Θανάσης Ξύνας
Ορκωτός ελεγκτής λογιστής, Senior Manager, Grant Thorton
Για πρώτη φορά υπάρχει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πλαίσιο οικονομικών αναφορών για μη εισηγμένες επιχειρήσεις, με σκοπό να βοηθήσει αυτούς που εμπλέκονται στη χρηματοδότησή τους στην εκτίμηση της απόδοσής τους, ώστε να είναι σε θέση να αποφασίζουν στηριζόμενοι σε πιο ομοιογενή στοιχεία.
Το Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής αναφοράς για Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις- International Financial Reporting Standard for Small and Medium- sized Entities
(ΔΠΧΑ για ΜΜΕ – IFRS for SMEs)– αποτελεί μία απλοποιημένη έκδοση των ΔΠΧΑ που στοχεύει κυρίως να ικανοποιήσει τις ανάγκες των μη εισηγμένων επιχειρήσεων. Εκδόθηκε από το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IASB) την 9η Ιουλίου 2009 και έχει τα εχέγγυα να προκαλέσει επανάσταση και να εναρμονίσει τον τρόπο με τον οποίο συντάσσουν τις οικονομικές τους αναφορές οι μη εισηγμένες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.
Για ποιο λόγο το IASB εξέδωσε αυτό το πρότυπο; Ουσιαστικά για να ανταποκριθεί σε σχετικό αίτημα που υπάρχει. Η πλήρης σειρά των ΔΠΧΑ έχει αναπτυχθεί κυρίως για να έχει εφαρμογή σε επιχειρήσεις εισηγμένες σε δημόσιες αγορές κεφαλαίων. Παρόλα αυτά, το πλήθος των μη εισηγμένων επιχειρήσεων είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό των εισηγμένων. Οι μη εισηγμένες επιχειρήσεις καταρτίζουν οικονομικές καταστάσεις αλλά, στις περισσότερες χώρες, όπως και στην Ελλάδα, αυτό γίνεται βάσει των τοπικών γενικά παραδεκτών λογιστικών αρχών.
Τώρα, για πρώτη φορά, υπάρχει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πλαίσιο οικονομικών αναφορών για μη εισηγμένες επιχειρήσεις, με σκοπό να βοηθήσει αυτούς που εμπλέκονται στη χρηματοδότησή τους στην εκτίμηση της απόδοσής τους, ώστε να είναι σε θέση να αποφασίζουν
στηριζόμενοι σε πιο ομοιογενή στοιχεία. Επιπρόσθετα, μια προσέγγιση κόστους – ωφέλειας έχει υιοθετηθεί για την ανάπτυξη του ΔΠΧΑ για ΜΜΕ, δίνοντας έμφαση στο πώς θα μετριαστεί η επιβάρυνση των επιχειρήσεων από την προετοιμασία χρηματοοικονομικών αναφορών.
Ποιοι μπορούν να κάνουν χρήση του ΔΠΧΑ για ΜΜΕ; Ο όρος «ΜΜΕ» (Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις) είναι ελαφρώς παραπλανητικός. Στην ουσία η εφαρμογή του ΔΠΧΑ για ΜΜΕ δεν βασίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο κριτήριο «μεγέθους». Αντιθέτως, ως ΜΜΕ ορίζονται επιχειρήσεις οι οποίες εκδίδουν οικονομικές καταστάσεις γενικού σκοπού για εξωτερικούς χρήστες και οι οποίες δεν διαπραγματεύονται σε δημόσιες αγορές. Μια επιχείρηση διαπραγματεύεται ή ενδέχεται να διαπραγματευτεί σε δημόσιες αγορές εάν:
– Υποβάλλει ή είναι στη διαδικασία υποβολής των Οικονομικών της Καταστάσεων σε μία χρηματιστηριακή επιτροπή ή σε άλλο κανονιστικό οργανισμό για σκοπούς έκδοσης οποιασδήποτε κατηγορίας τίτλου σε μία δημόσια αγορά.
