Τα πατήματά τους προσπαθούν να βρουν εκ νέου οι ελληνικές επιχειρήσεις στις συνθήκες που διαμορφώνει το δεύτερο κατά σειρά lockdown που επιβάλλεται στη χώρα. Εστίαση, τουρισμός, γυμναστήρια, αλλά και ο κλάδος του θεάματος – διασκέδασης, βρίσκονται στο «κόκκινο», με πενιχρά έσοδα και τη στρατηγική για το πώς θα κινηθούν την επόμενη χρονιά να παραμένει αβέβαιη, όσο συνεχίζεται η εξάρτηση από τα κυβερνητικά μέτρα.
Οι εκτιμήσεις για την «τρύπα» που ανοίγει το δεύτερο lockdown στην οικονομία είναι δυσοίωνες. Ειδικότερα, το ημερήσιο κόστος υπολογίζεται σε 170 εκατ. ευρώ, όπερ 5,1 δισ. ευρώ το μήνα! Τα αρνητικά οικονομικά στοιχεία και η παράταση του κλεισίματος των καταστημάτων, λόγω του υψηλού αριθμού κρουσμάτων στη χώρα μας, ανάγκασαν και το Υπουργείο Οικονομικών να μεταβάλει επί τα χείρω τις αρχικές προβλέψεις του, θέτοντας ως βάση το δυσμενές σενάριο του προσχεδίου του προϋπολογισμού για το 2021. Με τις δαπάνες να ξεπερνούν φέτος τα 70 δισ. ευρώ, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης τοποθετεί την ύφεση το 2020 λίγο πάνω από το 10%, από 8,2% που ήταν η αρχική πρόβλεψη, ενώ το χρέος αναμένεται να ξεπεράσει το 200%, για να κυμανθεί μεταξύ 204% – 206%. Από το «χειρόφρενο» που βάζει στην αγορά το δεύτερο lockdown o φετινός τζίρος των επιχειρήσεων υπολογίζεται ότι θα κάνει βουτιά αξίας 40 δισ. ευρώ, χάνοντας το 20% των συνολικών πωλήσεων, κάτι που δεν συνέβη ούτε στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων.
Σύμφωνα δε με έρευνα που εκπόνησε για λογαριασμό του ΕΒΕΑ η Alco, σε δείγμα 400 επιχειρήσεων το διάστημα 19-26 Οκτωβρίου 2020, προκύπτει ότι εννέα στις δέκα επιχειρήσεις κατέγραψαν μείωση εσόδων, ενώ στην πλειοψηφία τους (65%) θεωρούν ότι τα μέτρα που είχαν ληφθεί έως τότε δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς. Το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο πιο βαρύς θα είναι ο λογαριασμός όταν επιστρέψει η αγορά στην κανονικότητα. Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ, κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος, τόνισε την ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων από την πολιτεία για τη στήριξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας, μέσα από μια συνταγή που θα βασίζεται στη σύμπνοια και τη συνεννόηση.
Για τη δυσκολότερη οικονομική συγκυρία που αντιμετωπίζει μεταπολεμικά ο παγκόσμιος τουρισμός έκανε λόγο ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Γιάννης Ρέτσος, υπογραμμίζοντας πως οποιαδήποτε πρόβλεψη για την πορεία του κλάδου θα ήταν ριψοκίνδυνη, από τη στιγμή που επικρατεί αβεβαιότητα και τα κράτη, οι επιχειρήσεις αλλά και οι κοινωνίες βρίσκονται σε έναν διαρκή αγώνα επιβίωσης.
Το 2020 φαινόταν μια πολλά υποσχόμενη χρονιά για την Ελλάδα, ο τουρισμός της οποίας θα κατέγραφε για 8η συνεχή χρονιά άνοδο, ωστόσο, το κλείσιμο των συνόρων και η διακοπή της πτητικής λειτουργίας αρκετών αεροπορικών εταιρειών οδήγησαν σε πτώση 80% των εσόδων του 2019. Από αυτή την εξέλιξη δεν θα μπορούσαν βέβαια να μην επηρεαστούν και αλληλένδετοι κλάδοι, με τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ να εκτιμά ότι κάποιοι εξ αυτών θα χρειαστούν στήριξη όλο το πρώτο εξάμηνο του 2021.
