουσία έρχεται η ευθύνη. Στην περίπτωση της μηχανικής μάθησης, τα δεοντολογικά ζητήματα δεν είναι ποτέ πολύ μακριά. Οι λογιστές πρέπει να εξετάσουν και να διαχειριστούν ενδεχόμενους δεοντολογικούς συμβιβασμούς από τη λήψη αποφάσεων με αλγόριθμο, όπως ο κίνδυνος μεροληψίας στα δεδομένα που ενημερώνουν τις αποφάσεις και τη λογοδοσία τους.
Αυτό είναι αναμφισβήτητα η πιο συνηθισμένη πηγή δεοντολογικής πρόκλησης όταν πρόκειται για τεχνητή νοημοσύνη και μηχανική μάθηση. Στη ρίζα του είναι το γεγονός ότι οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης, τόσο υπό επίβλεψη όσο και χωρίς επίβλεψη, μπορεί να χρειάζεται να ερμηνευθούν κατάλληλα για να αποφευχθεί η σύγχυση της συσχέτισης με την αιτιώδη συνάφεια. Αυτό μπορεί να αποτελεί περίπλοκο πεδίο εξειδίκευσης.
Αυτό συνδέεται με ένα άλλο ζήτημα για το επάγγελμα –αυτό της αρχής της επαγγελματικής συμπεριφοράς. Αυτό απαιτεί συμμόρφωση με τους σχετικούς νόμους και κανονισμούς. Εάν υπάρχουν ενδείξεις συστηματικής μεροληψίας, τότε ο οργανισμός μπορεί να παραβιάζει τον νόμο. Για παράδειγμα, οι κανονισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004/113/EΚ που τροποποιήθηκε το 2012, αποσκοπούν στην απόρριψη της μεροληψίας του φύλου.
Οι επαγγελματίες λογιστές ενδέχεται να αντιμετωπίσουν εσωτερική πίεση για να αγνοήσουν το ζήτημα, σαν να είναι δυνατόν να υποστηριχθεί η έλλειψη στοιχείων και ότι σε μια στατιστική προσέγγιση οι απαντήσεις θα είναι σωστές για μια χρονική περίοδο. Για παράδειγμα, οι λογιστές ενδέχεται να χρειαστεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην καθοδήγηση των συναδέλφων τους για να επανεξετάσουν το μοντέλο με διαφορετική έμφαση στη μεταβλητή φύλου. Θα είναι σημαντικό να διατηρηθούν σαφείς διαδρομές επικοινωνίας με τη διοίκηση και, εάν χρειάζεται, κλιμάκωση στις αρμόδιες αρχές.
Μια προσέγγιση αμφισβήτησης, που έχει τις ρίζες της στον επαγγελματικό σκεπτικισμό και μια νοοτροπία ανάπτυξης που είναι διατεθειμένη να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, θα ήταν σημαντικές για να αποφευχθεί η υπερβολή ή ο φόβος να σκαλίσουμε βαθύτερα. Και πάλι, αυτή είναι μια ικανότητα που θα είναι περιζήτητη με την τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση, την προθυμία και την ικανότητα ανάλυσης με σαφήνεια των αλγορίθμων και των αποτελεσμάτων τους. Μια στρατηγική άποψη των δεδομένων είναι απαραίτητη.
Τα ρομπότ έρχονται;
Λοιπόν, είναι ήδη εδώ. Υπάρχει πολλή δημοσιότητα γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, τη ρομποτική και τη μηχανική μάθηση. Εξάλλου, αυτά τα θέματα αποτελούν εξαιρετικά σενάρια για ψυχαγωγικές ταινίες επιστημονικής φαντασίας!
Τα τελευταία χρόνια, τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πως τα ρομπότ θα αναλάβουν θέσεις εργασίας. Στον τομέα της μεταποίησης, ειδικά στην κατασκευή αυτοκινήτων, τα ρομπότ χρησιμοποιούνται για περισσότερα από 50 χρόνια. Το πρώτο ρομπότ εγκαταστάθηκε στο εργοστάσιο της General Motors στις ΗΠΑ το 1962.
Η ρομποτική και η αυτοματοποίηση μπορούν να προσθέσουν αξία. Για παράδειγμα, η χρήση αυτοματοποίησης ρομποτικών διεργασιών (RPA) έχει αυξηθεί σημαντικά, κυρίως στον τομέα των κοινών υπηρεσιών. Πρόκειται για λογισμικό που εκτελεί επαναλαμβανόμενες διαδικασίες, οι οποίες είναι σε θέση να αλληλεπιδρούν με πολλαπλές εφαρμογές, και ελέγχεται από ανθρώπους. Είναι ένα φυσικό επόμενο βήμα στην εξέλιξη του μετασχηματισμού των οικονομικών. Αλλά σημαντικό είναι ότι δεν είναι ικανό να δημιουργήσει σχέσεις ή να αντικαταστήσει όλα τα συστήματα και το προσωπικό.