– Διατηρεί στοιχεία ενεργητικού με την ιδιότητα του θεματοφύλακα για ένα ευρύ πλήθος τρίτων μερών και η δραστηριότητα αυτή αποτελεί κύρια δραστηριότητα (π.χ. τράπεζες, ασφαλιστικές επιχειρήσεις και αμοιβαία κεφάλαια). Το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ έχει εφαρμογή από την ημερομηνία έκδοσής του (Σεπτέμβριος 2009). Παρόλα αυτά, εναπόκειται στις τοπικές αρμόδιες αρχές να αποφασίσουν ποιες επιχειρήσεις θα απαιτείται ή θα επιτρέπεται να χρησιμοποιούν το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ
–το ίδιο το πρότυπο δεν θίγει αυτό το θέμα. Το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ αποτελεί κομμάτι ξεχωριστό από την πλήρη σειρά των ΔΠΧΑ και γι’ αυτό το λόγο είναι διαθέσιμο προς υιοθέτηση από κάθε τοπική αρχή, ανεξάρτητα από το εάν αυτή έχει υιοθετήσει ή όχι την πλήρη σειρά των ΔΠΧΑ. Εναπόκειται στις τοπικές αρμόδιες αρχές να αποφασίσουν ποιες επιχειρήσεις θα απαιτείται ή θα επιτρέπεται να χρησιμοποιούν το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ. Στη χώρα μας το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ θα μπορούσε να έχει εφαρμογή στο σύνολο των μη εισηγμένων επιχειρήσεων (μιας και για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις απαιτείται να εφαρμόζονται υπο- χρεωτικά τα πλήρη ΔΠΧΑ), ανεξαρτήτως μεγέθους, όταν δεν είναι στη διαδικασία έκδοσης τίτλων τους προς διαπραγμάτευση στο χρηματιστήριο και όταν δεν είναι ασφαλιστικές επιχειρήσεις ή αμοιβαία κεφάλαια.
Σχετικά με το νέο πρότυπο ποια είναι η μορφή του δπΧΑ για ΜΜΕ; Το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ είναι ένα αυτόνομο πρότυπο, με όγκο μικρότερο των 230 σελίδων, το οποίο αναπτύχθηκε με βάση τα πλήρη ΔΠΧΑ. Πολλές από τις αρχές αναγνώρισης και επιμέτρησης στοιχείων ενεργητικού, υποχρεώσεων, εσόδων και εξόδων έχουν εντούτοις απλοποιηθεί. Επιπλέον, θέματα μη σχετικά με ΜΜΕ έχουν παραληφθεί και ο αριθμός των απαιτούμενων γνωστοποιήσεων έχει σημαντικά μειωθεί. Μελλοντικές αναθεωρήσεις στο ΔΠΧΑ για ΜΜΕ θα είναι περιορισμένες και θα πραγματοποιούνται ανά τριετία, παρέχοντας έτσι μια σταθερή βάση τόσο σε αυτούς που καταρτίζουν τις οικονομικές καταστάσεις όσο και στους χρήστες τους.
ΔΠΧΑ για ΜΜΕ σε σύγκριση με τα πλήρη ΔΠΧΑ ποιες είναι οι απλοποιήσεις σε σύγκριση με τα πλήρη ΔΠΧΑ;
Σε σύγκριση με τα πλήρη ΔΠΧΑ, το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ περιέχει ένα πλήθος απλοποιήσεων. Μεταξύ αυτών είναι η απλοποιημένη του γραφή, καθιστώντας έτσι το πρότυπο εύκολο στην ανάγνωση και στην κατανόηση, καθώς και ο μειωμένος αριθμός των γνωστοποιήσεων οι οποίες απαιτούνται κατά την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων. Στο ΔΠΧΑ για ΜΜΕ, επίσης, έχει παραλειφθεί ένα πλήθος θεμάτων που περιέχονται στα πλήρη ΔΠΧΑ, τα οποία θεωρήθηκε ότι δεν σχετίζονται με τις ανάγκες των ΜΜΕ. θέματα που παραλείφθηκαν από το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ:
• Πληροφόρηση κατά τομείς
• Ενδιάμεση πληροφόρηση
• Κέρδη ανά μετοχή
• Ασφαλίσεις
• Στοιχεία ενεργητικού κρατούμενα προς πώληση
Το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ είναι ακόμα πιο απλοποιημένο, περιλαμβάνοντας μόνο την πιο απλή επιλογή (ή μια τροποποιημένη μορφή της πιο απλής επιλογής) σε πολλές περιπτώσεις στις οποίες τα πλήρη ΔΠΧΑ παρέχουν την επιλογή εναλλακτικών λογιστικών χειρισμών. Επιπρόσθετα, το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ δίνει περισσότερη σημασία σε θέματα «κόστους/ωφέλειας» σχετικά με την εφαρμογή της λογιστικής της εύλογης αξίας. Για παράδειγμα, κρίσεις της διοίκησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση της αξίας μιας πληρωμής βασιζόμενης σε συμμετοχικούς τίτλους, ενώ η μέθοδος του κόστους χρησιμοποιείται για βιολογικά στοιχεία του ενεργητικού (ζώα εν ζωή ή φυτά), εκτός και αν η εύλογη αξία τους είναι άμεσα προσδιορίσιμη χωρίς υπερβολικό κόστος ή προσπάθεια. Ο πίνακας 2 περιέχει κάποια παραδείγματα διαθέσιμων επιλογών σύμφωνα με τα πλήρη ΔΠΧΑ, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στο ΔΠΧΑ για ΜΜΕ.