Ο ίδιος εμμένει στην άποψη ότι θα πρέπει να αποφασιστεί σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο ένας ενιαίος κανόνας, ακόμη και σκληρός, για το πότε θα επιβάλλεται η καραντίνα και όχι κάθε χώρα από μόνη της να κάνει ό,τι θέλει. Διαφορετικά δεν θα δούμε ανάκαμψη το 2021.
Το στοίχημα για τον τουρισμό
Για μια εντελώς νέα κατάσταση, στην οποία θα πρέπει επιχειρήσεις και προορισμοί να προσαρμοστούν σε μια σειρά αλλαγών, που θα είναι μεγαλύτερες από αυτές που βιώσαμε τα τελευταία πενήντα χρόνια μαζί, κάνει λόγο ο Γιάννης Τσάκαλος, CEO της AQ Strategy, ο οποίος διαθέτει εμπειρία στον κλάδο του τουρισμού που ξεπερνά τις τρεις δεκαετίες.
«Με στρατηγική σκέψη, σχέδιο και σύγχρονα εργαλεία (κυρίως digital), το μάρκετινγκ θα πρωταγωνιστήσει την επόμενη μέρα. Ευελιξία, προσαρμοστικότητα, συνεχής ανάλυση των δεδομένων και δυναμικά μοντέλα με μοναδικά οικοσυστήματα ανά περίπτωση, θα δίνουν μια συνεχή καταγραφή της κατάστασης και άρα θα βοηθούν στην εφαρμογή της στρατηγικής» αναφέρει στο Accountancy Greece.
Φύσει και θέσει αισιόδοξος, πιστεύει ότι η υγειονομική κρίση που διανύουμε μπορεί να αποτελέσει μια σπουδαία ευκαιρία για όλους. Έτσι και για τη χώρα μας, ήρθε η ώρα να δημιουργήσουμε ένα νέο αφήγημα που να βασίζεται στις ανθρώπινες αξίες, στις εμπειρίες και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
«Πέρα από το ήλιος και θάλασσα, το νέο αφήγημα πρέπει να αναδείξει την ελληνική γαστρονομία και το κρασί, τα μοναδικά προϊόντα, τον πολιτισμό, τους νέους ανθρώπους, τη σύγχρονη τέχνη, τη νέα Ελλάδα στο σύνολό της. Κάθε τόπος σε αυτή τη χώρα είναι ξεχωριστός και έχει μια συναρπαστική ιστορία να πει. Η Ελλάδα είναι μια ανοιχτή χώρα, με ανοιχτούς ανθρώπους, που ξέρουν πώς να καλωσορίζουν ταξιδιώτες απ’ όλο τον κόσμο όλο τον χρόνο και να τους προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες. Ειδικά για τις γενιές που θα είναι και οι μελλοντικοί μας επισκέπτες, η εμπειρία είναι και θα είναι βασική παράμετρος για την επιλογή του προορισμού και της επιχείρησης που θα επιλέξουν» τονίζει ο κ. Τσάκαλος.
Αναγνωρίζει πως σε αυτή τη φάση, δεδομένων των πρωτόγνωρων συνθηκών, θα πρέπει πρωτίστως να φροντίσουμε για την επιβίωσή μας, παραμένοντας ψύχραιμοι και διαβάζοντας τα δεδομένα.
Πεποίθησή του είναι πως η επταετία 2023-2030 θα είναι η καλύτερη περίοδος για τον παγκόσμιο τουρισμό και οι γενιές που θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς πελάτες θα είναι στην πλειοψηφία τους millennials και άνθρωποι που ανήκουν στην Generation Z. Γενιές που έχουν γεννηθεί μέσα στην τεχνολογία, που θέλουν να γυρίσουν τον πλανήτη και να συλλέξουν μοναδικές εμπειρίες. Εξηγεί πως βασικό κριτήριο για την επιλογή τόσο ενός προορισμού όσο και ενός καταλύματος θα είναι η εμπειρία που μπορούν να αποκομίσουν. Πρόκειται για ταξιδιώτες που αγωνιούν για τον πλανήτη και γι’ αυτούς πια ο άνθρωπος, η κοινωνία και το περιβάλλον θα βρεθούν στο επίκεντρο της σκέψης τους.