Η πίστη στη διαφημιστική εκστρατεία χωρίς σκεπτικισμό είναι προβληματική και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επαγγελματικές ιδέες και η έρευνα σε αυτά τα θέματα είναι σημαντικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το ACCA διερεύνησε τα τελευταία χρόνια το ψηφιακό μέλλον μπροστά, συμβάλλοντας στην προετοιμασία των λογιστών και των επαγγελματιών του χρηματοπιστωτικού τομέα για το τι έρχεται, προσφέροντας παράλληλα πρακτική καθοδήγηση και συμβουλές σε εξελίξεις που κινούνται με απίστευτη ταχύτητα.
Η προοπτική της τεχνολογίας είναι αληθινά εντυπωσιακή. Κατά τη συγγραφή του άρθρου αυτού έμαθα τα συγκλονιστικά νέα για τον τρόπο με τον οποίο τα δεδομένα και η τεχνολογία βοήθησαν την ανθρωπότητα να επιτύχει τη λήψη της εικόνας μιας μαύρης τρύπας στο διάστημα για πρώτη φορά. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να θυμόμαστε στην περίπτωση αυτή είναι ότι η ανθρώπινη αλληλεπίδραση και η ομαδική εργασία βοήθησαν στη λήψη της εικόνας αυτής, παράλληλα με την ισχύ των δεδομένων και της τεχνολογίας.
Οι συζητήσεις και η επιχειρηματολογία γύρω από τη μηχανική μάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη θα συνεχιστούν. Μερικοί άνθρωποι θα τις αγκαλιάσουν, κάποιοι θα είναι περίεργοι, άλλοι θα τις φοβούνται. Μόνο οι απερίσκεπτοι θα αποφύγουν να μάθουν περισσότερα γι’ αυτές. Δεν υπάρχει καλύτερος χρόνος από τώρα για τους επαγγελματίες λογιστές να αρχίσουν να αναπτύσσουν περισσότερες γνώσεις και ικανότητες σε αυτούς τους τομείς.
Η τεχνολογία έχει προχωρήσει πέρα από τη μη ρεαλιστική φαντασία σε πολύ πραγματικές επιχειρηματικές χρήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όλοι οι επαγγελματίες του χρηματοπιστωτικού τομέα θα πρέπει να γνωρίζουν πόσο εξελίσσεται η τεχνητή νοημοσύνη και να ενημερώνονται συνεχώς για τον τρόπο με τον οποίο οι αναπτυσσόμενες δυνατότητές της θα μπορούσαν να επηρεάσουν με τον αντίκτυπό τους το ρόλο τους.
Οι νέοι ελεγκτές – λογιστές θα πρέπει να είναι προσεκτικοί για τον τρόπο με τον οποίο οι αναπτυσσόμενες δυνατότητες θα μπορούσαν να αλληλεπικαλύπτονται με τον αντίκτυπό τους στους ρόλους τους.
Προκειμένου να προετοιμαστεί για το ψηφιακό μέλλον, το ACCA εξετάζει ήδη μια σειρά ψηφιακών θεμάτων στο πλαίσιο του τίτλου ACCA. Έχει επίσης βελτιώσει το ψηφιακό περιεχόμενο σε πολλές από τις εξετάσεις για τους σπουδαστές, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει ότι η ψηφιακή τεχνολογία συνδέεται με τη συνεχή επαγγελματική εξέλιξη των μελών.
Είμαι αισιόδοξος για το μέλλον. Η εισαγωγή της μηχανικής μάθησης στη λογιστική και τον έλεγχο είναι μια τεράστια ευκαιρία, όπου οι επαγγελματίες λογιστές έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν μια βασική κατανόηση των αναδυόμενων τεχνολογιών, ενώ συνεχώς οικοδομούν τις ερμηνευτικές και σχεσιακές τους δεξιότητες. Μπορούν στη συνέχεια να επωφεληθούν πραγματικά από την ικανότητα τεχνολογιών όπως η μηχανική μάθηση, η οποία μπορεί κάλλιστα να υποστηρίξει το έργο τους με την έξυπνη ανάλυση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων.
Περισσότερες εξελίξεις θα γίνουν σε αυτό το γενναίο νέο κόσμο της τεχνολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης. Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μια συναρπαστική στιγμή να είναι κάποιος ελεγκτής – λογιστής, και η κατάλληλη ώστε να προσαρμοστεί και να αποτελέσει ενεργό μέρος των μελλοντικών αλλαγών. Είναι καιρός για το επάγγελμα να αξιοποιήσει πραγματικά τη δύναμη της ψηφιακής τεχνολογίας.
Σημείωση: Το άρθρο αυτό έχει μεταφραστεί από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα από το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ). Ο συγγραφέας δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη για την ακρίβεια και την πληρότητα της μετάφρασης ή για ενέργειες που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα αυτής.
This publication has been translated from the English language into Greek by Institute of Certified Public Accountants of Greece (SOEL). The author assumes no responsibility for the accuracy and completeness of the translation or for actions that may ensue as a result thereof.