Επεξηγηματικές οικονομικές καταστάσεις και λίστα γνωστοποιήσεων. Αντίθετα με τα πλήρη ΔΠΧΑ, το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ περιέχει επεξηγηματικές οικονομικές καταστάσεις και λίστα γνωστοποιήσεων. Με περίπου μόνο 300 ενδεχόμενες γνωστοποιήσεις που απαιτούνται, συγκρινόμενες με τις 3.000 περίπου των πλήρων ΔΠΧΑ, τα πλεονεκτήματα του ΔΠΧΑ για ΜΜΕ σε όρους χρόνου που απαιτείται για την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων είναι ήδη εμφανή. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζεται και από τις επεξηγηματικές οικονομικές καταστάσεις, τις οποίες το IASB έχει προετοιμάσει ώστε να συνοδεύουν το πρότυπο. Αυτές αναπτύσσονται σε 17 μόνο σελίδες και η σύγκριση με τις οικονομικές καταστάσεις που απαιτούν τα πλήρη ΔΠΧΑ, ο όγκος των οποίων συνήθως ξεπερνά τις 100 σελίδες, είναι ευνοϊκή για τις επιχειρήσεις. Το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ περιέχει σημαντικές απλοποιήσεις στις αρχές αναγνώρισης και επιμέτρησης των πλήρων ΔΠΧΑ. Ο πίνακας 3 παρουσιάζει μερικές από τις κύριες απλοποιήσεις.
Πότε και πώς το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ θα επηρεάσει την επιχείρησή μου;
Από την έκδοσή του προτύπου, οι αρμόδιες αρχές στη χώρα μας, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, αξιολογούν το νέο πρότυπο, συζητήσουν και τελικά θα αποφασίσουν για το εάν και πότε θα εφαρμοστεί το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ. Στην περίπτωση που το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ υιοθετηθεί στη χώρα μας, αυτό θα συνεπάγεται, αφενός, καινούργια ορολογία που θα πρέπει να γίνει γνωστή και, αφετέρου, αλλαγές στα πληροφοριακά συστήματα των επιχειρήσεων. Επιπρόσθετα, η μετάβαση από τα ΕΛΠ στο ΔΠΧΑ για ΜΜΕ είναι δυνατό να επηρεάσει την ίδια τη λειτουργία της επιχείρησης. Ενδεχόμενες περιοχές επιρροής περιλαμβάνουν:
Κέρδη προς διανομή
Όπου ο υπολογισμός των κερδών προς διανομή είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον υπολογισμό των λογιστικών κερδών, θα πρέπει να αξιολογηθεί ενδεχόμενος αντίκτυπος οποιωνδήποτε μεταβολών προκύψουν από την υιοθέτηση του ΔΠΧΑ για ΜΜΕ.
Για παράδειγμα, η αναγνώριση ελλειμμάτων σε συνταξιοδοτικά προγράμματα καθορισμένων παροχών ή η επίδραση στοιχείων που ο λογιστικός τους χειρισμός είναι στην εύλογή τους αξία μέσω των αποτελεσμάτων.
Επίπτωση σε όρους δανείων
Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιδράσεις που ενδέχεται να έχει η υιοθέτηση του ΔΠΧΑ για ΜΜΕ στην πλήρωση από τις επιχειρήσεις όρων που περιέχονται σε συμβάσεις δανείων και άλλες συμφωνίες με πιστωτές τους. Όπου το ΔΠΧΑ για ΜΜΕ πρόκειται να υιοθετηθεί, ακόμα πιο λεπτομερής εξέταση θα πρέπει να γίνει αναφορικά με τη μετάβαση στο νέο πρότυπο. Για παράδειγμα, είναι δυνατό να απαιτηθεί σχεδιασμός εκ των προτέρων για τη συλλογή πληροφόρησης απαραίτητης για τα συγκριτικά στοιχεία των οικονομικών καταστάσεων και τα υπόλοιπα ανοίγματος κατά την αρχή αυτής της νωρίτερης συγκριτικής περιόδου.