Η αποθεματοποίηση πετρελαίου και η πτώση στους τζίρους
«Το πετρέλαιο θέρμανσης κινείται αυτή τη στιγμή στο -15%. Παρά το αρνητικό πρόσημο, το ποσοστό αυτό θεωρείται καλό, αν λάβει κανείς υπόψη τη μεγάλη αποθεματοποίηση στο πρώτο τετράμηνο του έτους. Ο κόσμος μένει πολλές ώρες με τα παιδιά του στο σπίτι, οι τιμές έχουν υποχωρήσει στα 700 ευρώ/κυβικό, από 800 ευρώ/κυβικό που ήταν το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι, και εκτιμούμε ότι η κατάσταση θα παραμένει σταθερή και στις γιορτές» τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΕΠΕ και διευθύνων σύμβουλος της «Ελίν», Γιάννης Αληγιζάκης.
Ο ίδιος εκτιμά ότι το πρόβλημα στην αγορά θα παραμείνει τουλάχιστον μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021, με μεγαλύτερο χαμένο να είναι το πετρέλαιο κίνησης, το οποίο αυτή τη στιγμή έχει χάσει μεσοσταθμικά το 30% του τζίρου του, με την περιφέρεια, ωστόσο, να κρατά καλύτερη αντίσταση από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Είναι γεγονός ότι το κλείσιμο των καταστημάτων εστίασης, η τηλεργασία, αλλά και το κλείσιμο των σχολείων, έχουν περιορίσει σημαντικά την κινητικότητα των πολιτών, στερώντας από τα βενζινάδικα έσοδα τα οποία δύσκολα θα μπορέσουν να ανακτήσουν. Όμως η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη από εκείνη στο πρώτο lockdown, όπου η καθολική τηλεργασία μεταφράστηκε σε πτώση -60% για το πετρέλαιο κίνησης.
«Ευτυχώς στο δεύτερο lockdown η τηλεργασία αγγίζει το 50%, πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερα αυτοκίνητα βρίσκονται στους δρόμους. Υπάρχει μια ομαλότητα στην αγορά και απρόσκοπτη τροφοδοσία. Οι τιμές είναι από τις χαμηλότερες που έχει καταγράψει ποτέ η αγορά και είναι μια εξαιρετικά καλή περίοδος που ευνοεί τους καταναλωτές» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Αληγιζάκης.
Προσθέτει, ωστόσο, πως, παρά την πρόθεση των καταναλωτών για αγορά πετρελαίου, η έλλειψη ρευστότητας και η αβεβαιότητα για το μέλλον της αγοράς εργασίας κάνει τους Έλληνες να είναι πολύ προσεκτικοί σε οποιαδήποτε σπατάλη μπορεί να κατεβάσει αρκετά τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Σε κάθε περίπτωση, και οι εταιρείες πετρελαιοειδών κρατούν στάση αναμονής, αφού η πορεία του κλάδου βρίσκεται σε συνάρτηση με την εξέλιξη της πανδημίας, η οποία καθορίζει τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Μεταφράζοντας τις υφιστάμενες γεωπολιτικές συνθήκες, ο κ. Αληγιζάκης καταλήγει στο συμπέρασμα πως η τιμή του πετρελαίου διεθνώς θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα για αρκετό διάστημα ακόμα.
Ανερχόμενη δύναμη το ηλεκτρονικό εμπόριο
Ανάχωμα στους κατακρημνισμένους ισολογισμούς φαίνεται να είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο, το οποίο καταγράφει επίπεδα ρεκόρ σε μια χώρα που οι offline πωλήσεις των φυσικών καταστημάτων έχουν, με μεγάλη διαφορά, τη μερίδα του λέοντος.
Το φαινόμενο κορωνοϊός έχει φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια οικονομία, διαταράσσοντας τις υφιστάμενες ισορροπίες. Όμως, όπως συμβαίνει με όλες τις κρίσεις –οικονομικές, κοινωνικές, γεωπολιτικές– έτσι και στην περίπτωση της πανδημίας, εκτός από τα εμπόδια και τις αλλαγές που παρουσιάζονται και ανατρέπουν την κανονικότητα, δημιουργούνται παράλληλα και ευκαιρίες. Έπειτα από μια δεκαετή ύφεση, την έλευση της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού, οι διοικήσεις των επιχειρήσεων έχουν αντιληφθεί πως για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν την επόμενη ημέρα, απαιτείται προσαρμοστικότητα στα νέα δεδομένα, αλλά και επενδύσεις σε τεχνολογία και ανθρώπινο δυναμικό.
Ο παρονομαστής είναι κοινός για όλους και ακούει στο όνομα Covid-19, ωστόσο, το αποτέλεσμα που θα προκύψει είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μείγμα στρατηγικής που θα υιοθετήσει κάθε εταιρεία.
Σταθερή αξία τα delivery
Τα καταστήματα στον χώρο της εστίασης έχουν κλείσει, ωστόσο, οι καταναλωτές που επέλεγαν να πραγματοποιήσουν την έξοδό τους σε κάποιο εστιατόριο πλέον στρέφονται στο delivery, το οποίο κρατά στη ζωή χιλιάδες επιχειρήσεις.
Όπως επιβεβαιώνει στο Accountancy Greece ο Παμίνος Κυρκίνης, εκ των συνιδρυτών της e-food.gr, τους τελευταίους μήνες παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση στις online παραγγελίες και ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις εντάσσονται στο δίκτυο των συνεργατών του e-food, το οποίο το 2015 πέρασε στα χέρια της γερμανικής Delivery Hero.
«Αυτή τη στιγμή, ο αριθμός των συνεργαζόμενων καταστημάτων είναι πάνω από 10.000. Η εταιρεία μας αναπτύσσεται μήνα-μήνα και έχει επενδύσει από τον Μάρτιο στην αύξηση του στόλου των διανομέων, οι οποίοι έως το τέλος του χρόνου θα ξεπεράσουν τους 1.000. Δεν θέλουμε να κλείσει κανένα εστιατόριο, γι’ αυτό και προσπαθούμε να εξυπηρετήσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο όγκο παραγγελιών».
Εξηγεί πως η επένδυση στον στόλο έρχεται για να καλύψει την αυξημένη ζήτηση, αλλά και για να υποστηρίξει τη διανομή για λογαριασμό εστιατορίων που δεν διέθεταν αυτή την υπηρεσία.
«Για εμάς, ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής παραμένει το τηλέφωνο. Τα στοιχεία πάντως δείχνουν ότι η συνολική εμπειρία που μπορεί να βιώσει κάποιος από την online παραγγελία δύσκολα θα τον κάνει να επιστρέψει στο τηλέφωνο. Άλλωστε είναι εξαιρετική η εμπειρία να απολαύσει κάνεις φαγητό στο σπίτι σαν να ήταν στο εστιατόριο με την παράδοση να πραγματοποιείται σε λιγότερο από μισή ώρα» επισημαίνει ο κ. Κυρκίνης.
Αυξάνονται οι online αγορές στο σουπερμάρκετ
Γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης καταγράφουν και οι αγορές μέσω Διαδικτύου στα σουπερμάρκετ. Λίγο το προηγούμενο lockdown, λίγο ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η εξοικείωση με τις online συναλλαγές, αλλά και η έλλειψη πολύτιμου χρόνου, ήταν αρκετά για να αντικατασταθεί μέρος της φυσικής εμπειρίας και να μετατοπιστεί στην ψηφιακή σφαίρα.
Το πιο σημαντικό είναι ότι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν είδαμε να γίνεται «πόλεμος» για ένα ρολό χαρτί υγείας ή για αντισηπτικά και μακαρόνια, και να αδειάζουν μέσα σε λίγα λεπτά ολόκληρα ράφια, όπως έγινε στο προηγούμενο lockdown.
«Ο κόσμος παραμένει πεσμένος ψυχολογικά, ωστόσο, θεωρώ ότι οι καταναλωτές είναι πολύ πιο ψύχραιμοι συγκριτικά με το προηγούμενο lockdown, διότι γνωρίζουν την κατάσταση που καλούνται να διαχειριστούν. Ως εταιρεία καταγράφουμε μία ανοδική πορεία και μάλιστα μία βδομάδα πριν ανακοινωθούν τα μέτρα είδαμε τις παραγγελίες να σημειώνουν σημαντική αύξηση. Βέβαια δεν αναμένεται να δούμε τα νούμερα που καταγράφηκαν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Τότε υπήρχε ο φόβος ότι στα σουπερμάρκετ δεν θα υπήρχαν βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Αυτό έχει αλλάξει» τονίζει η Ζήνα Μαυροειδή, CEO του e-fresh.gr.
Σε κάθε περίπτωση, οι νέοι καταναλωτές που προστέθηκαν στο πελατολόγιο της εταιρείας από το πρώτο lockdown εξακολουθούν και κάνουν αγορές, γεγονός που καταδεικνύει ότι τα online ψώνια στο σουπερμάρκετ δεν αποτελούν λύση ανάγκης, αλλά εντάσσονται σταδιακά στην καθημερινότητά μας. Μάλιστα, η εκτίμηση της κ. Μαυροειδή είναι πως ένα κομμάτι από τα ψώνια του μήνα, το «γερό», όπως λέμε, σουπερμάρκετ, θα περάσει στο online κανάλι, με τους καταναλωτές να επισκέπτονται τα φυσικά καταστήματα μόνο για να προμηθευτούν προϊόντα που λείπουν από το ντουλάπι και τα χρειάζονται άμεσα.
Σε δεύτερη μοίρα η σωματική άσκηση
Από τις πρώτες επιχειρήσεις που κατέβασαν ρολά ήταν τα γυμναστήρια. Οι αντιδράσεις από τους επαγγελματίες του κλάδου είναι έντονες, καθώς θεωρούν ότι η επανέναρξη της λειτουργίας τους θα συνοδευτεί από λουκέτα. Αυτή τη στιγμή περί τις 2.500 επιχειρήσεις, στις οποίες απασχολούνται 42.000 εργαζόμενοι, ανησυχούν για τη βιωσιμότητά τους αλλά και για το πώς θα διαμορφωθεί το σκηνικό την επόμενη μέρα.
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου, γενικός διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Johnson Health Tech, στην οποία ανήκει το brand Matrix Fitness, υπογραμμίζει πως τα γυμναστήρια υπέστησαν έντονη δυσφήμιση, καθώς παρουσιάστηκαν στο ευρύ κοινό ως πηγή κινδύνου, κατηγορία η οποία βασίστηκε αποκλειστικά και μόνο σε ένα κρούσμα που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο σε γνωστή αλυσίδα γυμναστηρίων. Απόρροια δε της πτώσης του τζίρου των γυμναστηριούχων είναι η συνεπακόλουθη πτώση στον επαγγελματικό εξοπλισμό, τόσο των γυμναστηρίων όσο και των ξενοδοχείων, που αγγίζει το 60%.
«Από όταν ξανανοίξαμε και με τα νέα μέτρα που έλαβαν οι επιχειρηματίες, τα γυμναστήρια αποτελούν ασφαλείς προορισμούς. Μην ξεχνάτε πως από το 50% της λειτουργίας τους πήγαν στο 35%, εφόσον ανά 15 τ.μ. αντιστοιχεί ένα άτομο. Τα μηχανήματα αποστειρώνονται διαρκώς και τα μέτρα τηρήθηκαν από όλους τους επαγγελματίες του κλάδου. Λειτουργούμε κάτω από ειδικές συνθήκες και μάλιστα επιζήμιες. Θα μπορούσαν να επιτρέπουν την προσωπική προπόνηση με ραντεβού ή να γίνεται άθληση σε εξωτερικό χώρο. Το να κλείσει εντελώς ο κλάδος είναι πέρα από κάθε λογική» τονίζει.
Παράλληλα, υπενθυμίζει πως ο κλάδος της γυμναστικής έχει υψηλά λειτουργικά κόστη, καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις συντηρούν μεγάλους χώρους, άρα πληρώνουν και υψηλά ενοίκια, ενώ συντηρούν και μεγάλο αριθμό προσωπικού. Η εκτίμησή του είναι πως μέσα στο 2021 ένα 5% με 10% των γυμναστηρίων ενδεχομένως να κλείσει. Κυρίως αυτά που έτσι κι αλλιώς αντιμετώπιζαν οικονομικά προβλήματα.
«Θεωρώ ότι ο κλάδος της υγείας μετά τη λήξη της πανδημίας θα παρουσιάσει αυξητική τάση και θα είναι πρώτος σε ζήτηση. Η υπηρεσία υγείας είναι ανερχόμενη και προς το παρόν δεν βλέπω κάποιο μεγάλο ανταγωνιστή να εμφανίζεται στον κλάδο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δούμε ανακατατάξεις. Κάποιες παλιές επιχειρήσεις θα κλείσουν, ωστόσο αυτές θα αντικατασταθούν με νέα γυμναστήρια» καταλήγει.
Ο κορωνοϊός διάβρωσε το ελληνικό μάρμαρο
Το ελληνικό μάρμαρο, ένα άκρως εξαγωγικό προϊόν, που θεωρείται από τα καλύτερα διεθνώς και έχει «ντύσει» τα πιο εμβληματικά κτίρια στον κόσμο, δέχτηκε ισχυρό πλήγμα, λόγω του lockdown και της συνεπακόλουθης παύσης των εμπορικών δραστηριοτήτων μεταξύ τρίτων χωρών, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι θα μπουν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, στον «πάγο» πάσης φύσεως κατασκευαστικά projects.
Όπως επιβεβαιώνει η αντιπρόεδρος της μαρμαροβιομηχανίας «Ικτίνος» και πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας – Θράκης (ΣΕΜΜΘ), Τζούλη Χαϊδά, οι αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στην παγκόσμια οικονομία ήταν λογικό να επηρεάσουν και τις εξαγωγές μαρμάρων, καθώς το διεθνές εμπόριο ταλανίζεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Οι τεράστιες αλλαγές, όπως ο περιορισμός των μετακινήσεων, η αβεβαιότητα των καταναλωτών παγκοσμίως κ.ά., περιόρισαν πολύ την ανάπτυξη του κλάδου και έγινε ευθύς αμέσως κατανοητό ότι έπρεπε να βρεθούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί και διαδικασίες που θα επέτρεπαν μία άμεση και αποτελεσματική αντίδραση σε αυτή την απρόβλεπτη κατάσταση.
«Η μετάβαση πολλών επιχειρήσεων του κλάδου στην ψηφιακή εποχή μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ήταν το πρώτο βήμα. Φυσικά, πολλές εταιρείες είχαν επενδύσει και προ Covid-19 στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την αναβάθμιση των τεχνολογικών τους υποδομών. Συνεπώς, υπήρχε η ευελιξία στις επιχειρηματικές δράσεις, μέσα από ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο και με τέτοιες οργανωτικές δομές, ενισχύοντας το ανθρώπινο δυναμικό τους με νέες, ψηφιακές δεξιότητες. Ακόμη και οι επιχειρήσεις που δεν ήταν προετοιμασμένες προσπάθησαν να “συμμορφωθούν” με απλοποίηση διαδικασιών για την “ανέπαφη επικοινωνία” με τους πελάτες μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού» επισημαίνει η κ. Χαϊδά.
Αναφερόμενη στο μέτωπο της αγοράς ακινήτων και στον ρόλο που παίζουν τόσο οι οικονομικές όσο και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στο «ξεπάγωμα» σημαντικών έργων, η κ. Χαϊδά επιβεβαιώνει με τη σειρά της ότι το real estate παραμένει στάσιμο. Εκτιμά, ωστόσο, ότι σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα οι προοπτικές είναι θετικές και ότι το 2021 θα δούμε ανάκαμψη της αγοράς.
ρεπορταζ
Μαρία Ακριβού Δημοσιογράφος
